मंगलवार दिउँसो दुईजना मध्यपूर्वका क्षेत्रीय नेताहरूले ऐतिहासिक सम्बोधन गर्ने भएका छन् । रियादमा साउदी अरबका वास्तविक शासक मोहम्मद बिन सलमानले लगानी सम्मेलनमा सम्बोधन गरेर आफ्नो देश व्यापारका लागि खुला रहेको बताउनेछन् । अंकारामा टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयिप अर्दोआनले दिन लागेको भाषणले साउदीलाई ठप्प पार्ने अपेक्षा गरिएको छ । 

अर्दोआन मञ्चमा चढेर साउदी पत्रकार जमाल खशोग्गीको हत्याको कुरा गर्दा मध्यपूर्व पहिलेको जस्तो रहनेछैन । 

खशोग्गी इस्तानबुलस्थित साउदी वाणिज्य दूतावासमा प्रवेश गरेदेखि बेपत्ता भएको तीन हप्ता बितिसक्दा अर्दोआनले ती स्तम्भकार तथा आलोचकलाई के गरिएको हो भन्ने विषयमा नांगो सत्य उजागर गर्ने प्रतिज्ञा गरेका छन् ।

खशोग्गीको घटनाले टर्की र साउदी अरब दुवैलाई प्रभावित पारेको छ र मध्यपूर्वलाई ध्रुवीकृत गरेको छ । 

अर्दोआनले आफ्नो प्रतिज्ञा पूरा गरे भने टर्कीले अहिलेसम्म जम्मा गरेको प्रमाणले खशोग्गीलाई हत्या गर्नका लागि साउदी अरबले गरेको षड्यन्त्रलाई उजागर गर्नेछ । उनलाई यातनापछि हत्या गरिएको तस्वीर, भिडियो र रगतै
जमाउने अडियोका रूपमा प्रमाणहरू रहेको बताइन्छ । 

टर्कीको सत्तारूढ दलका एक प्रवक्ताले सोमवार माहोल जमाउँदै पहिलोपटक खशोग्गीको मृत्युलाई राक्षसी रूपमा योजना बनाइएको जटिल हत्या भनी वर्णन गरे । 

उनका निजामती कर्मचारीले नभई अर्दोआन आफैंले प्रमाण पेश गर्ने तयारी गरेपछि यो असाधारण घटना अर्कै स्तरमा पुगेको छ ।

टर्कीका निरंकुश शासक अर्दोआनले रियादको उच्चशक्ति नै खशोग्गीको हत्याका लागि जुटेको भनीआरोप लगाउने अपेक्षा छ । राज्यका अधिकारीहरूले आफ्नो अधिकारक्षेत्र नाघेर आफ्ना मालिकहरूलाई खुशी बनाउन यो हत्या गरेको भन्ने अघिल्ला दाबीहरूलाई अर्दोआनको आरोपले उल्ट्याउनेछ । 

यस्तो आरोप रियादका लागि निकै भारी हुनेछ । रियादले पहिले त हत्यामा आफ्नो संलग्नता रहेको कुरालाई पूरै नकारेको थियो र पछि अलिअलि गर्दै स्वीकारेको थियो । घटनाको ढाकछोप गर्न र यसको जिम्मेवारी लिने व्यक्तिको खोजी गर्न पनि रियाद लागिपरेको थियो । रियादमा अहिले डरको वातावरण छ र लगानी सम्मेलन समस्यामा परेको छ । अनि राजदरबारमा त्रासको वातावरण छ । 

अर्दोआनले साउदीहरूलाई, विशेषगरी युवराज मोहम्मद बिन सलमानलाई, सलमानको औकात देखाएका छन् । यो संकट टर्कीका नेताका लागि अवसरका रूपमा आएको छ । अर्दोआन कहिले पनि ३३ वर्षीय छुच्चा युवराजसँग
नजिकिएनन् ।  

यी दुई नेतामा यस क्षेत्रको भविष्यका विषयमा पूरै फरक दृष्टिकोण छन् : अर्दोआन राजनीतिक इस्लामलाई देशमा र विदेशमा लागू गराउन लागिपरेका छन् । उनले रियादको क्षेत्रीय शत्रु कतारसँग साझेदारी गरेका छन् र इजिप्टका पूर्वराष्ट्रपति मोहम्मद मोर्सीको पतन भएपछि निर्वासित भएका व्यक्तिलाई उनले शरण दिएका छन् । उनी रियाद र उसको क्षेत्रीय साझेदार युनाइटेड अरब इमिरेट्सले अस्तित्वका लागि खतराका रूपमा हेर्ने गरेको आन्दोलनका समर्थक हुन् । 

तर यसक्रममा उनी क्षेत्रीय शक्ति र प्रभावका लागि संघर्षका क्रममा पछि परे । 

साउदी युवराजले चाहिँ साउदी अरबलाई परिवर्तन गर्न खोजिरहेका छन् र कट्टरपन्थी वहाबी र सलाफी धार्मिक संस्थापनसँगको गहिरो सम्बन्धलाई लुकाउन खोजिरहेका छन् । उनी साउदीलाई अरब राष्ट्रिय निरंकुश राज्य बनाउन चाहँदैनन् । उनका लागि अबु धाबी र कायरो नमूनाका रूपमा रहेका छन् । रियादसँग मिलेर यो तिकडी मोर्सीको पतनपछि क्षेत्रीय स्तरमा उदाएको छ । 
 

अर्दोआनका लागि खशोग्गीको वीभत्स हत्या ऐतिहासिक क्षणका रूपमा आएको छ । क्रूर र बुद्धिहीन कार्यले साउदीका साझेदारहरूमा समेत दीर्घकालीन घृणा जन्माएको छ र अर्दोआनका लागि पासा पल्टाउने उपहारका रूपमा
यो आएको छ । 

साउदीका उच्च नेताहरू अंकारामा अर्दोआनबाट शान्तिको अपेक्षा लिएर बसेका थिए तर उनले ठूलै पुरस्कारमा आँखा लगाएको  देखेपछि शहर छोडेर गएका छन् । त्यो पुरस्कार भनेको टर्कीलाई क्षेत्रीय इस्लामिक शक्तिकेन्द्र
बनाउनु हो अनि त्यतिखेरै सुन्नी इस्लामको प्रमुख आवाज आफू भएको रियादको दाबीलाई निस्तेज पार्नु हो । 

मक्काका गभर्नर खालेद अल–फैसल अर्दोआनलाई भेटेर फर्केपछि निकै चिन्तित देखिएको साउदी शाही परिवारका एक वरिष्ठ सदस्यले बताए । ‘अर्दोआनले टसमस गरेनन्, हामीले भनेको कुनै पनि कुरा उनले सुन्न चाहेनन् । अल–फैसल फर्केर आए अनि राजालाई हामी संकटमा छौं भने ।’

वाशिङटन इन्स्टिच्युटमा टर्कीश प्रोग्रामका निर्देशक सोनेर कागापति अर्दोआनका लक्ष्यहरू अहिलेका लागि सीमित रहेको विश्वास गर्छन् । ‘उनी साउदी राजपरिवारमाथि आक्रमण गर्न चाहँदैनन् र राजा तथा राजपरिवारलाई सम्मान गर्छन् । उनको लक्ष्य टर्कीका सम्बन्धमा मोहम्मद बिन सलमानलाई पाखा लगाउनु वा निष्क्रिय बनाउनु हो । आफूविरुद्ध रहेको तिकडीमध्येको एक विपक्षीलाई उनी लडाउन चाहन्छन् ।’

द गार्डियनमा प्रकाशित मार्टिन चुलोभको विश्लेषण