कात्तिक १३, २०८०
वरिष्ठ पत्रकार तथा साहित्यकार आचार्य कमल रिजालद्वारा लिखित उपन्यास ‘सुकर्म’को अंग्रेजी संस्करण ‘डीप क्वेस्ट' प्रकाशित भएको छ । २०६९ सालमा नेपालीमा प्रकाशित उक्त उपन्यासको अंग्रेजी संस्करणलाई स...
काठमाडौं, २ असार – ‘हाम्रो कथा गाउँलेलाई के थाहा ? गाउँलेको कथा हामीलाई के थाहा ? आजकालका सीताहरू दिउँसै रावणलाई घरमा बोलाउँछन् । विचरा कतारमा बस्ने रामलाई के थाहा ?’
काठमाडौं–भक्तपुर रुटमा चल्ने बा३ख ७०५५ नम्बरको बसको पछाडि लेखिएको मुक्तकको धेरै अर्थ लगाउन सकिन्छ । मुख्यतः यसले वैदेशिक रोजगारीका कारण बदलिएको गाउँको चित्रण गर्छ ।
वैदेशिक रोजगारीमा गएका कतिपय युवाका पत्नीहरू परपुरुषसँग हिँडेका समाचार आइरहेका छन् । बसको पछाडि लेखिएको साहित्यले नारीलाई होच्याउने काम त भएको छ । तर, समाजको तस्वीर झक्लिएको छ ।
बस र ट्रकमा लेखिने साहित्य र पोखिने भावनाले साहित्य सिर्जनामा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका हुन्छन् । ट्रक साहित्यलाई आधार बनाएर चर्चित गीत गजल पनि बनेका हुन्छन् ।
‘लोग्ने हिँड्यो साउदीका खाडीमा, स्वास्नी हिँडी अर्कैको गाडीमा !
फल्या निमपत्ता, ३ सालमा फर्किंदा बुढी बेपत्ता !!’
लु२च २३२२ नम्बरको गाडीमा लेखिएको यो भावना पनि वैदेशिक रोजगारीमा गएका युवाको पीडा लेखिएको छ । यसमा पनि महिलालाई अपमान गरिएको देखिन्छ ।
जीवन दर्शनको कुरा
पछिल्ला वर्ष शहरी क्षेत्रमा हुने धेरै दुर्घटना टिप्परको ठक्करबाट हुने गरेको छ । टिपरको ठक्करबाट दर्जनौंको मृत्यु भएको छ । बुधबार मात्र काठमाडौंको जडिबुटीमा टिप्परको ठक्करबाट स्कूटर चालिकाको मृत्यु भयो । सडकमा उनीहरूको दादागिरीले अन्य चालक हैरानीमा परेका छन् ।
तर, त्यही टिप्परमा जीवन मृत्यु सम्बन्धी एउटा शास्त्रको श्लोक लेखिएको छ । ‘ॐ त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं पुष्टिवर्धनम् । उर्वारुकमिव बन्धनान् मृत्योर्मुक्षीय मामृतात् ।।’
जसको अर्थ हुन्छ– ‘३ वटा आँखा भएका भगवान् शिवको हामी पूजा गर्छौं । समृद्ध जीवनसँग जोडिएको मृत्युबाट उहाँले हामीलाई मुक्ति दिनुहोस् र अमरत्व प्रदान गर्नुहोस्, जसरी भरणपोषण गर्ने खरबुजा लहरोबाट छुट्टिन्छ ।’
‘खरानी मुछेर दरबार हुँदैन, टिनको पाताको तरबार हुँदैन !
एउटा कुरा याद राख केटा हो, फेसबुकमा लभ गरेर घरबार हुँदैन !!’
सामाजिक सञ्जालका कारण बढ्दो प्रेम सम्बन्धलाई साहित्यमार्फत् व्यङ्ग्य गरिएको छ ।
माया प्रितिका बिरह
‘आत्मा सबैको हुन्छ, धोका पाए जो पनि रुन्छ !
बुझ्नेले मात्र बुझेको हुन्छ, आशुको मोल कति हुन्छ !’
वानेश्वर–लगनखेल रुटमा चल्ने टेम्पोभित्र लेखिएको भावना हो, जहाँ आँशुको मोलको कुरा गरिएको छ । ट्रक ड्राइभरको विषयमा त नेपालमा चलचित्र नै बनेको छ । गाडीका पछाडि लेखिएका अधिकांश भावना महिलासँग जोडिएका हुन्छन् । कतै रोदन त कतै वेदना र पीडा ।
‘बेस्सरी बोल्दैमा कराएको हुँदैन
१–२ दिन नदेख्दैमा हराएको हुँदैन,
बानी छ सबैसँग हाँसेर बोल्ने,
हाँसेर बोल्दैमा मन पराएको हुँदैन !’
काठमाडौंको चक्रपथमा चल्ने बसमा लेखिएको छ । तर, नेपाली ट्रक साहित्य सुदृढभन्दा विकृत धेरै छ । साहित्यकार दामोदर पुडाशैनी भन्छन्, ‘ट्रक साहित्य पुस्तकभन्दा महत्वपूर्ण छ । तर, यसले समाज परिवर्तनको उद्देश्य बोकेको हुनुपर्छ ।’
अहिलेको ट्रक साहित्यले क्षणिक रमाइलोका लागि उत्पीडित वर्ग तथा खासगरी महिलालाई हेपेकोमा उनले चिन्ता व्यक्त गरे । उनले भने, ‘साहित्य जहाँ–जहाँ भएपनि आफ्नै महत्व हुन्छ । गतिशील बाहन, एक ठाउँमा बस्दैन । त्यसकारण यो निकै महत्वपूर्ण मानिन्छ । यसमा समाज सुधार, समाज परिवर्तनका कुरा लेखिनुपर्छ । विज्ञानसम्मत् उद्दरण (कसैको भनाइ) लेखिनुपर्छ । तर, अहिले महिलालाई हेपेर लेखिन्छ । यो निकै दुःखद छ ।’
‘माथि–माथि डाँडाकाँडा तल–तल खोंच ! गाउँका केटी पोइल जान्छन् मै ड्राइभरलाई दोष !!’ ट्रक साहित्यको उदाहरण दिँदै पुडाशैनी भन्छन्, ‘केटी मान्छेलाई यौनसँग मात्रै तुलना गर्ने गरिन्छ ।’ समाजमा रहेको पुरुषवादी सोचको विकृत रुप हो यो । महिलालाई उपहास गरेर आफू रमाइलो गर्ने प्रवृत्ति अब बदलिनुपर्छ । राजनैतिक, साहित्यिक र सामाजिक रुपमा जनचेतना दिइनुपर्छ ।
वरिष्ठ पत्रकार तथा साहित्यकार आचार्य कमल रिजालद्वारा लिखित उपन्यास ‘सुकर्म’को अंग्रेजी संस्करण ‘डीप क्वेस्ट' प्रकाशित भएको छ । २०६९ सालमा नेपालीमा प्रकाशित उक्त उपन्यासको अंग्रेजी संस्करणलाई स...
असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...
विसं २०७९ को मदन पुरस्कार प्राप्त गरेको ‘ऐँठन’ उपन्यासका लेखक विवेक ओझालाई गृहनगर टीकापुरमा विभिन्न संघसंस्थाले सम्मान गरेका छन् । ओझालाई नेपाल रेडक्रस सोसाइटी टीकापुर उपशाखा, उद्योग वाणिज्य सङ्घ, ...
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
सानीमा भेट्न चितवन गएको थियो गोपाल चार दिन हिँडेर । राप्ती किनार नजिकको सानो गाउँमा बस्दै आएकी थिइन् उनी, जो पहाडमा खान लाउन नपुगेपछि केही वर्ष अघि पुगेकी हुन् त्यतातिर । त्यतिबेला अहिलेजस्तो यातायातको साधन...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...