नयाँ दिल्ली – छिमेकी मुलुक भारतमा बिहीवारबाट लोकसभा निर्वाचन शुरू हुँदैछ । सत्तारूढ भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) ले नै फेरि पनि सरकार बनाउने विश्लेषण गर्न थालिएको छ । 

सन् २०१४ को चुनावमा भाजपाको बहुमत आए पनि यसपालिको चुनावमा गठबन्धन सरकार बन्ने आकलन गर्न थालिएको छ । विगतको तुलनामा मोदीको लोकप्रियता खस्किएपनि उनलाई टक्कर दिने विपक्षी पार्टीका नेता नहुँदा चुनावमा भाजपाकै पल्ला भारी हुने अनुमान गरिएको छ ।

प्रमुख राज्यहरूमा भाजपा नै अगाडि रहेको प्रारम्भिक मतसर्वेक्षणले देखाएको छ । महाराष्ट्र, उत्तर प्रवेश, राजस्थान, हरियाणा, मध्य प्रदेश, गुजरात, दिल्ली र बिहारमा भाजपा तथा उसको गठबन्धन पार्टीले जित्ने विश्लेषण भएका छन् । 

पञ्जाब, बंगाल र आन्ध्र्र प्रदेशमा कांग्रेस तथा उसका सहयोगी दलले चुनाव जित्ने आकलन गरिएको छ । भारतीय संसद्को तल्लो सदन (लोकसभा) का ५ सय ४५ मध्ये ५ सय ४३ सीटका लागि हुने यस निर्वाचनमा करीब ९० करोड भारतीय मतदाता छन् ।

यूपीमा विपक्षी अलग अलग लड़्दा भाजपालाई फाइदा 

लोकसभामा ८० सांसद पठाउने देशकै ठूलो राज्य उत्तर प्रदेश (यूपी) मा तीन ठूला शक्ति अलग अलग चुनाव लड्दैछन् । मायावतीको बहुजन समाज पार्टी  र अखिलेश यादवको समाजवादी पार्टीको एउटा गठबन्धन, कांग्रेस र भाजपा अलग अलग गरी चुनाव लड्दैछन् । 

कांग्रेसले मायावती र अखिलेशको पार्टीसँग गठबन्धन गर्न सकेमा यूपीमा राम्रो सीट आउने सम्भावना रहन्थ्यो । तर आपसमा मिल्न नसक्दा भाजपालाई फाइदा मिल्ने देखिएको छ । 

२०१४ को लोकसभा चुनावमा यूपीमा भाजपाले एक्लैले ७४ सीट जितेको थियो । राज्य सरकार पनि भाजपाकै भएकोले अहिले पनि राम्रै सीट आउने आकलन भइरहेको छ । 

गुजरातबाट भारतीय राजनीतिमा उदाएका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी पनि यूपीको बनारसबाटै चुनाव लड्दैछन् । 

विगतको चुनावमा कांग्रेसका सोनिया गान्धी तथा राहुल गान्धीले यूपीबाट दुई सीट जितेका थिए । यसपटक राहुल गान्धी केरलबाट चुनाव लड्दैछन् । 

अग्निपरीक्षामा प्रियंका गान्धी 

भारतको राजनीतिमा ‘आइरन लेडी’को पहिचान बनाएकी इन्दिरा गान्धीकी नातिनी प्रियंका राजनीतिमा प्रवेश गरेसँगै यसपटक भारतको चुनाव रमाइलो बनेको छ । झट्ट हेर्दा हजुरआमा जस्तै देखिने प्रियंका पहिलोपटक चुनाव लड्दैछिन् । कांग्रेसले उनलाई पुर्वी यूपीको जिम्मेवारी दिएको छ । 

प्रियंकाले यूपीमा पार्टीलाई जीत दिलाउन सके राजनीतिमा उनका भावी दिन सहज हुने विश्लेषण भइरहेको छ । भाइ राहुललाई साथ दिन राजनीतिको मैदानमा उत्रिएकी उनलाई कांग्रेसकी भावी नेत्रीको रूपमा पनि हेरिएको छ । प्रियंकालाई यहाँका सञ्चारमाध्यमले महत्व दिएका छन् भने सामाजिक सञ्जालहरूमा उनको चर्चा भइरहेको छ ।  

आप र कांग्रेस मिल्न नसक्दा भाजपालाई फाइदा 

अरविन्द केजरीवाल नेतृत्वको आम आदमी पार्टी (आप) को दिल्ली र पञ्जाबमा राम्रो पकड छ । त्यसैगरी हरियाणा र गोवामा  पनि उसको उपस्थिति छ । यी राज्यमा कांग्रेस र आप मिलेर चुनाव लडेका भए भाजपालाई हराउन सहज हुने थियो भनी आकलन भइरहेका छन् । 

तर कांग्रेसको विरोध गरेर जन्मिएको आपसँग चुनावी गठबन्धन नगर्न कांग्रेसभित्र शीला दीक्षित लगायतको समूह सक्रिय छ । आपसँग चुनावी तालमेलका लागि पटकपटक भएका कांग्रेसका प्रयास असफल भएपछि भाजपा प्रसन्न देखिएको छ ।  

अपरिपक्व राहुल, छैनन् मोदीलाई टक्कर दिने नेता 

भारतीय जनता र आम मतदाताका नजरमा कांग्रेसका अध्यक्ष राहुल गान्धी अहिले पनि अपरिपक्व नेताको रूपमा रहेका छन् । जनताको नजरमा अझै पनि राहुल गान्धी ‘पप्पु’ कै नामले चिनिन्छिन् । 

सरकारको नेतृत्व गरिरहेका र आफूलाई भ्रष्टाचार र आतंकवादविरुद्धको ‘चौकीदार’का रूपमा प्रचार गरिरहेका नरेन्द्र मोदीलाई उछिन्न राहुललाई हम्मे परिरहेको छ । 

कांग्रेसका परिपक्व नेता एवं भारतको आधुनिक अर्थतन्त्रको जग हाल्ने श्रेय पाएका मनमोहन सिंहलाई अगाडि सारेर हिँडेको भए राहुलले फाइदा लिनसक्ने विश्लेषण नभएका होइनन् । तर गान्धी परिवारले अहिले पनि आफूलाई नै अग्रस्थानमा राख्न खोज्ने गरेको टिप्पणी भइरहेको छ । 

सन् २०१४ को चुनावमा एकपक्षीय माहोल सिर्जना गरेका मोदीलाई यसपटकको चुनावमा पनि टक्करै दिन सक्ने नेता भेटिएको छैन । यस चुनावमा मोदी प्रधानमन्त्रीको एक्लो उम्मेदवार जस्तै देखिएका छन् । 

मोदी कार्यकालका उपलब्धि र असफलता

मोदीले ‘विदेशमा रहेको कालोधन फिर्ता’ गर्नका लागि भन्दै ५ सय र एक हजारको नोटमा नोटबन्दी घोषणा गरेका थिए । शुरूआतमा यसको विरोध भए पनि नोटबन्दीपछि विभिन्न राज्यमा भएको चुनावमा भाजपाको विजयले नोटबन्दीलाई अनुमोदन गरिदिएको थियो । 

यस्तै आतंकवाद नियन्त्रणका लागि पाकिस्तानको भूमिमा प्रवेश गरेर गरिएको भनिएको ‘सर्जिकल स्ट्राइक’ पनि मोदीको कार्यकालभरि चर्चाको विषय बन्यो । 

अहिले चुनावको पूर्वसन्ध्यामा जम्मु कश्मीरको पुलवामामा अर्धसैनिक बल सीआरपीएफमाथि आतंककारीले गरेको आक्रमणको प्रतिशोधस्वरूप भारतीय वायुसेनाले पाकिस्तानको बालाकोटमा हवाई आक्रमण गरेकोमा मोदी तथा भाजपाले सशक्त भारतका नाममा राजनीतिक लाभ लिइरहेका छन् । 

तर मोदी कार्यकालमा भएका नीरव मोदीकाण्ड र राफेल खरिदकाण्डले मोदीको लोकप्रियता खस्काउने काम गरेका छन्   

मोदीले सन् २०१४ को चुनावमा विदेशमा जम्मा भएको कालो धन १०० दिनभित्रमा भारत फिर्ता ल्याउने घोषणा गरेका थिए । तर त्यसलाई उनले पूरा गर्न सकेनन् । 

त्यस्तै भाजपाले कश्मीरी पण्डितलाई घर फर्काउने वाचा गरेको थियो तर त्यो पनि अझैसम्म पूरा गर्न सकेको छैन । 

नेपालमाथि लगाएको नाकाबन्दी मोदीको पहिलो कार्यकालको गम्भीर गल्ती थियो । नेपालमाथि नाकाबन्दी लगाएबापत उनले धेरै आलोचना खेप्नुपर्‍यो ।

चुनावको पूर्वसन्ध्यामा बलिउडका कलाकारहरूले भाजपालाई भोट नदिन गरेको अपीलले पनि अर्थपूर्ण सन्देश दिएको छ । 

सन् २०१४ मा जस्तो चुनाव जित्न सहज छैन भन्ने कुरा मोदीले राम्रोसँग बुझेका छन् भने कांग्रेसको अवस्थामा पनि सुधार आएको छ । मोदीले जस्तो प्रचारबाजी नगरेको भए पनि राहुलले गरीब र दलित बस्तीमा पुगेर आफ्नो समावेशी छाप छाड्ने प्रयास गरेका थिए । 

गोर्खाल्यान्ड माग पूरा गर्ने आश्वासन

गएको चुनावमा दार्जिलिङ पुगेर मोदीले ‘गोर्खालीको सपना मेरो पनि सपना’ भनेर भाषण गरेका थिए । त्यो सपना भनेको छुट्टै गोर्खाल्यान्ड राज्य हो । तर भाजपाले त्यो वाचा पूरा गर्न सकेन । गोर्खाल्यान्ड आन्दोलन चर्किँदा भाजपाले त्यसको समर्थनमा दृढ अडान देखाउन सकेन ।

यसपालिको चुनावमा भाजपाले आफ्नो घोषणापत्रमा नेपालीभाषीको समस्याको राजनीतिक समाधान खोजिनेछ भनेको छ तर यो सबै चुनाव जित्न देखाएको ललिपप हो भनी विश्लेषण भइरहेको छ ।