केही दिनअघि प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा ओली वंशका मानिसहरूको भेला भएछ । प्रधानमन्त्री निवास न त पार्टी प्यालेस हो, न पिकनिक स्पट ।

त्यो त हामी जनताले तिरेको करबाट चल्ने प्रधानमन्त्रीको निवास हो । सुरक्षा र गोपनीयताका हिसाबले जो पायो त्यही मानिस जान नपाउने संवेदनशील केन्द्र हो । 

हामीले के सुन्यौं भने, ‘ओली’ थर भएका जोकोहीलाई त्यहाँ प्रवेश खुला गरिएको रहेछ ।

ओली थर हुँदैमा सबै असल, इमानदार, चरित्रवान त हुँदैनन् । कोहीकोही ‘ओलीहरू’ कुन हदसम्म जनताप्रति अनुत्तरदायी, गैर जिम्मेवार, लोभी, पद र प्रतिष्ठाका लागि मरिहत्ते गर्ने खालका हुन्छन् भन्ने त हामीले देखे सुनेकै हो ।

ओली वंश भेलाका बहानामा नियत खराब भएका ‘ओलीहरू’ले पनि बालुवाटारमा सहजै प्रवेश पाए । प्रधानमन्त्री निवासमा भएको यस्तो कुम्भमेला कसैलाई मन परेन । 

हुन त, ओलीहरू हाम्रो देशका सम्मानित नागरिक हुन् । उनीहरू प्रधानमन्त्री निवासमा जानै नहुने, उनीहरूले प्रधानमन्त्रीलाई भेट्नै नहुने भन्ने हैन । देशका अन्य आम नागरिकलाई आफ्नो देशका प्रधानमन्त्री र उनको निवासमा जे अधिकार छ, ओलीहरूलाई पनि उत्तिकै अधिकार छ । यो पंक्तिकारमा ओली वंश र ओली थर भएका नेपाली दाजुभाइ दिदीबहिनीहरूप्रति कुनै पूर्वाग्रह छैन ।

सवाल ओलीको हैन, अनि ओलीको वंश भेलाको पनि हैन, सवाल ‘भेन्यू’को हो । प्रधानमन्त्री निवास ओलीहरूको वंश भेला गर्ने भेन्यू हैन, त्यो विशुद्ध प्रधानमन्त्री बस्ने थलो हो । प्रधानमन्त्रीको दैनिक कामसँग जोडिएका सरकारी, राजनीतिक र आर्थिक सन्दर्भका लागि भेटघाट गर्ने थलो हो । कार्यकारी प्रमुखले कामबाट थाकेर गएर सुस्ताउने एकान्त थलो हो, वालुवाटार । होहल्ला गर्ने, भीडभाड गर्ने, जो पायो त्यही गएर राइफाँडो मच्चाउने थलो हैन त्यो । 

प्रधानमन्त्री कसका हुन् ? उनी ओली वंशका मानिसहरूका पनि हुन्, उनी हाम्रा पनि हुन् । प्रधानमन्त्री ओलीहरूका मात्र हैनन्, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुजातीय सबै नेपालीका हुन् ।

अब प्रश्न उठछ, भोलि भट्टराई वंशका मानिसहरूले प्रधानमन्त्रीलाई चिफ गेष्ट बनाएर बालुवाटारमा वंश भेला आयोजना गर्न माग गरेमा अनुमति दिने कि नदिने ? भोलि दाहाल, भण्डारी, श्रेष्ठ, राई, लिम्बू, मगर, गुरुङ, तामाङ, शेर्पा, विश्वकर्मा, परियार, महतो, यादव, खड्गी, महर्जन आदिको वंश भेला पनि बालुवाटारमै गर्न चाहेमा दिने कि नदिने ? 

पक्कै दिइने छैन । किनकी, प्रधानमन्त्री आफैं ओली । ओली थरका मानिस प्रधानमन्त्री भएकाले ओली महोदयहरूले बालुवाटारमै वंश भेला गर्ने विशेष सहुलियत (प्रिभिलेज) पाएका हुन् ।

प्रधानमन्त्रीले आफ्नो वंशलाई विशेष महत्त्व र सहुलियत दिने परिपाटी जहानीया या वंश परम्परामा आधारित शासन सत्तामा मात्र हामीले देख्ने गरेका थियौं । जस्तै, राणा शासनमा प्रहरी, सेना, प्रशासन र दरबारमा राणा खलककै हालीमुहाली हुन्थ्यो । शाह वंशीय शासनमा शाह, मल्ल, ठकुरी र राणाहरूकै रजगज भएको हामीले देखेकै हो ।

आफ्नो वंश या परिवारलाई मात्र काखी च्याप्ने प्रवृत्ति सामन्ती प्रवृत्ति हो । कुनै पनि लोकतान्त्रिक मुलुकको प्रधानमन्त्री निवासमा वंश दम्भले छूट पाउँदैन । शासकहरू आफ्नै परिवार, वंश या गुटको साँघुरो घेराभित्र रमाउने प्रवृत्ति राजतन्त्रमा मात्र देख्न पाइन्छ । 

वालुवाटारमा ओली वंशको भेला नव सामन्तहरूको सोचको उपज हो । जसले यो जुक्ति फुरायो, उसको नियत भनेको मुलुकमा ओलीहरूको चुरीफुरी देखाउनु हो ।

एक नेपाली या राज्यको जिम्मेवार नागरिकका रूपमा हैन, ओली हुनुको अतिरिक्त लाभ लिने दाउपेच हो । हिटलरका पालामा जर्मनीमा नाजीहरूलाई मानौं, जुनसुकै अपराध गर्न छूट थियो । राज्यका सुविधा लिन र समाजमा हैकम जमाउन एउटै योग्यता भनेको नाजी भए पुग्थ्यो, राणा शासनमा राणा हुनु नै भरपर्दो योग्यता भए झैं ।

उता, यहुदीहरूलाई खोजीखोजी मार्ने, यातना दिने र दास बनाउने काम हुन्थ्यो । नाजीहरूले नाजी हुनुको दम्भमा यहुदीहरूलाई मारेर तिनको शरीरको छालाको पेटी बनाएर लगाउनसमेत बाँकी राखेनन् । नश्लवादी चिन्तन त्यो हदसम्म क्रुर भएको हामीले देखेकै हो र नश्लवादी सोचकै कारण दोस्रो विश्वयुद्धमा त्यत्रो जनधनको क्षती भएको पढे सुनेकै हो । 

वालुवाटारमा ओलीहरूको वंश भेला गराएर के यो सरकारले त्यही नश्लवादी सन्देश दिन खोजेको हो ? बहुभाषिक, बहुधार्मिक र बहुजातीय मुलुकमा कुनै एक थरलाई काखी च्यापेर प्रधानमन्त्रीले के सन्देश दिन खोजेको हुन् ? के यो देश ओलीहरूको मात्र हो ? के प्रधानमन्त्री ओलीहरूका मात्र प्रधामन्त्री हुन्  ? 

लाग्छ, अहिलेको सरकार के गर्नु ठीक हो, के गर्नु बेठीक हो भन्ने ठम्याउन सकिरहेको छैन । बस दुईतिहाइको दम्भबाहेक यो सरकारसँग केही बाँकी छैन । यो दम्भ पनि प्रचण्ड र उपेन्द्र यादवको वैशाखीमा अडेको छ ।

जुन दिन प्रचण्ड र यादवरूपी वैशाखी डगमगाउन थाल्छन्, त्यो दिन यस्ता घमण्डहरू गर्ल्यामगुर्लुम ढल्नेछन् । तैपनि हेरौं त तुजुक, श्री ३ महाराजाले आफ्ना भाइभारदारलाई दरबारमा भेला गरे झैं ओली वंशको भेला डाकियो । सारा जगतले छिःछि, दूरदूर गरेर त्यसको कटू आलोचना गर्‍यो । अनि मनमनै भन्यो, ‘हामी नेपालीले कहिल्यै वंश परम्पराको सामन्ती सोचबाट मुक्ति पाउने भएनौं ।’

नेपालमा हालसम्म धेरै वंशका मानिसहरूले शासन गर्दै आए । तर आजसम्म नेपालीको शासन आइसकेको छैन । कस्तो घोर विडम्बना, अचेल हामी ओली वंशको शासन भोग्न अभिसप्त छौं । हालसम्म गोपाल वंश, लिच्छवी वंश, शाक्य वंश, मल्ल वंश, शाह वंश, थापा वंश, राणा वंश आदिको शासन हामीले भोग्यौं ।

यी वंशका शासनमा लोकतन्त्र, मौलिक हक र अन्य स्वतन्त्रता त थिएन, तर तिनका पालामा नेपालमा केही न केही सम्पदाहरू निर्माण भएका छन् । लिच्छवी, मल्ल र राणा कालमा नेपालमा धेरै ऐतिहासिक, सांस्कृतिक र मौलिक सम्पदाहरूको निर्माण भएको पाइन्छ । कला र संस्कृतिको उच्च विकास भएको पाइन्छ । मल्लकालीन प्रस्तर मुर्तीहरू, राणाकालीन बेलायती मोडलका दरबार आदि त्यो कालखण्डका उपज हुन् । 

गणतन्त्र आयो । जनताको शासन आयो भनियो । तर जो शासन सत्तामा गयो, उसकै वंशको मात्र उत्थान हुने, बाँकी नेपाली उही युगौंदेखिको गरीबी, अभाव, भोकमरी र पछौटेपनमा गुज्रनुपर्ने । शासनसत्ताको इर्दगिर्द रहेका मानिसका लोग्ने, स्वास्नी, भाइ, भतिजा, छोरी, ज्वाइँ, भान्जी, काका, साढुदाइ, साढुभाइ, प्रेमिका आदिकै रजगज । शासन सत्ताको केन्द्रमा उही नातावाद कृपावादको विषाक्त जञ्जाल ।

अल्पमतमा रहेका राउटे, चेपाङहरूलाई त राज्यको मूलधारमा समेटेर समावेशिता, समानुपातिक प्रतिनिधित्वको संस्कृति विकास गर्नुपर्ने ऐतिहासिक घडीमा गुरुत्तर दायित्व पाएका प्रधानमन्त्रीचाहिँ आफ्नै वंशको उत्थान र प्रवर्द्धनमा लागेको देख्दा यो देशमा अझै जनताको शासन नआएको निष्कर्ष निकाल्नुपर्ने हुन्छ । विधिको यदि यही विधान हो भने अब यो ओली विधिको पनि आयु पुग्यो ।