माघ १८, २०८०
चरम आर्थिक संकटबाट गुज्रिएको श्रीलंकाले सन् २०२२ को अन्त्यतिर औषधि किन्ने क्षमता पनि गुमाएको थियो । ५० अर्ब डलरभन्दा बढीको विदेशी ऋण 'डिफल्ट' भएको थियो भने लाखौंले रोजगारी गुमाएका थिए । दशौं लाख मान्छे...
सन् २०१८ मा भारतलाई छिमेकी मुलुकहरूबाट नयाँ चुनौती आउनसक्ने सम्भावना छ । लगभग सबै छिमेकीमा आगामी १६ महिनामा चुनाव हुने भएका छन् ।
भारतका साथ बन्दै अनि बिग्रँदै गरेको सम्बन्धका बीच केही देशमा सत्ता परिवर्तनको संकेत पनि पाइएको छ । दोक्लम विवाद सुल्झाउनमा प्रमुख भूमिका खेल्ने विजय केशव गोखले आगामी विदेश सचिव बन्दैछन् । यस्तोमा छिमेकीहरूसँग भारतको सम्बन्ध कुन दिशामा अघि बढ्छ भनी हेर्नुपर्ने हुन्छ ।
नेपालमा केहि दिनमा नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी ओली प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना छ । उनी भारतविरोधी र चीनसमर्थक मानिन्छन् ।
पाकिस्तानमा यसै वर्षको जुन महिनामा चुनाव हुने भएको छ । पाकिस्तानसँग भारतको सम्बन्ध लगातार बिग्रिरहेको छ ।
माल्दिभ्समा सेप्टेम्बरमा राष्ट्रपति निर्वाचन हुने भएको छ । त्यहाँका राष्ट्रपति अब्दुल्ला यमीन पनि भारतविरुद्ध बोलिरहेका छन् ।
दोक्लम विवादपछि भुटानको महत्त्व पनि भारतका लागि धेरै बढेको छ । नयाँ सरकारले भारतप्रति कस्तो दृष्टिकोण राख्छ भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण रहन्छ ।
अर्को छिमेकी मुलुक बंगलादेशमा पनि सन् २०१८ को अन्त्य वा सन् २०१९ को आरम्भमा चुनाव हुनसक्छ । भारतका लागि बंगलादेशको चुनाव धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ किनकि भारतले शेख हसिना र उनको सरकारसँग मिलेर धेरै काम गरेको छ र त्यहाँ भारी लगानी पनि गरेको छ ।
तर हसिनाले सत्ताविरोधी लहरको सामना गरिरहेकी छन् । त्यसैले त्यहाँको चुनावी परिणामले भारतसँगको द्विपक्षीय सम्बन्ध र क्षेत्रीय सम्बन्धमा निश्चित रूपमा असर पार्छ ।
त्यसैगरी अफगानिस्तानमा यसै वर्ष जुलाइमा संसदीय चुनाव हुँदैछ भने राष्ट्रपति निर्वाचन अप्रिल २०१९ मा हुनेछ ।
सन् २०१९ को लोकसभा चुनावभन्दा पहिले श्रीलंकाबाहेक अन्य सबै छिमेकी मुलुकका राजनीतिक समीकरण बदलिएका हुनेछन् । भारतको काम दुई कारणले अप्ठ्यारो हुने देखिन्छ ।
पहिलो, वर्तमानको सफलता भविष्यको असफलताजस्तो लाग्छ र यो लगातार कूटनीतिक चुनौती बनेको छ ।
अर्को, चीनले भारतका सबै छिमेकी मुलुकहरूका साथ सम्बन्ध विस्तार गरिरहेको छ ।
खासगरी नेपालसँगको सम्बन्धका विषयमा भारतबाट ‘ठूला गल्ती’ भएका छन् । नेपालका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले बूढीगण्डकी जलविद्युत् परियोजना चीनबाट खोसेका थिए तर नयाँ सरकारले चीनलाई यो परियोजना फर्काउने वाचा गरेको छ । मोदी बिमस्टेक शिखर सम्मेलनमा भाग लिनका लागि नेपाल जान सक्छन् तर ठूलो प्रश्न यो छ ः ओली सरकारले भारतलाई पहिलेको जत्तिकै महत्त्व देला त ?
पाकिस्तानको कुरा गर्नुपर्दा भारतसँग उसको सम्बन्ध पहिलेदेखि नै खराब छ । दुई देशबीच कुनै आधिकारिक कुराकानी भएको छैन । पाकिस्तानलाई चीनको समर्थन, चीन–पाकिस्तान आर्थिक कोरिडोर र आतंकवादको मुद्दामा पाकिस्तानको दोहोरो भूमिकाले द्विपक्षीय सम्बन्धमा खराब असर पारेको छ ।
माल्दिभ्सका साथ भारतको सम्बन्ध बिग्रँदै गएको छ । हालै माल्दिभ्स सरकारले भारतीय राजदूत अखिलेश मिश्रासँग भेटघाट गरेको भन्दै तीन पार्षदलाई निलम्बन गरेको थियो ।
यस घटनालाई भारत र माल्दिभ्सको कमजोर हुँदै गएको सम्बन्धका रूपमा हेरिएको छ । माल्दिभ्सले चीनसँगको सम्बन्ध पनि बढाएको छ । सबभन्दम चिन्ताको विषय त भारतसँग उसको सम्बन्धमा उसले विश्वास घटाएको छ ।
अर्कोतर्फ बंगलादेश, म्यान्मार र भुटानसँग भारतको सम्बन्ध बलियो छ । भारतले खासमा बंगलादेशमा धेरै लगानी गरेको छ । त्यहाँ ठूला कनेक्टिभिटी परियोजनाहरूमा भारतले पैसा लगाएको छ । त्यसबाहेक भारतले त्यहाँ विकास र रक्षाको क्षेत्रमा पाँच अर्ब डलर लगानी गर्ने प्रस्ताव गरेको छ । रोहिंग्या संकटको समयमा पनि भारतले शेख हसिना सरकारसँगको सम्बन्धलाई ध्यानमा राख्दै आफ्नो अडानमा परिवर्तन गरेको थियो ।
म्यान्मारसँगको सम्बन्धमा सन्तुलन कायम राख्नका लागि भारतले रखाइन प्रान्तमा अढाइ करोड डलरको सामाजिक आर्थिक विकास योजना प्रस्ताव गरेको छ । यसमार्फत केही रोहिंग्याहरूलाई फर्काउने योजना छ ।
भुटानको कुरा गर्दा दोक्लम विवादका बेलामा उसको भूमिका महत्त्वपूर्ण रह्यो तर भुटानका लागि महत्त्व राख्ने मुद्दामा भारतको ढिलासुस्ती पनि देखियो । भुटानको युवापुस्ताले भारतसँग निकटता अनुभव गर्दैन भन्ने आँकलन गरिएको छ । भुटानमा चुनाव हुन लागेको अवसरमा भारतले सम्बन्ध सुदृढीकरणमा काम गर्नुपर्नेछ ।
नवभारत टाइम्समा प्रकाशित इन्द्राणी बागचीको विश्लेषणको भावानुवाद
चरम आर्थिक संकटबाट गुज्रिएको श्रीलंकाले सन् २०२२ को अन्त्यतिर औषधि किन्ने क्षमता पनि गुमाएको थियो । ५० अर्ब डलरभन्दा बढीको विदेशी ऋण 'डिफल्ट' भएको थियो भने लाखौंले रोजगारी गुमाएका थिए । दशौं लाख मान्छे...
आफ्नो तेस्रो कार्यकालको दोस्रो वर्षलाई प्रभावकारी बनाउने भनी दाबी गरेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस महामन्त्री गगन थापालगायत केही नेतासँग नियमित सल्लाह सुझाव लिन थालेका छन् । रा...
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
एकाधबाहेक अधिकांश मन्त्रीले प्रभावकारी कार्यसम्पादन गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ स्वयंले मन्त्रीहरूलाई प्रस्ट चेतावनी दिएका छन् । नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका ला...
अन्तिम समयमा आएर कुनै फेरबदल नभएको खण्डमा सम्भवत: आज एनसेलको शेयर खरिद बिक्री सम्बन्धमा छानबिन गर्न सरकारले गठन गरेको समितिले आफ्नो अध्ययन प्रतिवेदन बुझाउने छ । बहस चरम उत्कर्षमा पुगेका कारण एक निजी कम्पनीको अप्...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...