मुलुकको केन्द्रीय बैंकका रूपमा रहेको नेपाल राष्ट्र बैंकको नयाँ गभर्नर बन्नका लागि बैंकभित्र र बाहिरबाट दौडधूप शुरू भएको छ । 

गभर्नर डा. चिरञ्जीवी नेपालले आगामी बुधवार (चैत ५ गते) देखि अवकाश पाउने भएपछि नयाँ गभर्नर बन्न दौडधूप शुरू भएको हो । 

राष्ट्र बैंकको नयाँ गभर्नर को बन्ने र कसलाई बनाउने भन्ने विषयमा बैंकिङ क्षेत्रमा चर्चा भइरहेको छ । 

बैंक तथा वित्तीय संस्थाको नियामक निकायको रूपमा काम गर्ने भएकाले यसको नेतृत्वका लागि आकांक्षीहरूको लाम लागेको हो ।

गभर्नर बन्नका लागि राष्ट्र बैंक सञ्चालक समितिका सदस्यदेखि डेपुटी गभर्नरसम्मले सक्रियता बढाएका छन् ।

गभर्नर सिफारिश गर्न मन्त्रिपरिषद् बैठकले अर्थमन्त्रीको संयोजकत्वमा ३ सदस्यीय सिफारिश समिति गठन गरेको छ । 

अर्थमन्त्री संयोजकत्यको समितिमा एक जना पूर्वगभर्नर र एक जना वित्तीय क्षेत्रका अनुभवी व्यक्ति रहनेछन् । 

गभर्नरका लागि समितिले एकजना बहालवाला डेपुटी गभर्नरसहित तीन जनाको नाम सिफारिश गर्नुपर्नेछ ।

सिफारिश भएका ३ जना मध्येबाट एक जनालाई मन्त्रिपरिषद्ले गभर्नर पदमा नियुक्त गर्नेछ । 

कानूनी व्यवस्थाअनुसार वर्तमान गभर्नरको अवकाश हुनुअगावै नयाँ गभर्नर सिफारिश गर्नुपर्ने हुन्छ । 

को–को छन् आकांक्षी ? 

देशको मौद्रिक नीतिको नेतृत्व गर्ने राष्ट्र बैंकको गभर्नर पदमा विभिन्न तहका व्यक्तिहरूले आकांक्षा राखेका छन् ।

आफू गभर्नर बन्न योग्य रहेको दाबीसहित ती व्यक्तिहरूबीच रस्साकस्सी चलिरहेको छ । 

गभर्नर बन्नका लागि राष्ट्र बैंककै पूर्वकर्मचारी तथा वर्तमान डेपुटी गभर्नर, कार्यकारी निर्देशकलगायत अर्थ क्षेत्रका विज्ञहरू जोडतोडले लागिरहेका छन् ।

राष्ट्र बैंकको १७औं गभर्नरमा राष्ट्र बैंक सञ्चालक समितिका सदस्य सुवोधकुमार कर्ण एक दाबेदार मानिन्छन् ।

बैंकिङ विषयमै विद्यावारिधि गरेका उनी पेशाले चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट हुन् । उनी अहिले राष्ट्र बैंककोे अडिट कमिटीका संयोजक छन् ।

महालेखा परीक्षकमा नियुक्तिको तयारी भएपनि अन्तिम समयमा आएर उनको नियुक्ति परिवर्तन गरिएको थियो । 

महालेखामा आफूले निकै राम्रो काम गरेको दाबीसहित उनले गभर्नर बनेमा राष्ट्र बैंकमा पनि आफ्नो काम उत्कृष्ट रहने बताउँदै आएका छन् । 

महालेखा परीक्षकको नेतृत्व नपाएका कारण आफूलाई सरकारले अब गभर्नर बनाएर राख्नुपर्ने उनको दाबी छ ।

बैंकिङ विषयमै पीएचडी गर्नु नेपालको सन्दर्भमा नयाँ भएको बताउँदै उनले आफू यसकै कारण पनि गभर्नरका लागि अरूभन्दा योग्य रहेको दाबी गरे । सत्तारुढ दल नेकपाको नेतृत्वसँग उनको राम्रो सम्बन्ध छ ।

अनुभव र शैक्षिक योग्यताका कारण कर्णको दाबीलाई अन्यथा भन्न नमिल्ने विज्ञहरूको भनाइ छ ।

राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूमा समेत उनले नेतृत्व गरिसकेका छन् । 

सार्क राष्ट्रको चार्टर्ड अकाउन्टेन्टहरूको संस्थाको अध्यक्ष बनिसकेका उनी विभिन्न संस्थाहरूमा आबद्ध छन् ।

एसिया प्रशान्त क्षेत्रको चार्टड अकाउन्टेटहरूको महासंघको सञ्चालक समितिमा समेत उनी रहेका छन् ।  

गर्भनर पदको दाबेदारहरूमध्ये अर्का हुन् राष्ट्र बैंकका डेपुटी गभर्नर चिन्तामणि सिवाकोटी ।

वि.सं. २०४४ सालबाट राष्ट्र बैंकको प्रमुख सहायक पदबाट करिअर शुरू गरेका सिवाकोटी १९ फागुन २०७२ मा डेपुटी गभर्नर बनेका थिए ।

२०७२ भदौमा कार्यकारी निर्देशकमा बढुवा भएका उनलाई सरकारले डेपुटी गभर्नरमा नियुक्त गरेको थियो । 

सिवाकोटीले अमेरिकाको साउदर्न न्यू हेम्पासायर युनिभर्सिटीबाट वित्तीय व्यवस्थापनमा स्नातकोत्तर गरेका छन् । 

गर्भनरको रेसमा रहेका उनले केही समयअगाडि मात्र प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको हातबाट बालुवाटारमा पुस्तक विमोचन गराएका थिए । 

सिवाकोटी अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडासँग निकट मानिन्छन् ।

गभर्नरको रेसमा रहेका अर्का व्यक्ति हुन्, डा. मीनबहादुर श्रेष्ठ । 

श्रेष्ठ राष्ट्र बैंकको कार्यकारी निर्देशकबाट केही वर्षअघि अवकाश पाएका व्यक्ति हुन् ।

नेकपा अध्यक्ष (तत्कालीन नेकपा माओवादीका अध्यक्ष) पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ प्रधानमन्त्री हुँदा उनी राष्ट्रिय योजना आयोगको उपाध्यक्ष भएका थिए  । 

श्रेष्ठले कानूनमा एलएलबी, राजनीतिशास्त्रमा एमए र सार्वजनिक प्रशासनमा एमपीए गरेका छन् । 

उनले बेलायतबाट बिजनेस प्रशासनमा एमबीए र नेपालको वित्तीय उदारीकरणमा अस्ट्रेलियाबाट विद्यावारिधि (पीएचडी) गरेका छन् ।

गभर्नर पदका लागि लगानी बोर्डका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत महाप्रसाद अधिकारी समेत आकांक्षी देखिएका छन् ।

उनी राष्ट्र बैंककै पूर्व डेपुटी गभर्नर हुन् । उनीसँग ३० वर्ष राष्ट्र बैंकमा काम गरेको अनुभव छ । उनी यसअघि पनि गभर्नरका लागि सिफारिश भएका थिए ।

तत्कालीन अर्थमन्त्री डा. रामशरण महतले अधिकारीको नामसमेत सिफारिश गरेपनि उनी नियुक्त हुन सकेका थिएनन् ।

पूर्व अर्थसचिव राजन खनाल पनि गर्भनर पदको दाबेदारका रूपमा छन् । अर्थमन्त्री खतिवडाको कार्यकालमा अर्थमन्त्रालयको सचिवको जिम्मेवारीमा रहेका खनालले माघ २२ गते अवकाश पाएका थिए । 

यस्तै राष्ट्र बैंकको कार्यकारी निर्देशक पदबाट अवकाशप्राप्त भास्करमणि ज्ञवाली, राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको सीईओको कार्यकाल पूरा गर्न लागेका किरण श्रेष्ठ पनि गभर्नरको दाबेदारको रूपमा देखिएका छन् । 

आर्थिक अनियमिताको आरोपमा छानबिनमा परेर विवादमा तानिएका डेपुटी गभर्नर शिवराज श्रेष्ठले पनि गर्भनरका लागि लबिङ गरिरहेका छन् ।

अर्थमन्त्रालय स्रोतका अनुसार गभर्नरका आकांक्षीहरूले सिंहदरबार, बालुवाटारदेखि राजनीतिक दलका नेताको घरमा धाइरहेका छन् ।