जनकपुरधाम, १ जेठ–भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी दुई दिने राजकीय तथा धार्मिक भ्रमण सकेर फर्किएका छन् । विश्वमै सुरक्षा ‘थ्रेट’ भएको प्रमुख १० नेतामध्ये के हुन्, मोदी ।

त्यसमा पनि राजधानी काठमाडौं नभएर सीधा जनकपुरधामबाट उनको भ्रमण शुरु भएकाले सुरक्षा चुनौती पनि त्यत्तिकै थियो ।

नेपाल प्रहरी, सशत्र प्रहरी, नेपाली सेना र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग गरी चारवटै तहका सुरक्षाकर्मीहरू परिचालन गरिएको थियो । त्यसका लागि कुल १० हजार सुरक्षाकर्मीहरू परिचालन गरिएको थियो । एकीकृत सुरक्षा योजना मन्त्रिपरिषद्बाट संघीय सरकारले पास गरेर गृह मन्त्रालयमार्फत् लागु गरिएको थियो । नेपाल प्रहरी, सशत्र प्रहरी र नेपाली सेनाको टोली फिल्डमै खटिएको थियो भने राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागका टोली भने सादा पोशाकमा सूचना संकलनका लागि खटिएको थियो ।

यसका अतिरिक्त नेपाली सेनाले हेलिकप्टरमार्फत हवाई गस्ती गर्नुका साथै मोबाइल टोलीसमेत परिचालन गरिएको थियो । साथै भारतबाट आएका ‘स्पेशल प्रोटेक्सन ग्रुप’ र ‘ब्ल्याक क्याट’ गरी कुल २ सय जना भारतीय सुरक्षाकर्मीहरू हातहतियार सहित जनकपुरमा परिचालित गरिएको थियो ।

मोदीसँगै भारतबाट खटिएर आएका ती सुरक्षाकर्मीको नेतृत्व भने नेपाली सेनाको टोलीले गरेको थियो । ड्रोन क्यामेराबाट समेत निगरानी गरिएको थियो । हाइ प्वाइन्ट पर्ने घरहरूको छतमा नेपाली सेना परिचालन गरिएको थियो ।

यसरी गरियो तयारी

मोदी आउनुभन्दा अघि नै मोदीले पूजा गर्ने स्थल जानकी मन्दिर, सम्बोधन गरिने स्थल रंगभूमि मैदान बाह्रबिघा मैदान र सवारी रूटमा सीसीटिभी क्यामेरा जडान गरिएको थियो । ती सवारी रूटमा पर्ने सबै घरहरूमा पुगेर सुरक्षाकर्मीको टोलीले घरमा रहेका मानिसहरूको अभिलेख संकलन गरेको थियो । ती घरहरूमा बसोबास गर्ने मानिसको संख्या, के कस्ता कामहरू गर्छन्, भन्ने कुराको जानकारी लिनुका साथै प्रत्येक दिन चौबीसै घण्टा निगरानी गरिएको थियो ।

होटल, लजहरूमा प्रत्येक दिन आउने, बस्ने, जाने मानिसहरूको अभिलेख लिनुका साथै निगरानी गरिएको थियो । भीडभाड हुने स्थानहरू बस पार्क, सिनेमा हल, चोक चौराहा, मन्दिर, मस्जिद, मदरसा आदि स्थानहरूमा निगरानी बढाइएको थियो । नेपाल भारतबीच खुला सीमाना भएका कारण अपराधीको घुसपैठ हुन सक्ने आशंकाका कारण सीमामा सुरक्षा व्यवस्था कडाइ गरिएको थियो ।

धरपक्कड, पक्राउ, सोधपुछ अभियान 

मोदी जनकपुर आउनुभन्दा केही दिनअगाडि देखि नै शंकास्पद व्यक्तिहरूलाई पक्राउ गर्ने, सोधपुछ तथा अनुसन्धान गरेर रिहा गर्ने अभियान चलाइएको थियो । धनुषा प्रहरीका अनुसार यसरी एक दिनमा दर्जनौँ व्यक्तिहरूलाई पक्राउ गर्दै छानबिन गरेर छाड्ने गरिन्थ्यो । मोदी आएको दिन मात्रै करीब ५० जना व्यक्तिहरूलाई नियन्त्रणमा लिइएको धनुषा प्रहरीका एक सुरक्षा अधिकृतले बताए ।

जसमध्ये रंगभूमि मैदान बाह्रबिघाबाट २ दर्जन जति सीके राउतका समर्थकहरूलाई पक्राउ गरिएको थियो । उनीहरू मोदी आएका बेला बाह्रबिघा मैदानमा प्रवेश गरेर आफ्नो एजेन्डालाई अतिरञ्जित गर्न खोजेका कारण भीडको बीचबाटै पक्राउ गरिएको एक जना सुरक्षा अधिकारीले बताए । तर जनताले समेत उनीहरूको मुद्दामा खासै चासो नलिएको उनले बताए ।

यसका अतिरिक्त विप्लव समुहका तीनजना कार्यकर्तालाई पक्राउ गरिएको थियो । पक्राउ परेकाहरूमध्ये धेरैजसोलाई मोदी फर्किएपछि छाडिएको भए पनि केही व्यक्तिहरूमाथि सार्वजनिक अपराधका मुद्दा समेत दर्ता गरिएको उनले बताए ।

यस्तो थियो प्रहरीको सुरक्षा विश्लेषण 

भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी जनकपुर आउनुपूर्व एकीकृत सुरक्षा टोलीले मोदीलाई विभिन्न समूहबाट सुरक्षा खतरा हुनसक्न विश्लेषण गरिसकेको थियो । जसमध्ये सबैभन्दा ठूलो थ्रेट विप्लव समूहबाट हुनसक्ने भन्दै आंकलन गरिएको थियो । किनभने उक्त समूहले लिखितरूपमै विरोध जनाइरहेको थियो ।

त्यसपछि विखण्डनको मुद्दा अघि सारेर गतिविधि गरिरहेका स्वतन्त्र मधेस गठबन्धनका संयोजक सीके राउतका कार्यकर्ताहरूले भीडको फाइदा उठाउँदै आफ्नो एजेन्डालाई अतिरञ्जित गर्न प्रयास गर्न सक्ने तर, उसबाट त्यस्तो कुनै सुरक्षा थ्रेट भने नहुने आंकलन गरिएको थियो । त्यसैगरी तराई मधेसका केही भू–भागलाई आधार बनाएर आपराधिक गतिविधि सञ्चालन गर्दै आएका भूमिगत सशस्त्र समूहबाट पनि सुरक्षा खतरा हुन सक्ने आंकलन गरिएको थियो ।

भारतीय नक्सलवादीबाट खतरा

जनकपुरमा परिचालित एकीकृत सुरक्षा टोलीले भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीलाई भारतकै नक्सलबादीबाट सुरक्षा खतरा हुनसक्ने आंकलन गरेको थियो । त्यसका अतिरिक्त इन्डियन मुजाहिद्दीन र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय अतिवादी आतंककारी संगठनहरूबाट समेत सुरक्षा खतरा हुनसक्ने आंकलन गरेर सुरक्षा व्यवस्था कडा पारिएको थियो ।