बुटवल – बुटवलमा धेरै युवा उद्यमशील छन् । सानै उमेरदेखि उद्योग व्यवसायमा हात हालेर सफल पनि बनेका छन् ।

जसले गर्दा रूपन्देही आर्थिक ‘हब’को रूपमा विकास भएको छ । तिनैमध्येका एक हुन बुटवलमा सुरज भट्टराई ।

भट्टराईको प्रगतिको कथा यति लोभलाग्दो छ कि आज रूपन्देहीको औषधिको व्यापार व्यवसायको ठूलो हिस्सा भट्टराईसँग छ भन्दा फरक नपर्ला ।

पाल्पाको तानसेन नगरपालिका–९ बर्तुङमा जम्मिएका भट्टराई २०५० सालमा एसएलसी परीक्षा दिएर बुटवल झरे । उनलाई पढाएर शिक्षक बनाउने उनका बुवाको रूचि थियो । तर भट्टराईको रूचि भने स्वास्थ्य सम्बन्धी विषय पढ्ने थियो ।

बुवालाई कुनै जानकारी नदिइ उनी एसएलसी दिएपछि ‘एचए’ पढ्न भनेर बुटवल झरे । एसएलसीपछि बुवाको सल्लाहविना पढ्न भनेर बुटवल झरेका भट्टराईसँग पैसा थिएन । यताउता भौतारिँदा उनले बुटवलको श्रेष्ठ ड्र डिस्ट्रिव्यूटर (औषधि पसल) मा काम पाए, मासिक ५ सय रूपैयाँ पाउने गरी । काम गरेको ६ महिनामा त्यहाँ कार्यरत धेरै स्टाफहरूले काम छाडे ।

अरूले काम छाड्दा उनले त्यहाँ धेरै जिम्मेवारी पनि पाए । जिम्मेवारी पाएसँगै कुन औषधि कुन बिरामीले प्रयोग गर्छन्, औषधिको मूल्य, बिक्रेतासँग औषधिको डील गर्न सबै जान्ने भए । उनी डाक्टर होइनन् तर डाक्टरले दिने पे्रक्रिप्सनको जानकार भए । कुन रोगको लागि के औषधि प्रयोग गरिन्छ ? स्पष्ट जान्ने भए ।

६ महिनामा तलब ५ सयबाट ८ सय पुग्यो । एसएलसीको रिजल्ट पनि आयो । उनी द्वितीय श्रेणीमा एसएलसी उत्तीर्ण भए ।

एचएको पढाइ बुटवलमा हुँदैन्थ्यो । चितवन र दाङमा मात्र थियो । उनी एचए पढ्न चितवन पुग्दा त्यहाँ भर्नाको मिति सकिइसकेको रहेछ । बुटवल फर्किएर उनी बुटवल बहुमुखी क्याम्पसमा आईए भर्ना भए । उनी बिहान कलेज गएर दिउँसो फार्मेसीमा काम गर्न थाले । 

झण्डै १ वर्ष काम गरेपछि आफूले नै अब फार्मेसी सञ्चालन गर्नुपर्छ भन्ने सोच उनीमा आयो । उनी खगेश्वर भण्डारी र कृष्ण ज्ञवाली मिलेर बुटवल मैत्रीपथमा सनराइज मेडिसिन सप्लायर्स २०५३ सालमा शुरू गरे । त्यो बेला २–२ लाख रूपैयाँ जुटाएर ६ लाख रुपैयाँको लगानीमा ३ जना युवाहरू औषधि पसल सञ्चालन गरे । त्यो समयम रूपन्देहीमा औषधिका १२ वटा होलसेल पसलहरू थिए ।

सानै झण्डै १८ वर्षको उमेरमा सुरजकै नेतृत्वमा पसल सञ्चालनमा आयो । ६ लाखको लगानीबाट शुरू गरिएको व्यवसायले १ वर्षमै १ करोड ८० लाख रूपैयाँको कारोबार भयो । उनीहरू तीनै जना बर्दघाट, भैरहवा, कपिलवस्तु, पाल्पा, गुल्मी, दाङ, प्यूठानसम्म औषधि सप्लाई गर्न थाले । ३ वर्षमा सप्लायर्सले सम्पूर्ण लगानी उठायो । औषधि पसल सञ्चालनमा आएको ३ वर्षपछि भट्टराईले औषधि मात्र बिक्री गरेर हुँदैन, औषधि उद्योग पनि सञ्चालन गर्नुपर्छ भन्ने सोच आयो । 

वीरगञ्जमा रहेको गिलिसिरिन र केमिकल उद्योग हेर्न भट्टराई त्यहाँ पुगे । त्यहाँको उद्योग हेरेर आएपछि उनीले फेरि सर्जिकल तथा केमिकलको होलसेल डिलर सञ्चालन गरे, ८ जनाको टीमसँग । 
डिलर थप्ने क्रममा उनले ग्रेस फर्मासेटुकल आयुर्वेद उद्योग दर्ता गरेर तिलोत्तमा–११ मा १५ करोड रूपैयाँ लगानीमा ८ जनाले उद्योग सञ्चालन गरे । उद्योग टेक्नोलोजी, भवन, पूर्वाधारको हिसाबले नेपालकै राम्रो आयुर्वेद उद्योगमा पर्छ । जहाँबाट निलास्ट्रो, पाल्लोडेक्स, एप्टीबुम, हेपाडिक्स, डीएस, अस्टोफेलेक्स बुटी गरी ४२ प्रकारका औषधि उत्पादन हुन्छन् ।

उनी भन्छन्, ‘दृढ अठोट, काममा लगनशिलता, निरन्तरताको अनुशासनभित्र रहेर काम गर्न सकेमा सबै क्षेत्रमा सफल हुन सकिन्छ । तर धैयता पनि गर्नुपर्छ । मलाई जे सोचको छु त्यो पुग्दै गएको छ । अठोट लिएको कुरा पूरा भएकै छन् ।’ 

त्यहीँ आयुर्वेद उद्योगको पछाडि १५ कट्ठा जग्गा थप गरेर एलोपेथिक औषधि उद्योग सञ्चालन गर्दैछन् । अबको १ वर्षभित्र लाइफ सेभिङ ड्र मुटु, सुगर, मानसिक, छाला, हाडजोर्नी, महिला रोग सम्बन्धी विभिन्न औषधि उत्पादन गर्ने लक्ष्यसहित ३० करोड रूपैयाँ लगानीमा ठूलो ‘प्रोजेक्ट’ सञ्चालनको योजना बनाएका छन् ।

एउटा सटरको भाडा तिर्छन् १३ लाख १७ हजार

एउटा सटरको भाडा कति होला ? अनुमान गर्नुहोस् बजारमा ३० हजार, ५०, ७० हजार, १ लाख वा २ लाख रूपैयाँ । होइन । रूपन्देहीका युवा व्यवसायी भट्टराई एउटा औषधि पसलको भाडा मासिक १३ लाख १७ हजार रूपैयाँ तिर्छन् । २०७२ सालमा लुम्बिनी अञ्चल अस्पतालको व्यावसायिक सटरहरूको टेन्डर आह्वान गरियो ।

अस्पतालभित्र एउटा औषधि पसलका भट्टराईले सनराइज मेडिसिलनको नाममा उनले १३ लाख १७ हजार रुपैयाँको टेन्डर हाले । १३ लाख १३ हजारको टेन्डर हालेका दाङको कमला मेडिसिन नेपाललाई नपरेर भट्टराईले सटर पाए ।

सटरको टेन्डर परेपछि उनलाई ‘५० लाख रूपैयाँ दिन्छौ, सटर हामीलाई दे’ भन्ने समेतका अफर आएका थिए । तर उनले दिएनन् । आफै औषधि राखेर बिक्री शुरू गरे । उनले टेन्डर हाल्नुपूर्व त्यहाँ २ लाख भाडा तिर्दै आएका थिए । मासिक ४० लाख रूपैयाँको मात्र  औषधि बिक्री हुने पसलमा उनले सञ्चालन गरेपछि मासिक ९० लाख रूपैयाँको औषधि बिक्री हुन थाल्यो ।  

उनले धेरै क्षेत्रमा हात हालेर सफल भएका छन् । जुन जनप्रिय फार्मेसीमा १८ जनाले काम गर्छन् । जहाँ बाहिरका औषधि पसलभन्दा २ प्रतिशत सस्तोमा औषधि उपभोक्तालाई बिक्री गर्नुपर्छ । उनले सञ्चालन गरेको विभिन्न औषधि पसलदेखि उद्योगमा गरी १ सय २० जना युवाले रोजगार पाएका छन् ।

उनी व्यवसायमा मात्र सफल छैनन्, संघ संस्थामा पनि उत्तिकै क्रियाशील र सफल छन् । भट्टराई नेपाल औषधि व्यवसायी संघ लुम्बिनी अञ्चलको उपाध्यक्ष हुन् । बुटवल उद्योग वाणिज्य संघको गएको वर्ष भएको अधिवेशनमा सबैभन्दा धेरै मत ल्याएर कार्यसमिति सदस्य पद जिते । उनी सबै क्षेत्रमा लोकप्रिय समेत छन् ।