काठमाडौं – कृषिको १४औं त्रिवर्षीय योजना अवधिमा धानसहित केही कृषि उपजको उत्पादन मात्र लक्ष्य अनुसार भएको पाइएको छ । आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ देखि शुरू भएको १४औं योजना अवधिमा धान, तरकारी र उखुको उत्पादन लक्ष्य अनुरूप भए पनि अधिकांश बालीको उत्पादनले लक्ष्य भेट्न सकेको छैन ।

कृषि तथा पशुपन्छी मन्त्रालयका अनुसार १४औं योजनामा धानको उत्पादन लक्ष्य ५५ लाख ६१ हजार मेट्रिक टन थियो । योजना अवधिको अन्तिम वर्ष चलिरहँदा उत्पादन भएको धानले सो लक्ष्य पूरा भएको मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ ।

यसवर्ष धानको उत्पादन ५६ लाख १० हजार मेट्रिक टन भएको थियो । जुन १४औं योजनाको लक्ष्यभन्दा करीब ५० मेट्रिक टन बढी रहेको र लक्ष्य हासिल भएको मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ ।

मन्त्रालयका अनुसार १४औं योजनामा गहुँको उत्पादन लक्ष्य २२ लाख १९ हजार मेट्रिक टन रहेको थियो । चालु आर्थिक वर्ष अर्थात् १४औं योजनाको अन्तिम वर्षमा आइपुग्दा गहुँको उत्पादन १९ लाख ४९ हजार मेट्रिक टन मात्रै हुन सकेको र योजनाको लक्ष्य हासिल नभएको मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । मन्त्रालयले गहुँ उत्पादनको लक्ष्य हासिल हुन सक्ने अवस्थामा रहेको प्रतिक्रिया दिएको छ ।

मन्त्रालयले १४औं योजनामा मकै उत्पादनको लक्ष्य २६ लाख ९६ हजार मेट्रिक टन राखेको थियो । चालु आर्थिक वर्षसम्म आइपुग्दा मकैको उत्पादन २६ लाख ४४ हजार मेट्रिक टन पुगेको र लक्ष्य हासिल हुन सक्ने अवस्थामा रहेको मन्त्रालयको प्रतिक्रिया रहेको छ ।

आलु तथा फलफूल उत्पादनको लक्ष्य समेत नभेटिएको मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । मन्त्रालयका अनुसार चालु आर्थिक वर्षमा आलुको उत्पादन  ३० लाख ८८ हजार मेट्रिक टन पुगेको छ । योजना अनुसार चालु आर्थिक वर्षमा आलु उत्पादनको लक्ष्य ३२ लाख ५० हजार मेट्रिक टन पुर्‍याउने लक्ष्य रहेको थियो । 

१४ लाख ८० हजार मेट्रिक टन फलफूल उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखेको सरकारले १४औं योजनाको अन्तिम वर्षमा आइपुग्दा १० लाख १० हजार मेट्रिक टन मात्रै उत्पादन पुर्‍याउन सकेको छ । योजना अनुसार लक्ष्य हासिल हुन सकेको र हासिल हुन सक्ने अवस्थामा रहेको कृषि तथा पशु विकास मन्त्रालयको प्रतिक्रिया छ ।

तरकारी तथा उखु १४औं योजनाको लक्ष्य अनुसार उत्पादन भएको मन्त्रालयको तथ्याङ्कले देखाएको छ । ४० लाख मेट्रिक टन तरकारी उत्पादन गर्ने लक्ष्य लिएकोमा चालु आर्थिक वर्ष सम्म आइपुग्दा तरकारीको उत्पादन ४१ लाख मेट्रिक टन पुगेको र योजनाको लक्ष्य हासिल भएको मन्त्रालयले उल्लेख गरेको छ ।

३४ लाख मेट्रिक टन उखु उत्पादन गर्ने लक्ष्य लिएकोमा चालु आर्थिक वर्षसम्म उखुको उत्पादन ३५ लाख ५८ हजार मेट्रिक टन पुगेको मन्त्रालयको तथ्याङ्क छ ।

तेलहन, उखु र तरकारीमा १४औं योजनाको लक्ष्य पुरा भएको मन्त्रालयको दाबी छ । ४ लाख ३८ हजार मेट्रिक टन दलहन उत्पादन गर्ने लक्ष्य लक्ष्य १४औं योजनाको रहेपनि चालु आर्थिक वर्षमा दलहनको उत्पादन ४ लाख १० हजार मेट्रिक टन पुगेको मन्त्रालयको तथ्याङ्कमा उल्लेख गरिएको छ ।

मन्त्रालयका अनुसार माछा, दूध र मासुमा समेत १४औं योजनाको लक्ष्य अनुसार उत्पादन पुग्न सकेको छैन ।

कृषि मन्त्रालय योजना तथा विकास सहायता समन्वय महाशाखा प्रमुख योगेन्द्रकुमार कार्कीले केही बालीमा लक्ष्य अलि बढी राखिएका कारण लक्ष्य नभेटिए पनि मुख्य बालीहरू लक्ष्य अनुसार नै उत्पादन भएको दाबी गरे ।

उनले मुख्य बालीको रूपमा धानलाई हेरिएको अवस्थामा धानको उत्पादन लक्ष्य अनुसार नै भएको बताए । ‘अन्य मन्त्रालयको तुलनामा हाम्रो मन्त्रालयको लक्ष्य लगभग पूरा भएको छ,’ उनले भने, ‘मुख्य बालीको उत्पादन लक्ष्य भेटिएको छ र केही बालीको लक्ष्य बढी राखिएका कारण अलिकति नपुगेको देखिएको हुनसक्छ ।’

चालु आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ १४औं योजनाको अन्तिम आर्थिक वर्ष हो । राष्ट्रिय योजना आयोगले पन्ध्रौं योजना निर्माणको प्रक्रिया अघि बढाइसकेको छ ।