कैलालीको दक्षिण पूर्वी क्षेत्रस्थित भजनी नगरपालिका बाढीको उच्च जोखिम क्षेत्र हो । क्षणभरको झरीले सो क्षेत्र जलमग्न हुन्छ ।

मोहना, काँडा, पथरैया, कन्द्रालगायत नदीमा आउने बाढीले बर्सेनि धनजनको क्षति व्यहोर्दै आएका छन् स्थानीयले ।

बर्खाभर खेतीयोग्य जमिन डुबानमा हुने हुँदा अधिकांश स्थानीय चैते धान खेती गर्छन् । माघ महिनादेखि नै चैते धान खेतीको तयारीमा जुटेका उनीहरू फागुनको अन्तिम सातादेखि हाल धान रोपाइमा जुटेका छन् तर जारी ‘लकडाउन’ले चैते धानखेती प्रभावित भएको छ ।

एकातिर महामारीको रुपमा फैलिँदै गरेको कोराना भाइरस संक्रमणको जोखिमले गर्दा घरभन्दा बाहिर निस्कन नपाइने परिस्थिति र अर्कोतिर तयार भएको धानको बेर्ना रोप्न नपाउँदा स्थानीय त्रासभित्र अर्को पीडामा रहेका छन् ।

चैते धान रोप्दै गरेकी भजनीकी आरती चौधरी दुखेसो पोख्छिन्, ‘माघमा राखिएको बेर्ना छिप्पिसक्यो । अहिले नरोपिए राम्ररी बाला लाग्दैन । बर्खामा रोप्ने जमिन नै हुन्न । रोगबाट बच्नैपर्‍यो । सरकारको निर्देशन पालना गर्नैपर्‍यो । यहाँ रोग र भोककै चिन्ता छ । के गरौं, के गरौं ?’

कैलालीको अति डुबान क्षेत्रको रुपमा चिनिने भजनी नगरपालिका, जोशीपुर गाउँपालिका र टीकापुर नगरपालिकाका स्थानीय रोगको त्रासभित्र बाली कसरी जोगाउने भन्ने पीडा सहेर बसेका छन् । भजनीमा मात्रै ७०० विघाभन्दा बढी क्षेत्रफलमा चैते धान खेती हुँदै आएको बताउँदै भजनी नगरपालिकाका मेयर शेरबहादुर चौधरीले बढी भीडभाड नगरी कसरी रोपाइ गर्न सकिन्छ भन्नेबारे प्रशासनसँग पहल जारी रहेको बताए ।

यतिबेला गहुँ बाली पनि काट्नलाई तयार भएको छ । ‘कोरोनाको त्रास नभएको भए यतिबेला सबै कृषक खेतमा मात्रै भेटिन्थे होला,’ कैलालीको कैलारी गाउँपालिका–६ का स्थानीय कर्णबहादुर महतोले भने । चालू वर्ष गहुँ खेतीमा झेल्नसम्मको कठिनाइ झेलेका उनले लगातारको हिउँदे झरीका बाबजुद जोगाएको गहुँबाली पहेंलो भएको छ ।

उनी भन्छन्, ‘हिउँदे झरीले खेतमा जम्मा भएको पानी ३ पटक पम्पसेट प्रयोग गरी फालेर जेनतेन जोगिएको छ । ठिक्क भित्र्याउने समयमा रोगको महामारीले बहुत चिन्तित बनाएको छ ।’

लकडाउनले गर्दा सवारीसाधन तथा यन्त्र उपकरण चलाउन नपाउँदा कृषि कर्म गर्न नपाएको उनीहरूको भनाइ छ । व्यावसायिक तरकारी खेती गर्दै आएका कृषकहरूद्वारा उत्पादित तरकारीले लकडाउनका कारण बजार नपाउँदा चिन्तित बनेका छन् ।

सरकारले लकडाउनको अवधि बढाएको भोलिपल्ट बिहानै लोकान्तरकर्मीलाई फोन गर्दै धनगढी उपमहानगरपालिकाका–८ धनगढी गाउँमा व्यावसायिक तरकारी खेती गर्दै आएका सञ्जिव चौधरीले जिज्ञासा राखे, ‘लकडाउन हट्यो कि नाई ? बजार पुर्‍याउन नसक्दा सबै तरकारी बारीमै बिग्रन लाग्यो । खुल्यो कि भनेर सोधेको ।’

सरकारले पुनः लकडाउनको समयावधि चैत २५ गतेसम्म लम्बिएको जवाफ पाएपछि उनले भने, ‘अब त सबै मेहनत बारीमै रहने भयो । रोग हेरौं कि भोक ? रोगभन्दा पहिले भोकले मरिन्छ जस्तो छ ।’

तरकारीको मुख्यबजार मानिने धनगढी बजार बन्द छ । केही मात्रामा खुल्ने तरकारी पसलमा उत्पादित तरकारी खपत नहुँदा समस्यामा परेको कृषकको दुखेसो छ ।

कोरोना भाइरसले यतिबेला कृषि क्षेत्र प्रभावित हुँदै गएको छ । एकातिर रोगबाट बाँच्नुपर्ने बाध्यता छ भने अर्कोतिर दैनिक गुजारा चलाउन र तयार भएको बाली खेतमै स्वाहा हुने समस्या उत्पन्न भएपछि किसान प्रभावित भएका छन् ।