मधुवन पौडेल

गाडीबाट ढोकासम्म छिर्दा पनि गर्मीले जिउधपक्कै बलेको अनुभव भइरहेको थियो ।

कोठा पस्नु अघि बाहिर वेटिङ् लाउन्ज मादुइतिर फर्केर बसेका एउटी बच्ची सहितको जोडी मलाई कुरिरहेको देख्छु । 

“के काम छ भाइ ?पासपोर्ट र केहीकागजपत्र प्रमाणीकरण गर्ने हो ? कृपया रिसेप्सनतिर जानुस्”।

हरेक दिन २÷४ जना जानेर नजानेर वा चीसो ठाउँमा पल्टने नियतले मेरो कोठा बाहिर राखेको सोफामा आएर बसेका हुन्छन् । मेरो सेक्रेटरी निकै लापरवाह छ, मैले न भनुञ्जेल ऊ त्यहाँबाट कसैलाई “रिसेप्सनको काउन्टरमा जाउ”पनि भन्ने गर्दैन । वास्तवमा अफिस डिजाइन गर्दा मैले त्यो लाउन्ज भीसा लिन आउने विदेशी र मैलाई भेट्ने गरी आउने आगन्तुकको निमित्त मात्र भनेर नै बनाएको थिएँ । तर २।३ महिनामा नै त्यो ठाउँमा जोसुकै आएर बस्ने गरेकाले मैले आफ्नो प्राइभेसी खलबलिएको अनुभव गरिरहेको छु । 

“सर् ! हामी सर्लाई नै भेट्न कुरेको ?”
मैले पुलुक्क हेरेँ, त्यहाँ कुरिरहेकी महिला मेरो प्रश्नको जवाफदिँदै थिइन् । 
“किन?मलाई भेट्नुपर्ने के काम पर्यो ?”

मलाई आजै सरकारी कार्यालयमा एक उच्च अधिकारीलाई भेट्न जानु पर्ने थियो । त्यहाँ छलफल गर्नुपर्ने कुराको टिपोट अनि चिठी तयार गर्ने र त्यसलाई अनुवाद गराउनुपर्ने हुँदा म नियमित समयभन्दा केही चाँडो अफिस पुगेको थिएँ । मलाई दिक्कपनि लाग्छ– “धेरै जसो यस्ता मानिस मलाई हतार परेको दिनमा नै किन टप्किन्छन् ?” तर एक छिनपछि फेरि सोच्न थाल्छु– “विचरा विचरी कहाँ जाउन् त ?”
“लौ, भित्र आउनुस् त ।”

उनीहरु भित्र पसेर बसुञ्जेल मैले कोट फुकालेर झुण्ड्याउँछु र कम्प्यूटर खोलिसकेको छु । 
“भन्नुस्, के भो ?”

“सर् हामी सम्बन्ध विच्छेद गर्न भनेर आ को ? के गर्नुपर्ने हो थाहा छैन, बाहिर काउण्टरमा बस्ने दाइले यता पठाएकोले आको ।” यसपल्ट लोग्ने मानिस बोल्दै थियो । म झसङ्ग भएर उनीहरु दुवैलाई हेर्छु । अनि अन्दाजी २ वर्षकी काखकी बच्चीलाई नियाल्छु । दुवै जना मलाई क्वार्क्वारती हेरिरहेका थिए ।

“पहिले भन्नुस् ल ! के के भो त्यसै हुन्छ सम्बन्ध विच्छेद ? केटाकेटी खेलेको हो र ?” मलाई रिसले पैताला तातेको जस्तो अनुभव भइरहेको थियो । 
लोग्ने मानिस भन्दै गयो । 

“सर्, मेरो नाम दीपक हो । यहाँ आएको पाँच वर्ष भयो । एउटा ठूलो तारे होटलमा कूकको काम गर्छु । आएको दुइवर्ष पछि दुई महिनाको छुट्टीमा जाँदा उसलाई विहे गरेर यतै काम खोजी ल्याएको थिएँ । आएको एक वर्ष पछि जन्मेकी छोरी त्यही हो– २ वर्ष पुग्न लागी । तर काखकी छोरी भएर पनि ऊ म सँग बस्दिन भन्छे । सबै साथीभाई भन्छन्– ऊ अर्कै एउटा अरवीसँग सल्केकी छे रे । ऊ आफैँ पनि मसँग बस्न चाहन्न । त्यसैले हामी सल्लाह गरेरै आएका !”

म लोग्नेमानिस अर्थात् दीपकको कुरा सुनिसकेपछि महिलातिर हेर्छु । केही भड्किलो पहिरन, गहुंगोरी, अरवी अत्तरको सुवास निकै कडा भएको त मैले पहिले नै अनुभव गरिसकेको थिएँ । लुगा वाहिर स्थानीय स्वास्नी मानिसले झैँ कालो पहिरनले सर्वाङ्ग ढाकेर हिँड्ने भएकाले मैले उसको वास्तविक पहिरनलाई त्यत्ति भड्किलो ठान्नुपर्ने त थिएन, तै पनि स्थानीय परिवेश सम्झँदा एक छोरीको आमा र त्यो पनि काखमै राखेर वस्दा पनि निकै छोटो लाग्ने स्कर्ट लगाएकीले मेरो मनमा कताकता झगडाको विउ ऊ नै हो भन्ने लाग्यो । 

“सर् ! मेरो कुरा पनि सुन्नोस् ! नेपालमा म दिदीको घरमा बसेर पढ्दै थिएँ । मलाई विहे गर्ने विचार पनि थिएन, तै पनि दीपकका तडक्भडक्, मीठा कुरा र अरव जाने लालसाले विहे गर्न राजी भएकी थिएँ । गाउँमा लामो समय बस्न सक्ने स्थिति पनि थिएन, धेरै साथीहरु राजनीति गर्ने सुरले जंगल पसिसकेकाले म सदरमुकाम आएकी थिएँ । तर अहिले पछुताउँदै छु– यहाँ आएदेखि नै यो मान्छेले मसँग झगडा बाहेक केही गरेको छैन । सुत्ने बेलामा लोलो पोतो र ऊ निदाएपछिको सूनसान रातबाहेक जुन बेलापनि यत्तिकै छ । मेरो रिसले कहिले बालख छोरी पिट्छ कहिले दुवै जनालाई मार्छु र आफुपनि मर्छु भन्छ । यस्तो भएपछि कसरी सँगै बस्ने ?उसलाई सँधै मेरो नोकरीकै डाहाडो छ ?” 

“तँ राम्री भएकीले तँलाई अरवीले धेरै पैसा दिएको त हो नि ! दिनका कतिपल्ट सुत्छेस् उसँग?” भनेर घर पस्नासाथ रडाको शुरु गर्छ । अनि निस्केर कताकता क्याम्प पुगेर सस्ता रक्सी धोकेर आउँछ । त्यति वेलामात्रै उसको मीठो स्वर सुन्न पाएकी छु मैले । “एकविता ! रिसाइस कि क्याहो ? यता फर्कि न !” भन्दै मलाई लुछ्न थाल्छ, अनि मलाई केहीवेर लुछ्दा लुछ्दै ऊ निदाइसकेको हुन्छ । भोलीपल्ट विहान उठेपछि उस्तै फेरी ! उही रडाको उही गन्गन् ।”

अमेरिका पुगेका एकाध जोडीका मात्र यस्ता कुरा सुनेको थिएँ मैले, आज पहिलोपल्ट खाडीको संकीर्ण समाजमा पनि देख्दै र सुन्दै थिएँ ! 
एकछिन आरोप र प्रत्यारोप अनि भलाकुसारी पछि मात्र थाहा भयो । उनीहरुको प्रेम विवाह नै भएको रहेछ । 
“सर् ! हामी छुट्टियौं भने मात्र यिनलाई चेत आउँछ, नत्र त सँधै यस्तै हो । त्यसैले पनि म छुट्टिन लागेकी हुँ !”
“होइन ब्यारे ! आफ्नो मनपरी गर्न यसलाई पारपाचुके चाहिएको ! तेल्ले के भनेर हेर्छ सँधै खोक्रो पारेर गलहत्याइ दिएपछि मात्र थाहा पाउँछे यसले !” लोग्ने च्याँठ्ठिदै थियो । 
“अहिले पनि तिम्ले गलहत्याए जस्तै छु नि म !”

दीपक र कविताको बाझाबाझले भरिएको चर्को सम्बाद रोक्न मैले कानूनी रुपमा सत्य कुरा स्पष्ट पार्नै पर्ने हुन्छ । 

“दूतावासले विवाहदर्ता पारपाचुके जस्ता काम गर्न सक्दैन भन्ने थाहा छैन ? गर्नै पर्ने भए नेपाल जाओ, नत्र मिलेर वस । मलाई जरुरी काममा लाग्नुपर्ने छ, आजगए हुन्छ तिमेरु !”

मलाई काममा साँच्चै हतार भइसकेको थियो । मैले फाइलका चाङ् निकालिसक्दा उनीहरु मेरो ढोका बाहिर निस्किरहेको देखेँ । यस्तो अप्ठेरा काम लिएर २।४ जना आएर नकराएको, वादविवाद नगरेको र मेरो गोरुको बाहै टक्का भन्दै बाझ्ने भाषा मा हल्ला गर्नेको जमात नआएको दिनै हुन्न । अब त मैले यता बसुञ्जेल यस प्रकारका फाटफुट घटनालाई सामान्य रुपमा लिन थालिसकेको थिएँ । वास्तवमा मन नमिले पछि पारपाचुके गर्नुलाई म कुनै समस्या मूलक मान्दिन, तर एकतर्फी रुपमा स्थापित भएका हाम्रा सामाजिक मूल्य र मान्यता यसरी थुप्रिरहेका छन् कि तिनलाई सजिलैसँग नकार्न पनि सक्ने अवस्था छैन । 

त्यसपछि म दीपक र कविताका कुरा बिर्सदै आफ्नो दैनिकी हेर्दै कामतिर लाग्छु । यत्तिकैमा मेरा एकाग्रतालाई मिश्री सेक्रेटरीले भंग गरिदिन्छ । 

“१२ बजे पुगिसक्नुपर्छ ! त्यहाँ अंग्रेजी जान्ने छैनन् रे ! म पनि साथमा जानुपर्ने हुन्छ ।”

म उसलाई एकपल्ट हेर्छु र मुण्टो हल्लाउँदै पुनःआफ्नै काममा लाग्छु । मलाई सबैकुरा उसँग बाँड्न मन लाग्दैन, न त स्वेच्छाले उसलाई कतै भेटघाटमा लैजानै चाहन्छु । तर भाषाको कारणले लग्नुपर्ने वाध्यतापनि छ । भाषा सिक्न जान पनि मन लाग्दैन ! सिकेर पनि गर्ने के ? फर्केर गएपछि मतलब हुन्न ! त्यसमा पनि यता बसुञ्जेल यस्तै दीपक र कविता, अनि भागेर, छलिएर भगाइएर, पिटाई खाएर छिर्ने देशवासीकै सेवा गर्ने हो, किन अरबी सिक्नुपर्यो ?” भन्दै गर्ने आफुजस्तै दक्षिण एशियाली साथीको गुनासो सम्झन्छु । म निस्कन्छु ।

शहर बाहिर कार्यालय भएकोले शहर भित्र भएका सरकारी पदाधिकारीहरु भेट्न जाँदा आउँदा ट्राफिक जामले आधादिन यसै जान्छ ! आज सडक अलि बढ्तै व्यस्त थियो ।

“ट्राफिक जामनहुने बाटो लग न !” चालकलाई सेक्रेटरी भन्दै थियो । तर मेरो दिमागबाट दीपक र कविताको झल्झलीअझै हटिसकेको थिएन । कवितालाई अर्कै संसारको मोह थियो भने दीपक ईष्र्या र हीनभावनाले ग्रस्त थियो । उनीहरुबीच एक अर्का प्रतिमाया त थियो, तर यताको रुमानी संसारलाई उनीहरुले आफ्नो परिवेश अनुसार आत्मसात् गर्न सकेका थिएनन् । राम्रो जागीर भएपनि बस्नुपर्दाको पीडा सहनुपर्ने र अन्तै वहकिन सक्ने डरले उसले कवितालाई फकाई पुल्याइविहे गरेको थियो, तर आफ्नो संसार र यताको रंगीचंगी वातावरणबीच सामञ्ज्यल्याएर बाँच्नजानेन उसले, न त आफुकुन संसारबाट आएकी र कस्तो जीवनपद्वतिमा हुर्केकीभन्ने कुरा मनमा राखेर आफ्नै वैवाहिक सम्बन्धलाई मधुर बनाउने कलासिक्न सकी कविताले ! त्यसैले छुट्टिन वाहेक अर्को कुनै विकल्प देखेनन् उनीहरुले !

“हामी पुग्नै आँट्यौँ । सेक्रेटरी कराउँदै थियो मेरो ध्यानउतिर लैजान ! हुन पनि शहरको मध्य भागमा रहेका गगनचुम्बी भवनहरुको माझमा पुगिसकेको पत्तै भएनछ !

भेटघाटमा सामान्य शिष्टाचारको आदानप्रदान समेत केही वास्तविक, केही वनावटी, केही सत्य र तथ्यअनि केही अतिरञ्जित कुरा भन्दै र सुन्दै फेरी फर्किएँ म सदा झैँ, अर्को कुनै भेट वा केही कार्यक्रम थिएन शहरतिर !

उताआफ्नै भीड थियो, आफ्नै मान्छे थिए, पीडित, पीडक अनिविश्लेषक तर सबै आफुलाई समाजसेवी र बुद्धिजीवि भनाउन चाहने पनिथुप्रै हुन्थे । धेरै त मीठो सपना लिएर आएका विचरा विचरीहरु नै हुने गर्थे ! भित्र छिर्ने बेलामा रिसेप्सनमा उही विवाद, “मयता छु त उताको सरकारी कागज कहाँबाट ल्याउँ?”, मेरो घरमा कोही छैन, कसले पठाउँछ,” “तपाईंहरु घोचे थाप्न बसेको कि मद्दत गर्न ?” टड्कारो सुनिन्थ्यो । त्यस्तो विवादको प्रत्युत्तरमा,“हाम्लाई झ्यालखान् हाल्ने ? केही आधार नभइ कसरी कागज बनाउने ?हाम्लाई अख्तियारले बाँधेर लैजान्न?कमसेकम उताको जवाफ त कुर्नोस्” भन्दै कर्मचारी चिच्याइरहेका हुन्थे । कसैको पासपोर्ट नआइपुगेर भीसा नै रद्द हुने अवस्था त कसैलाई कम्पनी फेर्नका लागिकम्पनीको मालिकलाई भनसुन गरिदिनुपर्ने” त कसैलाई एजेण्टले ठगेको, बेग्लै काम लगाइदिएको आदिआदि । 

“आज.......... देशको राष्ट्रिय दिवस छ नि !” मेरो पछाडी आइरहेको सेक्रेटरी सम्झाउँदै थियो । 

हामी फर्किसकेका थियौँ, सहकर्मीहरु पछि पछि थिए, “आज त फोन नगरी नहुने भो, उताबाट केही जवाफ आएन, नेपालीहरु कराएर उत्पात छ !”, डेलिगेसन आउने रे, भेटघाट मिलाउनुपर्ने पनि छ !” उनीहरुको आफ्नो रट थियो । दैनिकी ! उनीहरुलाई पनि जवाफ आउँदैन भन्ने थाहा नभएको होइन,  तर तुरुन्त निर्णय लिनुपर्ने भएपछि पुच्छर ननिमोठी पनिभएन नि !

लिफ्टबाट बाहिर के निस्केको थिएँ, बिहानै आएका दीपक र कविताका दम्पति बाहिरपट्टि आराम गरिरहेका थिए । 

“ अझै यतै ? नेपाल एकपल्ट गएर आउनुस् न !”

“हैन सर् अर्को पनि उपाय छ ! मिलापत्र बनाएर उही गराएर राखे हुन्न दुवैलाई ?” कुनै तेस्रो व्यक्तिको आवाज थियो । 

स्वनामधन्य समाजसेवी थिए उनी ! तर पनि दीपक र कविता जोडीको जस्तो समस्यामा अवाञ्छित परामर्श दिन उनी द्तावासमा झुल्किहाल्ने गर्थे । 
“ए ! तपाईं पनि?”

अनि एउटा कुटिल हाँसो ! तेस्रो व्यक्तिले नगरेको खराब काम केही थिएन, तै पनि यहाँ सम्मआउने हिम्मत छ उसमा ! देशमाआएको परिवर्तनको एउटा उदाहरण हो ऊ !
उसलाई जवाफदिनु आवश्यक थिएन, ऊ पनि जवाफ पर्खेर बस्ने मान्छे होइन !

केही त भन्नै पर्ने थियो ।

“दीपक ! कविता ! नेपाल जानुको अर्को विकल्प छैन, मेरो अन्तिम सल्लाह र निर्णय पनि ।” आफ्ना सहयोगीहरु सँगै म भित्र पस्छु । 

वास्तवमा अर्को विकल्प थिएन पनि ! 

[email protected]

२७६ भीमनिधितिवारी मार्ग                    
काठमाडौँ– ९