हिमाल हिउ पिडि गयो माल बाइजा काग
कहि गया सुख नहुन्या गरिबिका भाग 
लामै छ हुलाकी बाटो कर्णाली पारीको
रक्षा गरेइ भगवान म दुराचारीको ।।

कर्णाली प्रदशको अमूल्य गहनाको रुपमा रहेको देउडा खेल ओझेल पर्न थालको छ । प्रदेशका सल्यान र रुकुमबाहेक सबै जिल्लामा परापूर्वकालदेखि खेलिदै आएको भएपनि अहिले भने युवाहरु पश्चिमा संस्कृतितर्फ आकर्षित भएपछि देउडा खेल लोप हुने खतरा बढेको हो । कर्णालीमा रत्यौली, देउडा खेल, धमारीजस्ता खेलहरु विभिन्न अवसरहरु पारेर खेल्ने गरिन्छ । माया प्रेम दर्शाउन लयात्मक रुपमा गाईने÷खेलिने देउडा लोप भएको खण्डमा कर्णाली प्रदेशको मौलिक पहिचान हराउने छ । 

सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरमा हरेक महिनाको १ गते र १५ गते खुलाञ्चमा देउडा खेल खेलिने भएपछि त्यसले देउडा संस्कृतिलाई थोरै भएपनि जगेर्ना गर्न सहयोग पुर्याएको स्थानीय रवि लामीछानेको भनाइ छ ।
प्रदेशमा हुने विभिन्न महोत्सवहरुमा देउडा खेललाई प्राथमिकता दिनुपर्नेमा उल्टै छाडा गीतहरु गाउनेहरुलाई आयोजकहरुले प्राथमिकता दिने गरेको उनको आरोप छ । देउडा संस्कृतिलाई जगेर्ना गर्न अब प्रदेश सरकारबाटै पहल गरिनुपर्ने नत्र एकमात्र पहिचानको रुपमा रहेको देउडा खेल लोप भएर जाने उनको चिन्ता छ । 

कर्णाली प्रदेशमा गाईने ठाडी भाका समेत लोप हुने चरणमा पुगिसकेको छ । दुलाल भाका गाउने गायिका रिता शाहीले सरकारले नै संस्कृति जोगाउने कार्य गर्नुपर्ने बताउँछिन् । उनले भनिन्, हामीले एक्लैले संरक्षण गर्न खोजेर हुँदैन । यसकालागि सरकारले नै पहल थाल्नुपर्ने देखिन्छ ।

युवाहरु लोक पप, हिन्दी पश्चिमा संगीततर्फ आर्कर्षित हुनेक्रम बढेको र त्यसले मौलिक संस्कृतिलाई सखाप पार्ने काम गरेको देउडाप्रेमी पूर्व शाखा अधिकृत केशरसिंह माझी बताउँछन् । उनी भन्छन्, अब प्रादेशिक सरकारले यसको संरक्षण गर्न सक्रियता देखाउनुपर्छ । अझै मौलिक संस्कृति बचाउन पहल नगरेको खण्डमा देउडा खेल एकादेशको कथा बन्ने पक्का छ  । उनले यसकालागि हामी सबैले पहल गर्नुपर्ने र गाँउ घरमा देउडा खेलका विभिन्न प्रतियोगिताहरु गर्ने, प्रचारप्रसार गर्ने गरेको खण्डमा यसलाई बचाएर राख्न सकिन्छ ।

यता, प्रदेशसभाका सदस्य शुसिल थापाले आफूहरु मौलिक संस्कृतिलाई जगाउन संसदमा भूमिका खेल्ने बताए । मौलिक कला र संस्कृतिलाई कर्णाली प्रदेशको समृद्धिसँग जोडने र त्यस माध्यमबाट पर्यटकहरु भित्र्याउन सकिने उनको भनाइ थियो ।

सामाजिक मन्त्री दल रावलले स्याप्रु, देउडाको जगेर्ना गर्नु आफूहरुको दायित्व भएको बताए । मौलिक कला र संस्कृतिको प्रर्वद्धन गर्दै जाने सांस्कृतिक रुपमा समेत प्रदेशलाई समृद्ध बनाउने गरी आफूले योजना बनाईरहेको र आगामी दिनमा यसबारेमा नीतिहरु बनाउने उनको भनाई थियो । मन्त्री रावलले नागरकिहरुसँडग मौलिक संस्कृतिलाई बचाउन र त्यसलाई थप समृद्ध बनाउन सुझाव दिन समेत माग गरे ।