कात्तिक २७, २०८०
उदयपुरमा २१ वर्षीया युवतीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा एक जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा लिम्चुङबुङ गाउँपालिका १ बाँस्बोटेका २५ वर्षीय टवीन्द्र राई रहेका छन् । उनलाई आइतवार दिउँसो पक्राउ गरिएको प्रहर...
मदिरा विश्वभरि प्रयोग गरिने सबैभन्दा पुरानो नशालु पदार्थ हो । यसलाई मानिसले प्रयोग गर्ने तरिका र मात्राले समाज र व्यक्तिलाई पार्ने प्रभावको निर्धारण गर्छ । उसो त मदिराको नियमित प्रयोगले स्वयंलाई मात्र नभएर परिवार, साथी, सहकर्मी र अपरिचित सबैलाई प्रभावित तुल्याउँछ । नियमित सेवन गर्दै जाँदा कुनै समय मानिस मदिरामै निर्भर हुने सम्भावना हुन्छ ।
यसकारण एडिक्ट
छोटो समयमा मदिरामा निर्भर हुने कुरा व्यक्तिको उमेर, शारीरिक बनोट, मद्यपान गर्दाको अनुभव, मनस्थिति, बाहिरी वातावरण आदि कुराले निर्भर गर्छ । मदिराको असर व्यक्तिको शारीरिक तौल, बनोट, रक्सी पिउने तरिका, पिउने समय र मात्रामा भर पर्छ । रगतमा भएको रक्सीको मात्राअनुसार मस्तिष्कमा असर पर्ने गर्छ ।
भयावह तस्बिर
नशाको रूपमा मदिरा सर्वाधिक प्रयोग हुने पदार्थ हो । यसको एउटा कारण सहजै उपलब्ध हुनु पनि हो । विश्व स्वास्थ्य संगठनले १३ मे २०१४ मा जेनेभामा सार्वजनिक गरेको अनुसन्धान प्रतिवेदनअनुसार मदिरा सेवनका कारण प्रत्येक १० सेकेन्डमा एकजना र प्रत्येक वर्ष ३३ लाख मानिसको अकालमै मृत्यु हुने गर्छ । यो आँकडा विश्वको वार्षिक मृत्युको ५ दशमलव ९ प्रतिशत हो ।
त्यस्तै, गलत तरिकाले मदिरा सेवनबाट दुई सयभन्दा बढी रोग र दुर्घटना पनि निम्त्याउने गर्छ । ५ दशमलव १ प्रतिशत रोगको कारण मदिरा नै हो । अत्यधिक मदिरा सेवनका कारण २० देखि ३९ वर्ष उमेर समूहका २५ प्रतिशत मानिसको मृत्यु हुने गरेको पनि अध्ययनले देखाएको छ । अत्यधिक मदिरा सेवनले मानसिक विचलन, चोटपटक र विचार आदान–प्रदानमा समस्या देखिने गरेको पाइन्छ ।
नियमित मदिरा सेवन गर्ने पुरुषले २१ दशमलव २ लिटर र महिलाले औसत ८ दशमलव ९ लिटर शुद्ध रक्सी प्रयोग गरेको देखाएको छ । रुसका पुरुषले औसत ३२ लिटर शुद्ध रक्सी प्रयोग गर्ने गरेको सन् २०१० को विश्व स्वास्थ्य संगठनको वार्षिक अध्ययनले देखाएको छ ।
अल्कोहलिक र मानसिक रोगका बारेमा अध्ययन गर्दा दुवै एक–अर्काका परिपूरकको रूपमा देखिएको छ । अत्यधिक मदिराको प्रयोगले रोगको संक्रमण बढाउनुका साथै सामाजिक सम्बन्धमा तिक्तता ल्याउने र सामाजिक, आर्थिक हानि हुने गर्छ ।
यस्ता व्यवहार देखाउँछन्
मदिराको समस्या भएका मानिसले नकार्ने वा अस्वीकार गर्ने व्यवहार देखाउँछन् ।
रक्सीको समस्या भएको व्यक्तिले आफूलाई पृष्ठपोषण र प्रतिवाद गर्ने व्यवहार देखाउँछन् ।
यसको समस्या भएका व्यक्तिमा सहजै झुटो बोल्ने र अरूलाई दोष दिने बानी हुन्छ ।
मदिरा र अन्य लागुपदार्थको उपचार गरेपछि पनि छोटो समयमै पुनरावृत्ति हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।
मदिरको समस्या भएका व्यक्तिले यसबारे कुरा गर्न रुचाउँदैनन् । बरु व्यावहारिक कुराको सुरुवात गर्छन् । एकजना मात्र भएका र नजिकको साथीसँग मात्र यस्तो विषयमा कुरा गर्छन् ।
मदिरा सेवन गर्ने मानिसले आफ्नो बानीलाई नैतिकताको दायराभित्र राख्ने हरसम्भव प्रयास गर्छन् ।
व्यक्ति आत्तिएको, तनाव महसुस गरेको, छटपटिएको, पसिना आएको छ भने त्यस्ता गतिविधि रक्सी छोडेको अवस्थामा हुने शारीरिक तथा मानसिक प्रतिक्रियाको लक्षण पनि हुन सक्छ ।
समस्याबारे कसरी थाहा पाउने ?
कुराकानीको अवस्थामा मदिरा सेवन गरेको छ÷छैन भन्ने हेरेर यसको समस्याबारे थाहा पाउन सकिन्छ ।
रक्सी पिउने बानीका कारण परिवार वा व्यक्ति चिन्तित छ वा छैन भन्ने कुराबाट तुलनात्मक समस्याबारे अध्ययन गर्न सकिन्छ ।
बिहान खाली पेटमा रक्सी पिउने बानी छ कि छैन भन्ने कुराले पनि यसको समस्या देखाउन मद्दत गर्छ ।
उपचार र रोकथाम
मदिरा प्रयोगकर्ताको अवस्था र कारणअनुसार बहुआयामिक विधिबाट उपचार गर्न सकिन्छ । विशेष गरी विषमुक्तीकरण (डिटोक्सिपफिकेसन, औषधि, मनोचिकित्सा, मनोविमर्श, मनोउपचार, व्यवहार परिवर्तन, बहुआयामिक पद्धति, पुनस्र्थापना केन्द्र केन्द्रित उपचार पद्धति उपयोगी हुन्छ ।
सरकारीस्तरबाट पनि नीति नियम लागू भए÷नभएको अनुगमन र मूल्यांकन गरेर, मूल्यवृद्धि र करको दायरा बढाएर, मागलाई कम गरेर, रक्सीको उपलब्धता सीमित गर्न कोटा प्रणाली अपनाएर, यसबाट भइरहेको आर्थिक, मानवीय र भौतिक क्षतिबारे सजग गराएर यसलाई केही हदसम्म नियन्त्रण गर्न सकिन्छ ।
हाम्रोजस्तो विकासशील मुलुकमा लागुपदार्थको प्रयोगबाट देखिने शारीरिक, मानसिक र सामाजिक समस्याबारे जनचेतना फैलाउन जरुरी हुन्छ ।
समस्या
मदिराका कारण अल्सर, टिबी, उदासीनता, चिन्ता, डर, बेहोस हुने, हातखुट्टा काम्ने, कडा खालको मानसिक रोग आदि हुने गर्छ ।
यदि रक्सीको बारेमा सेवाग्राहीले सकारात्मक कुरा गरेको छ भने रक्सीले सेवाग्राहीको जीवनमा पु¥याएको असरहरूका बारेमा मनोशिक्षा प्रदान गर्ने र जानकारी गराउने । -नयाँ पत्रिकाबाट
उदयपुरमा २१ वर्षीया युवतीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा एक जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा लिम्चुङबुङ गाउँपालिका १ बाँस्बोटेका २५ वर्षीय टवीन्द्र राई रहेका छन् । उनलाई आइतवार दिउँसो पक्राउ गरिएको प्रहर...
काठमाडौँ उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयले ‘कल गर्ल’ चाहिएमा उपलब्ध गराइदिने भनी ठगी गर्ने दुई जनालाई पक्राउ गरी आज सार्वजनिक गरेको छ । सामाजिक सञ्जालबाट ‘कल गर्ल’ उपल...
आफूलाई ‘लिटिल बुद्ध’ भनेर दाबी गर्ने रामबहादुर बम्जन पक्राउ परेपछि उनीबारे नयाँ–नयाँ तथ्य सार्वजनिक भइरहेका छन् । प्रहरीले उनलाई मंगलबार साँझ ७ बजे काठमाडौंको बूढानीलकण्ठस्थित निवास...
बाराको कलैया उपमहानरपालिका–६ मदर्सा टोलमा रहेको बाल एकता इंग्लिस बोर्डिङ स्कूलका प्रिन्सिपल गुड्डु भनिने रुपेश स्वर्णकारको हत्याका मुख्य योजनाका सोही विद्यालयकी पूर्वशिक्षिका तथा लेखापाल राधा गुप्ता रहेको ख...
भैहवाबाट झण्डै २० किलोमिटर पश्चिममा छ रुपन्देहीको सियारी–५ मा बैदौली गाउँ । सोही गाउँकी ३३ वर्षीया सावित्रा खरेल खनाल आमा बन्ने खुसीको मुखैमा थिइन् । विवाह गरेको दुई वर्ष मात्रै पुग्नै लाग्दा सावित्रा आम...
पाल्पामा दुईवटा खोलामा डुबेर मंगलवार दुई जनाको ज्यान गएको छ । पाल्पाको तिनाउ गाउँपालिका–३ मा रहेको तिनाउ खोलाको ड्याममा डुबेर घुम्न आएकी भारतीय युवती महिलाको मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय, पाल्पाक...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...
आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...