धनगढी –सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारले थारू संग्रहालय निर्माणका लागि बजेट बिनियोजन गरेयता निर्माणको लागि कम्मर कसेका स्थानीयहरू अन्ततः निराशा हात पारेका छन् ।

बजेट कार्यान्वयनको जिम्मा पाएको प्रदेश सरकारको सामाजिक विकास मन्त्रालयको अनेक थरी बहानाबाजी नथा आलटाल प्रवृत्तिले स्थानीय उपभोक्ताहरू निराश भएका हुन् ।

कैलालीको गोदावरी नगरपालिका–८ फकलपुरमा थारू संग्रहालय निर्माणका लागि प्रदेश सरकारले ५७ लाख बजेट बिनियोजन गरेको छ । जसका लागि स्थानीयले उपभोक्ता समिति गठन तथा जग्गा छनोट गरेर प्रक्रिया थालेका थिए । तर सामाजिक विकास मन्त्रालयले विभिन्न कारण देखाउँदै बजेट निकासा नगरेपछि स्थानीय निराश भएका हुन् । अर्कोतिर आर्थिक वर्ष सकिन जम्माजम्मी डेढ महिना मात्रै बाँकी रहँदा बजेट फ्रिज भएर जाने खतरा बढेको छ ।

प्रदेशमा बसोबास गर्ने थारू समुदायको कला, संस्कृतिलाई संग्रहित र संरक्षण गर्ने उद्देश्यले प्रदेश सरकारले चालू आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा पनि संग्रहालय निर्माणको योजना समावेश गरेको थियो । सो अनुसार बिनियोजित बजेट कार्यान्वयन हुन सकेको हो ।

थारू संग्रहालय निर्माण उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष गोविन्द चौधरीले प्रदेश सरकारको उदासिनताले संग्रहालय निर्माणको योजना अहिलेसम्म कार्यान्वन हुन नसकेको बताए । बजेटका लागि मन्त्रालय धाउँदै गरेको ६ महिना गुज्रेपनि बजेट नपाएको उनले दुखेसो सुनाए ।

चालू आर्थिक वर्षको रातो किताबमा समावेश योजना रहेकोले उपभोक्ता समिति गठन गरी फकलपुरमा ४ बिघा जग्गा पनि हेरिएको उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष चौधरीले बताए । तर, बजेट प्राप्तिका लागि सामाजिक विकास मन्त्रालयमा पटक–पटक धाए पनि विभिन्न बहानामा अल्झाउने काममात्रै गरिएको उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष चौधरीले गुनासो गरे । 

‘वडा र नगरपालिकाको सिफारिस ल्याऊ भनेका थिए, त्यो पनि दियौं । प्रक्रिया पुगेन भने, त्यो पनि पुर्‍यायौं’, उनले भने–‘सबै प्रक्रिया पुर्‍याउँदा पनि यो भएन, त्यो भएन भनेर अल्झाउने र आलटाल गर्ने कार्यमात्रै भयो ।’ 

संग्रहालयमा डंगौरा थारू र राना थारूको कला, संस्कृति झल्काउने विभिन्न मौलिक सामग्री राख्ने भनिएको छ । संग्रहालय निर्माण गर्नका लागि जग्गा हेरिएको ठाउँमा स्थानीय क्लबको घर र थारू समुदायको देउथान पनि रहेको छ । 
आर्थिक वर्ष सकिन धेरै नभएकोले संग्रहालय निर्माणका लागि विनियोजित बजेट फ्रिज हुने निश्चित देखिएको प्रदेश सांसद चुनकुमारी चौधरीले बताइन् । 

‘चालू आर्थिक वर्षबाटै निर्माणको काम शुरू गरिनुपर्छ भनेर म पनि ४ महिनादेखि प्रयास गरिरहेको छु’, उनले भनिन्– ‘तर, विभिन्न बहानाबाजी गरेर योजना कार्यान्वन नगर्ने मनसाय देखिएको छ ।’ 

मापदण्ड, प्रक्रिया नपुर्‍याइएका मठमन्दिर निर्माणका लागि धमाधम बजेट दिएको प्रदेश सरकारले थारू संग्रहालय निर्माण योजनालाई भने विभिन्न बहानामा अल्झाएको सांसद् चौधरीले आरोप लगाइन् । 

‘अरूले प्रक्रिया नै नपुर्‍याएर मठमन्दिर बनाउनका लागि बजेट प्राप्त गर्ने, हामीले सबै प्रक्रिया पुर्‍याउँदा पनि ४/५ महिना दगुर्नु पर्ने ?’, उनले भनिन्– ‘मलाई लाग्छ, थारू समुदाय लक्षित योजना रहेकाले नबनाउने जालझेल गरिएको हो ।’ 

तत्कालीन सामाजिक विकासमन्त्री दीर्घ सोडारीको बेलामा फकलपुरमा थारू संग्रहालय निर्माणका लागि जग्गा छनोट गरिएको थियो । अहिले आएर संग्रहालय नबनाउने जस्तो जालझेल भइरहेको उपभोक्ता समितिको गुनासो छ । 

सामाजिक विकास मन्त्रालयले भने जग्गा प्राप्त नभएकाले थारू संग्रहालय निर्माणको कार्यलाई अगाडि बढाउन नसकेको जनाएको छ । छनोट गरिएको जग्गा नेपाल सरकारको रहेको मन्त्रालयका सचिव गोगनबहादुर हमालले बताए ।  

‘पहिले जग्गा प्राप्त गर्नुहोस भनेर हामीले समितिलाई भनेका छौं’, उनले भने–‘जग्गा प्राप्त नगरेसम्म कुनै पनि काम अगाडि बढ्न सक्दैन ।’ जग्गा प्राप्त गर्ने बित्तिकै डीपीआर गरेर निर्माणको कार्य अगाडि बढाउने हमालको भनाइ छ ।

हेर्नुहोस्, थारू संग्रहालयमा राखिने सामग्री :