काठमाडौं – सन् २०२० मा २० लाख पर्यटक नेपाल भित्र्याउने लक्ष्यसहित पर्यटन वर्ष मनाउने घोषणा सरकारले गरिसकेको छ । ‘हामी नेपालीको भावना, पर्यटक हाम्रा पाहुना’ भन्ने नाराका साथ सन् २०२० लाई पर्यटन वर्षका रूपमा मनाउने सरकारी तयारी छ ।

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री रवीन्द्र अधिकारीले समेत विदेशी पर्यटकको आगमन बढेको र सन् २०२० मा लक्ष्य अनुसार पर्यटक भित्रिने अभिव्यक्ति पटक–पटक दिँदै आएका छन् । तर केही व्यवसायीका कारण सरकारले लिएको उक्त लक्ष्यमा अवरोध आउनसक्ने देखिन्छ । व्यवसायीहरूको बदमासीका कारण पर्यटकमा नाकारात्मक असर पर्ने खतरा सरकारी प्रतिवेदनले नै औंल्याएको छ ।

पदयात्रा तथा पर्वतारोहणमा जाने विदेशी पर्यटकलाई नियोजित रूपमा बिरामी बनाएर उद्धारका नाममा ठगी गर्ने गरेको उजुरी संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमा परेपछि मन्त्रालयले अनुसन्धान गरेको थियो ।

मन्त्रालयका सहसचिव घनश्याम उपाध्यायको संयोजकत्वमा गठित कार्यदलले तयार पारेको अध्ययन प्रतिवेदनले ट्रेकिङ एजेन्सी, ट्राभल एजेन्सी र रेस्क्यु कम्पनीको मिलेमतोमा विदेशी पर्यटक माथि खेलबाड भइरहेको देखाएको छ । प्रतिवेदनले विगतमा पर्यटकलाई उद्धारका नाममा ठगी गरिएकाले त्यस्ता विसंगतिमा संलग्नलाई कारवाही गर्नु पर्ने औंल्याएको छ ।

प्रतिवेदन अनुसार विगतमा गरिएका धेरैजसो उद्धार पर्यटकलाई खानेकुरामा मिसावट गरेर बिरामी बनाई संगठित तबरले बिमा रकम दाबी गर्ने गरिएको देखिन्छ । त्यस्तै उद्धार गर्दा एउटै उडानमा धेरै पर्यटकको उद्धार गरेर, प्रत्येक पर्यटकका आधारमा अलग–अलग बिल जारी गर्ने गरेको समेत अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

त्यस्तै ट्रेकिङ एजेन्सी, ट्राभल एजेन्सी र रेस्क्यु कम्पनीले उद्धारका नाममा झुटो विवरण पेश गरेर बिमा रकम दाबी गर्ने गरेको समेत प्रतिवेदनले औंल्याएको छ ।

पर्यटकलाई नियोजित रूपमा बिरामी बनाएर, उद्धारको नाममा ठगी गर्नु संगठित अपराध तथा गम्भीर ठगी मानिने भएकाले सोही अनुसार कारवाही प्रक्रिया अघि बढाउन प्रतिवेदनले गृह मन्त्रालयलाई सिफारिस गरेको छ । ट्राभल एजेन्सी, ट्रेकिङ एजेन्सी, रेस्क्यु कम्पनीसँगै विभिन्न अस्पतालहरूको समेत मिलेमतो हुने गरेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

पर्यटन क्षेत्रमा नाकारात्मक असर

अध्ययन गर्न गठित कार्यदलका एक सदस्यले ट्राभल ऐजेन्सी तथा ट्रेकिङ एजेन्सीको मिलेमतोमा भइरहेको ठगीका कारण पर्यटन क्षेत्रमा नाकारात्मक असर पर्ने बताए । ‘उद्धार महंगो हुने, अन्य देशको तुलनामा बढी उद्धार गरिने जस्ता कुराहरू आएका छन्,’ कार्यदलका ती सदस्यले भने, ‘यस्ता कुराले नाकारात्मक असर पारिहाल्छ नि !’

अध्ययन प्रतिवेदनले झुटो उद्धारका नाममा ठगी बढेका कारण पर्यटकको बिमा शुल्क वृद्धि हुँदै गएको उल्लेख गरेको छ । ‘नेपालको पदयात्रा तथा पर्वतीय पर्यटकहरूको बिमा शुल्क वृद्धि हुँदै गएको छ । यसबाट प्रतिस्पर्धी मुलुकको तुलनामा अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा नेपालको पर्यटन जोखिमयुक्त र महंगो देखिँदै गएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

त्यस्तै धेरैजसो मुलुकले नेपाल आउने पर्यटकको बिमा बन्द गरेको समेत प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ । ‘पर्यटकको बिमा बन्द भएमा सबै पर्यटक आउन रुचाउँछन् भन्ने हुँदैन,’ कार्यदलका ती सदस्यले भने ।

‘अन्तर्राष्ट्रिय ख्यातिप्रप्त समाचार माध्यमबाट नेपालको ट्रेकिङ महंगो भएको, स्वास्थमा समस्या आउँदा उद्धार महंगो भएको र अन्य मुलुकको भन्दा उद्धार धेरै हुने भएको लगायतका समाचारहरू प्रकाशन/प्रसारण भएका कारण नेपालको पर्यटनमा दीर्घकालीन असर पर्ने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

पर्यटन क्षेत्रमा सुधारका उपाय

प्रतिवेदनले पर्यटन क्षेत्रमा भइरहेको ठगीका बारेमा दीर्घकालीन रूपमा सुधार ल्याउन सक्ने उपाय समेत औंल्याएको छ ।

मन्त्रिपरिषद्बाट निर्णय गरी पर्यटक उद्धारसम्बन्धी सम्पूर्ण कार्य नेपाल प्रहरीलाई दिइनुपर्ने र नेपाल प्रहरीले आफ्नै हेलिकप्टरको व्यवस्था गरी उद्धार गरिनुपर्ने उपाय प्रतिवेदनले औंल्याएको छ ।

त्यस्तै हेलिकप्टर कम्पनीबाट उद्धारको दर लिई पर्यटकको रुचिमा अस्पताल छनौट गर्न मिल्ने व्यवस्था गरेमा झुटो उद्धारका नाममा हुने ठगी रोकिने प्रतिवेदनले औंल्याएको छ । त्यस्तै प्रत्येक सिजन समाप्त भएको १५ दिनभित्र सबै हेलिकप्टर कम्पनीले नागरिक उड्डयन प्राधिकरणमा उद्धार उडानको विवरण उपलब्ध गराउने लगायतका उपाय प्रतिवेदनले औंल्याएको छ ।