जनकपुरधाम – धनुषाको विदेह नगरपालिका–६ तथा हाल जनकपुरधाम उपमहानगरपालिका–१ का रामसेवक महतो र फुलकुमारी देवी दम्पतीका ३ छोरा र १ छोरी छन्, सबै चिकित्सक ।

महतोले २०७४ माघ १० गते सरकारी सेवाको कृषि प्रसार अधिकृत पदबाट अनिवार्य अवकाश पाएका छन् । सरकारी जागिर गरेर चारै छोराछोरीलाई उच्च शिक्षा दिलाउन सक्नु र सबैलाई डाक्टर बनाउन सक्नु नै आफ्नो जीवनको उपलब्धी रहेको उनी बताउँछन् ।

महतोका ४ सन्तानमध्ये ३ सन्तानले सरकारको पूर्ण छात्रवृत्तिमा एमबीबीएस अध्ययन गरेका छन् भने १ छोराले आधा छात्रवृत्तिमा पढेका छन् ।

महतोका जेठो छोरा २९ वर्षीय रविरञ्जन प्रधानले प्राथमिक शिक्षा गाउँकै सामुदायिक विद्यालय जनता मावि गिद्धा बेलापट्टिमा पढेर २०६१ सालमा जनकपुरको मोनास्टिक सेकेन्ड्री बोर्डिङबाट एसएलसी उत्तीर्ण गरे । त्यसपछि जनकपुरकै मीट क्याम्पसबाट विज्ञान संकायमा उनले उच्च शिक्षा उत्तीर्ण गरे ।

शिक्षा मन्त्रालयको छात्रवृत्ति प्रवेश परीक्षामा उत्तीर्ण गर्दै कलेज अफ मेडिकल साइन्स भरतपुर चितवनबाट उनले पूर्ण छात्रवृत्तिमा एमबीबीएस उत्तीर्ण गरेका छन् । रवि काठमाडौंस्थित त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जबाट सरकारको पूर्ण छात्रवृत्तिमै एमडी अध्ययन गरिरहेका छन् ।

छोरी रञ्जिताले गाउँमै जनता मावि गिद्धा बेलापट्टिमा अध्ययन गर्न थालिन् । उनको बुवा कृषि विकास कार्यालयमा कार्यरत रहँदा चितवनको रामपुरमा बीएस्सीएजी अध्ययन गर्न जाँदा रञ्जिता पनि रामपुर गइन् । त्यहाँ सामुदायिक विद्यालयमै उनले पढाइ थालिन् ।

मैथिली भाषा मात्र बोल्न आउने रञ्जितालाई नेपाली भाषा पनि बोल्न आउँदैन्थ्यो । साथीहरूसँग घुलमिल हुन समेत गाह्रो हुने रञ्जिताले जसोतसो नेपाली बोल्न सिकिन् । पछि बुवाको अध्ययन सकिएपछि जनकपुर आउनुपर्यो । जनकपुरमा आउँदा उनले सरस्वती नमूना माध्यमिक विद्यालयमा ८ कक्षामा पढाइ थालिन् । 

बुवाआमाले त अरु छोरासरह बोर्डिङ स्कूलमै पढ्न भनिरहेपनि सामुदायिक विद्यालयमै पढ्न सहज भएपछि २०६१ सालमा रञ्जिताले सरस्वती नमूना मावि जनकपुरधामबाट एसएलसी उत्तीर्ण गरिन् । प्रथम श्रेणीमा एसएलसी उत्तीर्ण गरेपछि जनकपुरकै मोनास्टिक बोर्डिङ स्कूलबाट उनले २०६४ सालमा उच्च मावि विज्ञान संकायमा प्रथम श्रेणीमै उत्तीर्ण गरिन् ।

रञ्जिताले पनि दाजु रविजस्तै मेडिकल प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण गरिन् । शिक्षा मन्त्रालयको पूर्ण छात्रवृत्तिमा रञ्जिताले युनिभर्सल कलेज अफ मेडिकल साइन्स भैरहवाबाट प्रथम श्रेणीमै एमबीबीएस उत्तीर्ण गरिन् । सन् २०१४ मा एमबीबीएस उत्तीर्ण गरेकी रञ्जिता हाल स्वास्थ्य मन्त्रालय काठमाडौंमा आठौं तह मेडिकल अधिकृतका रूपमा कार्यरत छिन् ।

अर्का छोरा शशिरञ्जन प्रधानले प्रारम्भिक शिक्षा गाउँकै विद्यालय हासिल गरे । उनी २०६४ सालमा मोनास्टिक बोर्डिङ स्कूलबाट ८९ प्रतिशत अंक ल्याएर एसएलसीमा उत्तीर्ण भए । उनी जनकपुर अञ्चल प्रथम भएका थिए । त्यसपछि काठमाडौंको सेन्ट जेभियर्स कलेजबाट उनले आइएससी उत्तीर्ण गरे ।

सन् २०१० मा ८५ प्रतिशत अंक ल्याएर आईएस्सी उत्तीर्ण गरेका शशिले आंशिक छात्रवृत्तिमा वीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानबाट एमबीबीएस उत्तीर्ण गरे । शशि हाल नेपाल सरकारको पूर्ण छात्रवृत्तिमा एमडी सर्जरी धरानमै अध्ययन गरिरहेका छन् ।

कान्छो छोरा धिरीरञ्जन प्रधानले पनि गाउँमै प्रारम्भिक शिक्षा हासिल गरेका हुन् । २०६५ सालमा जनकपुरको मोनास्टिक बोर्डिंग स्कूलबाट धिरीले ८६ प्रतिशत अंक ल्याएर एसएलसी उत्तीर्ण गरे । काठमाडौंको सेन्ट जेभियर्सबाट ८५ प्रतिशत अंक ल्याएर उच्च शिक्षा उत्तीर्ण गरेका धिरीले शिक्षा मन्त्रालयको पूर्ण छात्रवृत्तिमा चितवन मेडिकल कलेज भरतपुरबाट २०७३ सालमा एमबीबीएस उत्तीर्ण गरे । धिरी हाल धनुषाको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र यदुकुहा, शहीदनगर नगरपालिकामा कार्यरत छन् । सरकारी सेवाको आठौं तहमा मेडिकल अधिकृतको रूपमा उनी कार्यरत छन् ।

महतो भन्छन्, ‘मेरो एउटा मात्रै सपना थियो कि मैले आफ्ना सबै सन्तानलाई एमबीबीएस डाक्टर जसरी पनि बनाउनुपर्छ । भगवानको कृपाले आज मेरो त्यो सपना साकार भएको छ ।’

उनका लागि ४ जना छोराछोरीलाई डाक्टर बनाउनु सामान्य कुरा थिएन । ‘रुपैयाँ–पैसा त खोलासरह नै बगाउनुपर्छ । एमबीबीएसमा नाम निकाल्नका लागि पढाउनुपर्दा र छात्रवृत्तिमै पनि नाम निकालिसकेपछि धेरै रुपैयाँ लाग्छ,’ महतोले भने, ‘मैले आफ्नो गाउँको खेत, जनकपुरको घर सबै छोराछोरीको पढाइको लागि बेचिदिएँ । अहिले जनकपुरमा फेरि घर किन्न सफल भएको छु ।’

शुरूमा गाउँको खेत बेचेर छोराछोरीलाई पढाउन लाग्दा गाउँमा आफूलाई ‘पागल भयो’ भनेर भनिएको उनी सम्झन्छन् । पढाइका लागि जमिन बेच्नुलाई उतिबेला पागलपनजस्तै ठानिन्थ्यो । ‘अन्य विषयको पढाइमा त्यति समस्या हुँदैन । तर चिकित्सकको पढाइ भनेको विद्यार्थीसँगै आमाबुवाको लागि पनि एउटा ठूलो तपस्या नै हो,’ उनले भने । छोराछोरीका लागि जग्गा बेचेर खर्च जुटाउने कार्यमा पत्नी फुलकुमारी देवी सँगसँगै महतो एकमत थिए । ‘छोराछोरीमा पैसाको मात्र लगानी गर्दा सफलता हासिल हुँदैन । आमाबुवा पनि छोराछोरीसँगै एक किसिमले पढ्नुपर्ने हुन्छ, अनि मात्र सफलता हासिल हुन सक्छ,’ आमा फुलकुमारीले भनिन् ।

घरमा जेठो छोरा पढाइमा राम्रो भयो भने बाँकी सन्तानलाई बाटोमा डोर्याउन सजिलो हुने महतो बताउँछन् । ‘जेठो छोरामा नै लगानी गर्न सकियो, जेठो छोराको देखासिकी अन्य सन्तानले पनि पढाइमा राम्रो गर्न थाले,’ उनले भने ।

महतोको छारीज्वाइँ पनि डाक्टर नै छन् । ज्वाइँ दिनेशकुमार गुप्ता रुपन्देहीको धगधईका वासिन्दा हुन् । उनले पनि रामनरेश यादव मावि धगधईबाट २०६० सालमा प्रथम श्रेणीमा एसएलसी उत्तीर्ण गरे । त्यसपछि भैरहवा उच्च माविबाट २०६३ सालमा उच्च मावि प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण गरे । उनले युनिभर्सल मेडिकल कलेज भैरहवाबाट सन् २०१५ मा एमबीबीएस उत्तीर्ण गरे । अहिले उनी एमडीको तयारी गरिरहेका छन् ।