सन्देहवादीहरूका लागि आइतवार सम्पन्न आमनिर्वाचन अर्को सैन्य कू हो । तर यो कू बुलेट (गोली) मार्फत नभई ब्यालट (मतपत्र) मार्फत सम्पन्न भएको हो । अलिक आशावादी मूल्यांकनमा चाहिँ दक्षिणपूर्वी एसियाको यो मुलुकले राजनीतिलाई सडकबाट सदनमा पुर्‍याएको छ ।

यी दुवै दृष्टिकोणका आआफ्नै विशेषता छन् । 

पाँच वर्षअघि शासनसत्ता हातमा लिएका जनरल प्रयुत चान–ओचा फेरि पनि सत्तामा आउने सम्भावना छ । तर यसपालि उनी निर्वाचित नेताका रूपमा आएका छन् । सैनिकपरस्त पालाङ प्रचारत पार्टीले मतगणना गरिएका ९४ प्रतिशत भोटमध्ये ७७ लाख मत पाएको निर्वाचन आयोगको फेसबूक पेजमा पोस्ट गरिएको छ । 

देशको सबभन्दा ठूलो दल फेउ थाइ दोस्रो स्थानमा रही ७२ लाखभन्दा अलिकति बढी मत पायो । पूर्व प्रधानमन्त्री थाक्सिन शिनावात्राको यो दलले सन् २००१ पछि पहिलोपटक चुनावी हार बेहोरेको छ ।

तर यसमा कथा बेग्लै छ । सिद्धान्ततः प्रयुतले तल्लो सदनको ५०० सीटमध्ये १२६ सीट मात्र जिते पुग्छ किनकि माथिल्लो सदन सिनेटमा सैनिक जुन्ताले २५० जना सांसद ल्याउन पाउँछ र आगामी प्रधानमन्त्री छान्नका लागि उनीहरूको पनि तल्लो सदन जत्तिकै भूमिका हुन्छ । 

यसको विपरीत थाक्सिनपरस्त पार्टीले बहुमत ल्याउनका लागि तल्लो सदनमा ३७६ सीट ल्याउनुपर्छ (दुवै सदनमा गरी कुल ७५० सीट छन्) । 

त्यसमाथि समानुपातिक प्रतिनिधित्वसम्बन्धी नयाँ नियमले थप जटिलता निम्त्याएको छ । सन् २०११ कै जस्तो भोट शेयर पाए पनि फेउ थाइ पार्टीले ४१ सीट कम पाउने द बैंकक पोस्टले छापेको छ । यसबाट भुम जय थाइ पार्टी जस्ता क्षेत्रीय दललाई फाइदा पुग्छ । गाँजालाई पूर्णतः वैध बनाउने प्रतिज्ञा गरेको भुम जयले पूर्व प्रधानमन्त्री अभिसित वेज्जाजीवको डेमोक्रेट पार्टीभन्दा राम्रो प्रदर्शन गरेको छ । निर्वाचनमा खराब परिणाम आएपछि अभिसितले राजीनामा दिएका छन् । 

दलहरूले प्राप्त गरेका सीटको कुरा गर्दा फेउ थाइ पार्टीले १३७, पालाङ प्रचारथ पार्टीले ९७, भुम जय पार्टीले ३९, डेमोक्रेट पार्टीले ३३, फ्युचर फर्वार्ड पार्टीले ३० र अन्य दलले १४ मत पाएका छन् । कसैको पनि पूर्ण बहुमत नआएकाले गठबन्धनका लागि जोडघटाउ भइरहेको छ । फेउ थाइ र पालाङ प्रचारथले अन्य दललाई फकाउन भरमग्दूर प्रयास गरिरहेका छन् ।

सन् २००१ मा थाक्सिन शिनावात्राको उदय भएपछि राजाको वरिपरि रहने बैंककका सम्भ्रान्तहरूले थाइ राजनीतिबाट उनको प्रभाव हटाउने प्रयास गरिरहेका छन् । थाक्सिनपरस्त एक दलले एक राजकुमारीलाई आफ्नो दलका तर्फबाट प्रधानमन्त्रीको उम्मेदवार बनाउन खोजेको थियो । यसबाट उसले संवैधानिक राजतन्त्रको अपमान गरेको ठहर गर्दै दल नै विघटन गरियो । 

तर सन् २००६ मा भएको कूपछि सत्ताच्युत भएर देशबाट निर्वासित थाक्सिन अझै पनि लोकप्रिय नेता हुन् । भ्रष्टाचारको आरोपमा अभियुक्त बनाइए पनि उनी अल्पविकसित उत्तरपूर्वी क्षेत्रमा लोकप्रिय छन् । उनले गाउँमा लगानी गर्ने कार्यक्रम ल्याएर राजधानीवरिपरिको क्षेत्रसँग रहेको खाडल भर्ने कोशिश गरेको भनी अझै पनि प्रशंसा हुने गर्छ । 

तर केही कुरा परिवर्तन भएका छन् । थाक्सिन वा उनकी बहिनीको लोकरञ्जनवाद (पपुलिजम) फेरि नदोहोरियोस् भनी जुन्ताले अल्पविकसित क्षेत्रलाई आवाज उठाउन दिने इच्छा देखाएको छ । सन् २०११ मा प्रधानमन्त्री निर्वाचित भएपछि यिङलक शिनावात्राले बजार मूल्य भन्दा बढीमा किसानहरूसँग अन्नबाली किनेकी थिइन् र थाइ चामलको निर्यातमा भएको प्रतिस्पर्धा अन्त्य गरेकी थिइन् । यसले गर्दा राज्यलाई आर्थिक भार प–यो । सन् २०१४ मा उनलाई सत्ताच्युत गरिएपछि चामलमा छुट दिने उनको कार्यक्रममा लापरवाही गरिएको भन्दै एक अदालतले उनलाई सजाय सुनाएको थियो । देशबाट भागेर उनले कारावास सजाय छलिन् । 

थाक्सिन अर्थतन्त्रको अन्त्य भए पनि क्षेत्रीय विभेद बाँकी नै छ । बैंककको दक्षिणपश्चिममा रहेको क्राबीमा पर्यटनको स्थिति राम्रो छ । त्यसैको छिमेकमा रहेको त्राङमा रबर खेती गर्नेहरू चिनियाँ सामानको व्यापार घटेसँगै समस्यामा परेका छन् । सन् २०११ को तुलनामा रबरको मूल्य दुईतिहाइले घटेको छ । 

उक्त क्षेत्र लामो समयदेखि डेमोक्रेट पार्टीको गढ थियो तर यसपालिको निर्वाचनमा उसको हारपछि साना दलका सांसदले स्थानीय सरोकारका विषयलाई संसदमा ल्याउने सम्भावना छ । 

विगत एक दशकमा थाक्सिनका रातो शर्ट लगाउने समर्थक र पहेंलो शर्ट लगाउने उदारवादी डेमोक्रेटहरूबीच हिंस्रक संघर्ष भएका छन् । त्यसमा अब अन्य दल पनि मिसिने भएका छन् । आइतवारको निर्वाचनपछि भविष्यमा कूको जोखिम कम हुने भयो भने लगानीकर्ताहरूको जीत हुनेछ । निर्वाचित भएर आएपछि सेनाले नागरिक मामिलामा आफ्नो नियन्त्रण मजबूत बनाएको छ र उसले फेरि कू गरिरहनुपर्ने आवश्यकता छैन । 

आइतवार सम्पन्न निर्वाचनले स्थिर सरकार नभए पनि टिकाउ लोकतन्त्रको बाटो खोल्छ भन्ने कुरामा सबैथोक निर्भर छ । टिकाउ लोकतन्त्र र स्थिर सरकार भएमा थाइल्यान्डले स्टार्टअप व्यापारलाई बढाउन पाउँथ्यो । लगभग ७ करोड जनसंख्या भएको देशमा स्टार्टअपहरू चल्नका लागि राम्रो बजार छ । 

थाइल्यान्ड स्वास्थ्यका लागि गाँजाको प्रयोगलाई वैध बनाउने पहिलो दक्षिणपूर्वी एसियाली मुलुक हालै बनेको हो । रबर खेती गर्ने कृषकहरू समस्यामा परेपछि भुम जय थाइको चुनावी प्रतिबद्धतामा उनीहरू ध्यान पक्कै पनि पुगेको हुनुपर्छ : ‘हामीलाई मत दिनुस् अनि हामी तपाईंलाई खुला रूपमा गाँजा रोप्न दिन्छौं ।’ 

थाइ मुद्रा भाट सन् २०१५ को अन्त्यदेखि एसियाको सबभन्दा अब्बल मुद्रा हो र थाइ भाटमा कारोबार गर्नेहरूले थाइल्यान्डलाई थप डलरको कमाइ गराउन पाउने स्थितिलाई बेवास्ता गरेका छैनन् । 
थाइ मतदाताले दिएको परिणामबाट प्रयुत सन्तुष्ट छन् । तर उनले भविष्यमा कठिन कार्य गर्न बाँकी नै छ ।

ब्लूमबर्गमा प्रकाशित एन्डी मुखर्जीको विश्लेषण