भदौ २४, २०८०
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
दक्षिण एसियाको राजनीतिक दृश्यपटल नियाल्नेहरूको ध्यान अब इण्डियाको आमचुनावतिर केन्द्रित हुँदैछ जहाँ चैत्र २८ गते पहिलो चरणको मतदान हुँदैछ । २०७५ सालको पूर्वार्ध्दमा पाकिस्तानी मतदाताले नयाँ नेतृत्व चयन गरे भने पौष महिनामा बङ्गलादेशमा भएको चुनावी अभ्यासले शेख हसिनाकै नेतृत्वलाई निरन्तरता दियो यद्यपि विपक्षी दलहरूले निर्वाचन निष्पक्ष नभएको शिकायत गरेका थिए । नेपालमा एकवर्ष पहिले भएको निर्वाचनमा वामपन्थी गठबन्धनले अग्रता पाएको थियो र त्यसकै सरकार बहाल छ ।
इण्डियाको चुनाव आयोगले आइतवार सात चरणमा हुने मतदानको लागि समय-तालिका प्रकाशित गरेसँगै राजनीतिक दलहरूले प्रचार अभियान शुरु गरेका छन् । चुनावी मैदानमा राष्ट्रिय र क्षेत्रीय स्तरका धेरैवटा दलहरू देखापरे तापनि ५४३ निर्वाचित स्थानको लोकसभा (संसदको मुख्य सदन) मा बहुमतको लागि मूल प्रतिस्पर्ध्दा हालको सत्तारूढ दल भारतीय जनता पार्टीले नेतृत्व गरेको गठबन्धन र काँग्रेस पार्टी सामेल मोर्चाका बीच हुने अनुमान गरिँदैछ ।
प्रचार अभियानको औपचारिक थालनी काँग्रेस पार्टीले मङ्गलवार गर्दैछ किनभने ८९ वर्षअघि (सन् १९३०को १२ मार्च) यसै दिन महात्मा गान्धीले अंग्रेजले लगाएको नूनमाथिको करको विरोधमा ‘दण्डी मार्च’ आरम्भ गरेका थिए । गान्धी र सरदार बल्लभ भाइ पटेलजस्ता व्यक्तित्वसित गाँसिएको काँग्रेसको अध्यक्षता अचेल राहुल गान्धीले गर्दैछन् भने प्रतिस्पर्ध्दी बीजेपीको अग्रपङ्तिमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नाम उल्लेख गरिन्छ । प्रथम प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरु, इन्दिरा गान्धी, राजीव गान्धी र सोनिया गान्धी समेतको पारिवारिक परम्पराले गर्दा राहुल गान्धीलाई एकथरी मानिसले सम्भाव्य प्रधानमन्त्रीको रूपमा हेरेका छन् । यता बीजेपी पक्षकाले अर्को पाँचवर्ष पनि मोदी नै केन्द्रीय सरकार-प्रमुख रहने अड्कल गरेका छन् ।
‘ संसारको सबैभन्दा ठूलो लोकतन्त्र ’ मा यस पटकको चुनावी अभ्यासमा ९० करोड मतदातालाई मतदान गर्ने अवसर प्राप्त हुँदैछ । १० लाख मतदान केन्द्रको व्यवस्था गरिएको छ । फोटो सहितको परिचयपत्र र ‘इलेक्ट्रिनिक भोटिङ मेसिन’ को व्यापक उपयोग चुनावका अन्य विशेषता हुन् । सुरक्षा व्यवस्था र मतपत्र लगायतका सामग्रीको बन्दोबस्त मिलाउनु पर्ने हुनाले नै चुनाव सात चरणमा गर्न लागिएको छ । २९ वटा राज्य र दिल्ली समेत सातवटा केन्द्र-शासित प्रदेशमा गरिने यसपल्टको मतदानको सातौं चरण आउँदो वर्ष जेठ ५ गते (१९ मे) सम्पन्न हुने भएको छ । नतीजा त्यसको तीन-चार दिनपछि आउने अपेक्षा छ ।
इण्डियाको निर्वाचनप्रति संसारभर अभिरुचि रहने गरेको छ । त्यसैगरी एसिया महादेशको चासो स्वाभाविक मानिन्छ भने दक्षिण एसियाका देशहरू त दिल्लीमा स्थापित सरकारबाट प्रत्यक्ष, परोक्ष प्रभावित नै हुने गर्दछन् । जनसंख्या र क्षेत्रफल यसका निर्णायक कारक हुन् । नेपाल सिमाना जोडिएका देशहरूमध्येको एक छिमेकी-राष्ट्र हुनाले दिल्लीमा शासक परिवर्तन हुने-नहुने विषयले यहाँको जनमानसमा उत्सुकता र चिन्ता एकसाथ उत्पन्न गराउँछ । २०७२ सालको आर्थिक नाकाबन्दी ताजा दृष्टान्त हो यद्यपि हस्तक्षेपकारी यस्ता कदमले नेपालको मैत्रिभावबाट अन्तोगत्वा इण्डियालाई नै वञ्चित गराउँदो रहेछ भन्ने तथ्य निकट-विगतमा उताका नेताहरूले महसूस गरेको जानकारी प्रेस विवरणहरूले दिएका छन् ।
दुई देशबीच बहुआयामिक सम्बन्धको चर्चा अकारण भएको छैन । र, धार्मिक-साँस्कृतिक आयामप्रति दुबै देशका सरकार सञ्चालकहरू जानकार छन् । बीजेपी हिन्दुत्वको नाराबाट सत्तामा पुगेको दल हुनाले हिन्दुबहुल नेपालप्रति आकर्षित रहनु आश्चर्यको कुरो पनि होइन । हाल नेपालमा राज्यसत्ताको बागडोर हातमा भएका दल र तिनका नेताहरूले यस वास्तविकतालाई राम्रोसित बुझेका पनि छन् ।
उत्तरको चीन र दक्षिणको इण्डियासँग सन्तुलित र स्वाभाविक सम्बन्ध कायम राखेमा नै नेपालको दीर्घकालीन हित सुरक्षित रहने कुरा निर्विवाद छ ।
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
कार्यभार सम्हालेको एक वर्ष पुगेको अवसरमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले मंगलबार राष्ट्रका नाममा सम्बोधन गर्दै कार्यशैली परिवर्तनको घोषणा गरेका छन् । ४५ मिनेट लामो सम्बोधनमा प्रचण्डले एक वर्षमा...
काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...
प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...