नेपाल प्रहरीको नयाँ महानिरीक्षक (आईजीपी) का लागि दौडधुप शुरू भएको छ ।

बाहालवाला आईजीपी ठाकुर ज्ञवालीले आउँदो असार २५ गते अनिवार्य अवकाश पाउने समय नजिकिँदै जाँदा २८औं महानिरीक्षकका लागि शक्तिकेन्द्र धाउने दौडधुप शुरू भएको हो ।

विगतका दिनमा पनि शक्ति केन्द्रको आशिर्वाद पाएका प्रहरी अधिकृत आईजीपी बनेको देखिँदै आएको छ । नेपाल प्रहरीमा काबिल र क्षमताका आधारमा भन्दा राजनीतिक शक्तिका आधारमा आईजीपी हुने गरेको देखिन्छ ।

राजनीतिक पहुँच नभएको खण्डमा काबिल प्रहरी अधिकृतले राजीनामा दिनुपरेको थियो भने आईजीपीको प्रतिस्पर्धाका लागि तत्कालीन अतिरिक्त प्रहरी महानिरीक्षक (एआईजी) नवराज सिलवाल र जयबहादुर चन्दले अदालतको ढोका समेत खट्खटाएका थिए ।

त्यसको फाइदा उठाउँदै प्रकाश अर्याल आईजीपी बनेका थिए । त्यसपछि पूर्व आईजीपी सवेन्द्र खनाल र पूर्व प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) रमेश खरेलबीच केही असन्तुष्टि देखिएको थियो । 

डीआईजी बढुवा हुँदा रमेश खरेलभन्दा कनिष्ठ सवेन्द्र खनाललाई अगाडि ल्याएर आईजीपी बनाएपछि खरेलले राजनीति भएको भन्दै डीआईजीबाटै राजीनामा दिएका थिए ।

गत माघ २८ ठाकुर ज्ञवाली २७औं प्रहरी महानिरीक्षक बनेका थिए । 

प्रतिस्पर्धा र विवादरहित आईजीपी भएका ज्ञवालीले ५ महिना मात्र नेपाल प्रहरीको कमाण्ड सम्हाल्ने मौका पाएका छन् ।

२०७६ साल फागुन १५ गते बढुवा सिफारिस भएका ९० ब्याचका तारिणी लम्साल आईजीपी ज्ञवालीसँगै अनिवार्य अवकाश पाउँदैछन् भने दोस्रो नम्बरमा बढुवा भएका अतिरिक्त प्रहरी महानिरीक्षक (एआईजी) द्वय शैलेश थापा क्षेत्री र तेस्रो नम्बरमा बढुवा भएका हरिबहादुर पालबीच प्रतिस्पर्धा देखिन्छ ।

बढुवा सिफारिस भएको झण्डै एक महिनापछि चैत १२ गते ३ जनाले एआईजीको फूली लगाएका थिए । अहिले हरि पाल कार्य एवं अपराध अनुसन्धान विभाग र शैलेश थापा क्षेत्रीले मानव स्रोत एवं प्रशासन विभाग सम्हाल्दै आएका छन् । यसअघि थापाले महानगरीय प्रहरी कार्यालय र पालले २ नम्बर प्रदेशको प्रमुख सम्हालेका थिए । 

एआईजी बढुवा अगाडि रहेका थापा क्षेत्रीलाई आईजीपीका लागि सहजता देखिन्छ । शालीन र व्यावसायिक छवि भएका प्रहरी अधिकृतका रूपमा प्रहरी वृत्तमा क्षेत्रीले अर्कै छाप छाडेका छन् ।

पालभन्दा अगाडि रहेका क्षेत्रीलाई राजनीतिक नेतृत्वले भने खासै विश्वास नगर्ने प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् । भक्तपुरका क्षेत्री नेकपाका नेता महेश बस्नेतको निकट मानिन्छन् । महेश बस्नेत प्रधामन्त्री केपी शर्मा ओलीका विश्वास पात्र भएकाले पनि क्षेत्री नै आईजीपी हुने प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् ।

‘एआईजी शैलेश साब व्यावसायिक भएर काम गर्ने मान्छे हो । अहिलेसम्म प्रहरीमा उहाँलाई नराम्रो भन्ने कोही देखिँदैन र उहाँ अगाडि पनि हुनुहुन्छ, अबको आईजीपीका रूपमा हामीले आशा गरेको हो,’ एक उच्च प्रहरी अधिकृतले भने ।

एआईजी क्षेत्रीले नेकपा नेता महेश बस्नेतमार्फत शक्ति केन्द्रमा पहुँच पुर्‍याइरहेको कतिपयको भनाइ छ भने गृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’ क्षेत्रीका सबालमा खासै सकारात्मक नभएको स्रोतको भनाइ छ । इमान्दार भएपनि लिडरसीप क्षमता कमजोर भएको आरोप क्षेत्रीमाथि लाग्ने गरेको छ ।

यता तेस्रो नम्बरमा एआईजी बढुवा भएका हरिबहादुर पाल पनि शक्ति केन्द्रलाई रिझाउन लागि परेका छन् । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) धेरै नेतासँग राम्रो सम्बन्ध छ । नेकपाकै नेतासँगको राम्रो सम्बन्धले पाललाई चौथो नम्बरबाट एआईजी बढुवामा अगाडि ल्याएको बताइन्छ । एआईजी बढुवा हुँदा एक नम्बर तल परेका पाललाई आईजीपी हुन् भने केही कठिन देखिन्छ ।

केही व्यावसायिक घरानासँग निकट भएको आरोप लाग्दै आएका पाललाई आईजीपी हुन प्रधामन्त्री र नेकपाका अध्यक्ष प्रचण्डलाई रिझाउनु पर्नेछ । यसका लागि पालले नेकपाका नेतहरूसँग आफ्नो भेटघाट बाक्लो बनाएको स्रोतको बतायो ।

आईजीपी बढुवामा कार्यक्षमता लगायतका विषयभन्दा सरकारले विश्वास गरेको व्यक्तिलाई नियुक्त गर्ने अधिकार कानूनले दिएको छ । जसकारण अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा हुँदै आएको छ ।

दुईमध्ये ओली र प्रचण्डको मन जित्ने व्यक्ति नै २८औं महानिरीक्षक हुने निश्चित छ । तर कोभिड– १९ (नोबल कोरोनाभाइरस) का कारण देश लकडाउनमा रहेकाले प्रहरी नियमावली संशोधन गरेर वर्तमान प्रहरी महानिरीक्षककै कार्यकाल थप हुन पनि सक्ने गृह मन्त्रालयका स्रोतको भनाइ  छ ।

आईजीपी बढुवाका लागि गृहन्त्रालयले मन्त्रिपरिषद्मा जेष्ठता, कार्यदक्षता, कार्यसम्पादन मूल्यांकनलाई आधार मानेर आईजीपी बनाउनका लागि योग्य उम्मेदवारको नाम सिफारिस गर्छ ।

मन्त्रिपरिषद्को निर्णयले प्रहरी महानिरीक्षक आईजीपी तोक्ने कानूनी प्रावधान छ ।