बुटवल, २३ जेठ – सिद्धार्थ राजमार्ग अन्तर्गत बुटवल–पाल्पा सडकको शिद्धबाबा क्षेत्रमा पहिरो जाँदा पछिल्लो १ दशकमा ७० जनाले ज्यान गुमाएका छन् । त्यसैले उक्त सडकलाई ‘मृत्यु मार्ग’ पनि भन्ने गरिन्छ । सडक खण्डको ३ किलोमिटर बाटोमा हिउँद अथवा वर्षात् जहिले पनि पहिरो खसिरहन्छ ।

सरकारी तथ्याङ्क अनुसार सडकमा १ सय १३ वटा पहिरो खसेका छन् । १० वर्षमा मात्रै १८ वटा बस, ७ वटा ट्रक, ९ वटा जीप/कार र १९ वटा मोटरसाइकल पहिरोले च्यापेको छ । जसले गर्दा उक्त सडक हुँदै यात्रा गर्ने हजारौं यात्रु त्रासदीपूर्ण यात्रा गर्न बाध्य छन् । तर, पहिरो नियन्त्रणका लागि कुनै प्रभावकारी काम हुन सकेको छैन । समस्याको संवेदनशीलतालाई ख्याल गरेर केन्द्रदेखि स्थानीय नेताहरू पहिरोको अवलोकन गर्न जाने गरेपनि पहिरो नियन्त्रणको कुनै काम भएको छैन ।

तत्काल पहिरो नियन्त्रण गर्न छाडेर नेताहरू सुरुङ मार्ग निर्माण गर्ने सपना देखाउँछन् । जसले गर्दा पहिरोको समस्या ज्यूँका त्यूँ छ । सडकको पहिरोका कारण रूपन्देही, पाल्पा, गुल्मी र स्याङजाका वासिन्दा प्रत्यक्ष समस्यामा परेका छन् । सडकको पहिरो पछिल्लो समय मन्त्री, सांसद र नेताको अवलोकन गर्ने ठाउँ बन्न पुगेको छ । संघीय सरकारका मन्त्रीदेखि प्रदेश सरकारका मन्त्री, सांसद र नेताले पहिरो निरीक्षण गर्दै आएका छन् ।

केही समय अगाडि पूर्व अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल, पूर्व उद्योगमन्त्री सोमप्रसाद पाण्डे र ५ नम्बर प्रदेशका भौतिक पूर्वाधार मन्त्री बैजनाथ चौधरीले पहिरोको निरीक्षण गरी यसको विकल्पको बारेमा छिट्टै काम गर्ने बताए । अन्य जिल्लाबाट बुटवल आउने मन्त्रीदेखि नेताले पनि पहिरो तथा जोखिमपूर्ण क्षेत्र अवलोकन गर्न छुटाउँदैनन् ।

आज पनि संघीय सरकारका भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री रघुवीर महासेठसहित यातायात मन्त्रालयको टोली, पाल्पाका प्रतिनिधि र प्रदेशसभाका सांसदले पहिरो निरीक्षण गरेका छन् । सडक निर्माणका लागि विगत ३ वर्षदेखि केन्द्र सरकारले बजेट विनियोजन गर्दै आएपनि हालसम्म कुनै पनि काम अगाडि बढ्न सकेको छैन । 

पहिरोको निरीक्षणपछि मन्त्री महासेठले सडकको दीर्घकालीन समाधानका लागि चालू आर्थिक वर्षबाट काम शुरू हुने बताए । ‘विगतका वर्षहरूमा बजेट छुट्टिएपनि पहिरो नियन्त्रणमा काम भयो/भएन म त्यतातिर जान चाहन्न,’ मन्त्री महासेठले भने, ‘अब तपाईहरू काम सुरू भयो भन्ने जान्नुहोस् । आउँदो साउनदेखि सुरूङ मार्ग बनाउँछौं ।’ 

‘टनेल बनाए, सुरूङ मार्ग बनाएर, कसरी सम्भव हुन्छ त्यही अनुसार छिट्टै ‘एक्स्पट’हरू बोलाएर निरीक्षण गराउँछौ । अनि हामी डीपीआरको प्रक्रियामा जान्छौं । आउँदो वर्षदेखि यो सडक आवतजावत गर्दा यात्रुहरू मृत्युको मुखमा जानुपर्ने वातावरण अन्त्य हुन्छ,’ उनले भने । २०७३/०७४ को बजेटमा सिद्धबाबा क्षेत्रमा सुरुङ मार्ग बनाउन विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन तयार गर्ने घोषणा गरिएको थियो । आर्थिक वर्ष २०७२÷०७३ मा पनि सडक बनाउनका लागि बजेट विनियोजन भएको थियो । यस वर्ष पनि सुरूङ मार्गको लागि सरकारले बजेट छुट्याएको छ ।

सिद्धबाबा क्षेत्रमा पहिरो रोकथामका लागि २ वर्ष अगाडि ‘रकनेट’ प्रविधि जडान गरेर परीक्षण गरिएपनि प्रविधि प्रभावकारी हुन सकेन । पूर्वमन्त्री तथा प्रतिनिधिसभाका सांसद सोमप्रसाद पाण्डेले सुरूङ मार्ग बनाएर यसलाई सुरक्षित बनाउन ढिलाइ गर्न नहुने बताए । सांसद पाण्डेले भनेपनि सुरूङमार्ग बनाउन समय लाग्ने भएकाले रकनेट प्रविधिमा आधारित रहेर पहिरो नियन्त्रणको काम अघि बढाउने उपयुक्त हुने केही विज्ञहरु बताउँछन् ।

‘अब जनता कुर्न सक्दैनन्, जति कुर्नु कुरिसके । अब हामीले ढिलो गर्नु हुँदैन । तत्काल अहिलको केन्द्र, स्थानीय र प्रदेश सरकार एकजुट भई यो सडकलाई २ वर्षभित्र जोखिमपूर्ण अवस्थाको अन्त्य गरिनुपर्छ,’ उनले भने, ‘बेन्चकट प्रविधि अपनाउने, हाफ टर्नेल निर्माण गर्ने, सुरूङ मार्ग बनाउने र केही ठाउँ सडक काटेर चौडा बनाइ सडकलाई जोखिमरहित बनाइनुपर्छ ।’ पाण्डेले सिद्धार्थ राजमार्ग जोखिमपूर्ण रहेकाले शिद्धबाबा खण्डको अल्पकालीन र दीर्घकालीन समाधानको लागि प्रस्ताव भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालय र अर्थमन्त्री समक्ष पनि पेश गरेका छन् ।

सडकका लागि ५ वटा विकल्प छन् । इन्जिनियर लिलाबहादुर भण्डारीले पहाडमा बेन्चकट प्रविधि अपनाउने, हाफ टर्नेल निर्माण गर्ने, तिनाउ नदीमाथि पुल निर्माण गर्ने र रकनेट प्रविधि अपनाउने गरी ५ विकल्पका साथ अगाडि बढ्ने बताए । 

प्रदेशका भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री बैजनाथ चौधरीले शिद्धबाबा पहिरोको विकल्प दिने तयारी स्वरूप प्रदेश सरकार जुटेको बताए । ‘सडक बनाउने बेलासम्म यात्रुबाहक बस बुटवल, नुवाकोट हुँदै पाल्पा र मालबाहक सवारी चरङ्गे हुँदै पाल्पा जाने गरी विकल्प अगाडि सार्ने तयारीमा प्रदेश सरकार जुटेको छ,’ उनले भने ।