माघ १३, २०८०
रोल्पाका देवराज बुढामगर गाउँकै साधारण किसान हुन् । परिवर्तन गाउँपालिका–४ पाथावाङ निवासी देवराजका ६ छोरी र एक छोरा सरकारी जागिरे छन् । छोराको आसमा ६ छोरी जन्माए देवराज र उनकी श्रीमती नन्दाले । हुन पन...
काठमाडौं, ५ असार – गत शुक्रबार प्रसुतीगृहमा दिदीलाई भर्ना गरेपछि मकवानपुरकी साबित्री सिंखडा प्रसुतीगृहको गेटनजिकै एक पसलमा प्याड किन्न छिरिन् । पसलेले ५५ रुपैयाँ पर्ने प्याडको मूल्य ९० रुपैयाँ पर्ने बताए । उनले बाहिरको मूल्यबारे पसलेलाई जानकारी गराउँदा ‘यो हाम्रो रेट हो, किन्ने भए किन्नुस् नत्र बाहिरै किने हुन्छ,’ भन्ने जवाफ आयो ।
‘प्रसुतीगृह वरिपरीका पसलमा बच्चाका कपडादेखि खानेकुरासम्म सबैकुरा झण्डै दोब्बर महंगो पर्ने रहेछ,’ साबित्रीले लोकान्तरसँग भनिन् ।
यस्तै नयाँ बानेश्वर बस्ने कञ्चनपुरकी यशोदा कार्कीले आफ्नो नजिकैको पसलमा पाउरोटीको उत्पादन मितिबारे बुझ्दा पसलेको गाली खइन् ।
त्यसबारे जानकारी दिँदै उनले भनिन्, ‘पाउरोटी लगायतका अन्य खाद्य सामग्री किन्न जाँदा पसलमा मिति हेर्न खोज्दा, मितिबारे बुझ्न खोज्दा पसलेको हप्काइ खानुपर्छ । पसलेले हामीले हेरेरै राखेका हुन्छौं, लाने भए लानुस्, नभए नलानुस् भन्ने खालमा उत्तर दिन्छन् ।’
यी त प्रतिनिधि उदाहरण मात्रै हुन् । हरेक अस्पताल वरिपरी बिरामीको भावनासँग खेल्दै व्यापारीहरूले लुट मच्चारहेका छन् । उपभोक्तामाथि व्यापारीहरूको दादागिरीका कारण नुनदेखि सुनसम्म, तरकारीदेखि पानीसम्ममा उपभोक्ता ठगीमा परिरहेका छन् ।
बजारलाई चुस्तदुरुस्त बनाउने सरकारी अभियानले पनि सार्थकता पाउन नसकेको उपभोक्ता अधिकारकर्मी बताउँछन् । अधिकारकर्मी प्रेम महर्जनले बजारलाई व्यवस्थित गर्न अहिलेको सरकारले पनि नसकेकोमा दुःख व्यक्त गरे ।
उनले उपभोक्ताहरू हरेक कुरामा ठगिइरहँदा सरकारले खास एक्सन लिन नसकेको भन्दै अनुगमनमा दोषी भेटिए पनि कारवाही हुन नसकेको बताए ।
वस्तुको उपभोग गर्दा अधिकांश उपभोक्ताहरू गुणस्तरबारे जानकार हुँदैनन् । सामान्यता मूल्यबारे जानकार हुँदा व्यवापारीहरूको बोली नै हावि हुँदा उपभोक्ताको अधिकार नै हनन् भएको देखिन्छ ।
बजेट घोषणापछि बजारमा मनोमानी रूपमा मंहगी बढिसकेको छ । आगामी आर्थिक वर्षको बजेट आगामी साउनदेखि लागू हुन्छ । बजेट आगामी साउनदेखि लागू हुने हुँदा अहिले महङ्गो तिर्न बाध्य नहुने उपभोक्ताको भनाइलाई व्यापारीहरू बेवास्ता गर्दै रकम असुलिरहेका छन् ।
यता राजधानी उपत्यकाको बजार अनुगमन तथा व्यवस्थापनको आधिकारिक निकाय वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागले भने बजार अनुगमन भइरहेको जनाएको छ । विभागका सूचना अधिकारी ढुण्डीराज पोखरेलले विभागले गर्ने बजार अनुगमन भइरहे पनि कारवाहीका लागि थुप्रै निकायसँग समन्वयन गर्दा समयभन्दा ढिलाइ भएको बताए ।
यस्तै उपत्यका बाहिरको हकमा प्रमुख जिल्ला अधिकारीको संयोजकत्वमा बनेको समितिले अनुगमन गर्दै कारवाही गर्नुपर्ने हुन्छ । कानूनी रूपमा स्पष्ट भएर पनि सम्बन्धित निकायले अधिकारलाई पन्छाउन खाजेको विश्लेषकहरु बताउँछन् ।
अधिवक्ता एवंम् अधिकारकर्मी ज्योति बानियाँ भन्छन्, ‘कानून स्पष्ट छ, कतिमा किनिस्, कतिमा बेच्छस् ? भनेर सोध्न पाउने अधिकार स्पष्ट छ । त्यसपछि कसलाई कस्तो कारवाही गर्ने भन्ने स्पष्ट छ । तर कानूनी निकायले अधिकारलाई पन्छाउँदै आफू चोखो बन्न खोज्छन् ।’
उनले अहिले मन्त्रीले ठूला व्यापारीको प्रवाभमा परेकाले बजारमा मनपरी बढेको दाबी गरे ।
संविधान नै उल्लंघन
नेपालको संधिानको भाग ३ धारा ३६ मा खाद्य सुरक्षाको हक उल्लेख गरिएको छ । यसैगरी सोही धाराको भाग ४४ मा उपभोक्तालाई गुणस्तरीय वस्तु तथा सेवा प्राप्त गर्ने अधिकार सुनिश्चित गरिएको छ । गुणस्तहीन वस्तु तथा सेवाबाट क्षति पुगेको उपभोक्तालाई कानूनबमोजिम क्षर्तिपूर्ति पाउने हक रहनेछ ।
उपभोक्ता संरक्षण ऐन २०५४ अनुसार हरेक वस्तु र सेवा उपभोग गर्दा वस्तु र सेवाको बिक्री वितरणबाट सुरक्षित हुन पाउने अधिकार छ । ऐनको दफा ६ को उपदफा १ मा ५ वटा बुँदामा उपभोक्तका अधिकारहरू सुनिश्चित गरिएको छ ।
उपभोक्ताहरूले गुणस्तरीय सेवा र वस्तु उपभोग गर्न पाउनैपर्ने संवैधानिक अधिकार मिच्दै गुणस्तरहीन वस्तुको मनलाग्दी मूल्यमा बिक्री वितरण भइरहेको छ ।
रोल्पाका देवराज बुढामगर गाउँकै साधारण किसान हुन् । परिवर्तन गाउँपालिका–४ पाथावाङ निवासी देवराजका ६ छोरी र एक छोरा सरकारी जागिरे छन् । छोराको आसमा ६ छोरी जन्माए देवराज र उनकी श्रीमती नन्दाले । हुन पन...
प्रगतिशील राजनीतिको 'फ्रन्टलाइन'मा देखिने नेताहरू जति कठोर हुन्छन्, त्यो भन्दा बढी ‘इमोसनल र सेन्टिमेन्टल’ पनि हुन्छन् । त्यस्तै ‘इमोसनल फिलिङ्स’का बाबजुद परिस्थितिले कठोर बन्दै गएक...
बुधवार काभ्रेको धुलिखेलस्थित काठमाडौं विश्वविद्यालयका १ हजार ८३८ जना विद्यार्थीमाझ सनम ढकाल दृश्यमा आए । एमबीबीएसमा सर्वोत्कृष्ट भएर गोल्ड मेडल ल्याउँदै सनम दीक्षित भएसँगै सबैमाझ परिचित भएका हुन् । काठम...
बुटवलका कुलचन्द्र पाण्डे सफल पर्यटन व्यवसायी हुन् । कुनै समय भारतको एउटा कम्पनीमा काम गरेका पाण्डे अहिले रूपन्देहीमा ‘एसियन ब्राण्ड’ चम्काउने ‘टुरिजम’ उद्यमीका रूपमा चिनिन्छन् । तीन दशकअघि...
समय : आइतवार बिहान ७ बजे स्थान : नलगाड नगरपालिका, १ चिउरी, जाजरकोट (भूकम्पले सबैभन्दा धेरै क्षति पुर्याएको ठाउँ) ‘मेरी आमालाई किन यस्तो भयो ? मलाई पनि बाँच्न मन छैन,...
भगवान् गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी विश्वकै लागि शान्तिक्षेत्र हो । यो क्षेत्र आउँदो महिना विशेष हुने भएको छ । विश्वकै प्रतिष्ठित र ठूलो पुरस्कार मानिने नोबेल पुरस्कार विजेताहरूको जमघट हुने भएपछि विशेष हुन लागेक...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...