जनकपुरधाम– गाईले सुंगुरलाई कुल्चिएर मा¥यो भने गाईले सिधा ‘मोक्ष’ प्राप्ति गर्छ भन्ने ‘रुढीवादी’ मान्यताका साथ तराईं–मधेसका जिल्लामा ‘हुर्राहुर्री’ पर्व मनाइको छ । गोवर्धन पूजाका दिन तराईंका ग्रामिण क्षेत्रमा एक पशुबाट अर्को पशुको हत्या गराएर यो पर्व मनाइन्छ । 

पछिल्लो पुस्ताले यो पर्वप्रति नकरात्मक प्रतिक्रिया जनाउने गरेपनि ‘परम्पराको निरन्तरता’को नाममा ग्रामिण क्षेत्रमा भने यो पर्व अझै पनि मनाइन्छ । 

गोवर्धन पूजाका दिन जनकपुरधाम उपमहनागरपलिका वडा नम्बर १३ स्थित मुजेलियाको चौरीमा बिहिबार ‘हुर्राहुर्री’ मनाइयो । त्यसका साथै बिभिन्न ग्रामिण क्षेत्रमा समेत किसानहरुले ‘हुर्राहुर्री’ मनाएका छन् । 

खास गरेर पशु पालन गर्ने किसानहरूले आ–आफ्ना गाई, भैंसी लगायतका चौपायालाई कुनै रोग नलागोस्, अकाल मृत्यु नहोस्, पशुपालनमा वृद्धि भइरहोस् भन्ने विश्वास र मान्यताका ‘हुर्राहुर्री’ मनाउने गर्छन् । 

पशुद्वारा पशुलाई नै मार्न लगाइने उक्त ‘खेल’ अझै पनि कायमै छ । ‘गोवर्धन  पूजाका दिन पौराणिक कालदेखि नै हात्ति, गाई, भैंसीलाई लगाएर सुगुर मार्ने गरेको परम्परा छ,’ धनुषाको विदेह नगरपालिका वडा नम्बर ४ ठाढी गाउँका स्थानीय बासिन्दा ८० बर्षिय महेश्वर गोईतले लोकान्तरसँग भने । उक्त गाउँमा समेत बिहिबार हुर्राहुर्री मनाइएको थियो ।

हुर्रा हुर्रीको लागि किसानहरु आफ्ना गाई, भैंसीको जिउमा रातो र सेतो रंगको धर्को तानेर ‘सजाउने’ गर्छन् । एउटा स्वस्थ्य सुँगुरको बच्चा डोम समुदायबाट किनेर ल्याइन्छ । तराईंमा डोम समुदायले मात्रै सुँगुर पाल्ने गर्छन् । किनेर ल्याएको सुँगुरको घरमा पूजा गरी चुमान गरिन्छ । चमार समुदायलाई ढोल, पिपही सहितको लोक बाजा बजाउन ल्याइएको हुन्छ । बाजा बजाउने ती व्यक्तिहरूलाई ज्याला दिने गरिन्छ ।

बेलुका ४ बजे तिर गाउँ बाट टाढा खुला चौरमा बाजा गाजाका साथ सुंगुरलाई लगिन्छ । त्यहाँ गाउँ भरिकै गाई, भैंसीलाई पहिले देखि नै एकत्रित गरिएको हुन्छ । सुगुरलाई डोरीले बाँधेर एक व्यक्तिले उक्त डोरी आफ्नो हातमा राखी गाई, भैंसीको सिंघमा तथा जीउमा सुँगुरको बच्चालाई फ्यालेर सुँगुर मार्न लगाउँछन् । 

हातमा लठठी बोकेका यूवाहरुले समेत उक्त घाइते भएको सुगुरलाई लाठीले प्रहार गर्छन् । बेहोस भए पछि पोखरीमा सुगुरलाई डुबाएर पुनः  होशमा ल्याउँछन् । फेरी उक्त खेल शुरु हुन्छ । अन्त्यमा सुँगुर मरि सकेपछि खेल अन्त्य हुन्छ । 

मरेको सुँगुरको दाँतलाई टुक्राटुक्रामा बाँडिन्छन् र उक्त दाँत गाईभैंसीको गोठमा गाड्ने गरिन्छ । यूवाहरु मनोरञ्जन प्राप्त गर्छन् भने हुर्रा लिने गाई तथा भैंसीको गाउँमा केही साता सम्म चर्चा चलिरहन्छन् । फलानोको गाईले जबर्जस्त हुर्रा लियो, भैंसीले हुर्रा लियो भन्दै गाई भैंसीको गाउँमा प्रशंसा हुन्छ । गाइ बस्तुले सुँगुरलाई आफ्नो सिंहले हान्दा वा खुट्टाले हान्दा ‘हुर्रा’ लियो भन्ने गरिन्छ ।

हुर्रा दिएर घर फर्कने गाई, भैंसीहरुलाई तीसी, तेल, र बकाइनोको धुलो बनाई खुवाउने गरिन्छ । ढोल बजाउने चमारलाई पारिश्रमिक स्वरुप चामल दिने गरिन्छ । मरिसकेको सुँगुरलाई प्रायः डोम समुदायलाई नै फिर्ता गरिदिने प्रचलन रहेपनि कतिपय किसानहरूले आफैं मासु पकाएर समेत खाने गर्छन् । 

खासगरी यादव समुदायको वर्चस्व रहेको गाउँ ठाउँमा उक्त खेल आयोजना हुने गर्छ । ‘अब किसानका छोरा छोरीहरु पनि पढेर डाक्टर, इन्जिनियर बने, नपढ्नेहरु आय आर्जनका लागि विदेश पलायन भए, गाउँमा अब गाई–भैंसी पाल्नेहरुको संख्यामा पनि कमि भयो,’ ठाढीका किसान गोइत भन्छन् । 

हुर्राहुर्रीको नाउँमा पशु हत्या गरिनु हुँदैन भन्ने जनचेतना पनि बढेर गएकोले सयौं वर्षदेखि मनाइने उक्त पर्व अब प्रायः जसो गाउँमा लोप हुँदै गएको उनले सुनाए । 

रुढीवादी परम्परामा आधारित भएकाले उक्त पर्वलाई बन्द गरिनुपर्छ भनेर युवाहरुले विरोध गरेकाले प्रायः धेरै गाउँहरुबाट हुर्राहुर्री लोप भइसकेको छ । यद्यपि धनुषाको वेंगा शिवपुर, महोत्तरीको महोत्तरी, बगरा तथा सिरहा र सप्तरीको केही गाउँहरुमा भने अहिले पनि हुर्राहुर्री मनाइन्छ । 

तर, पछिल्लो समय हुर्राहुर्री पर्व निकृष्ट खालको भएको भन्दै यसको विरोध गर्नेहरुको संख्या पनि बढ्दो क्रममा छ ।