मंसिर १०, २०८०
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
मंगलवार बिहान एक प्रतिष्ठित उद्योगीका एकाउन्टेन्ट ‘विना पास’ हिँडेको भन्दै जाउलाखेलमा प्रहरीबाट रोकिए ।
पाँच दिनभित्र कर तिर्नुपर्ने नभए जरिवाना र ब्याज असुल्ने अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाको उर्दीपछि उनी जेठ २५ भित्र कसरी कर तिर्ने भनेर कार्यालय जाँदै थिए ।
प्रहरीले बाटोमा रोकेपछि उनी कार्यालय पुग्न सकेनन् ।
अर्थमन्त्री खतिवडाको निर्देशनपछि आन्तरिक राजस्व विभागले मंगलवार एक सूचना प्रकाशित गरी जेठ २५ गतेभित्र कर नबुझाएमा शुल्क, थप दस्तुर, ब्याज तथा जरिवाना लाग्ने बताएको थियो ।
झण्डै साढे २ महिना लामो लकडाउनका कारण उद्योग, व्यवसाय ठप्पप्रायः छन् । बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरूको नाम मात्रको सेवाले आर्थिक क्रियाकलाप शिथिल प्रायः छ ।
यस्तो बेला ५ दिनभित्र जसरी भएपनि कर तिर्नुपर्ने अर्थमन्त्रीको निर्देशनपछि निजी क्षेत्र त्रसित छ । सानो व्यापार व्यवसाय गर्नेहरू झन् मर्कामा परेका छन् ।
‘अर्थमन्त्री यति निर्मम् होलान् भन्ने सोचिएको थिएन, अर्थतन्त्र जर्जर भएको बेला अभिभावकत्व गर्नुपर्ने व्यक्तिबाट व्यवसायीको घाँटी निमोठ्ने काम भयो,’ राज्यलाई उल्लेख्य कर तिर्ने एक व्यापारीले लोकान्तरसँग भने, ‘गाईलाई पनि तपाईंले घाँस हाल्नुभयो भने दूध दिने हो, घाँस नखुवाई निचोर्न थाल्नुभयो भने रगत आउने हो, व्यवसायीको अहिलेको हालत त्यही हो ।’
उनीहरू मंगलवार कोरोना रोकथाम उच्चस्तरीय निर्देशक समितिका संयोजक उपप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेललाई भेटेर हठात आएको यो बाध्यकारी व्यवस्था पुनर्विचार गर्न माग गर्ने योजनामा थिए ।
संस्थागत रूपमा औपचारिक निर्णय नगरेपनि व्यवसायीहरू सरकारको निर्देशनअनुसार २५ गतेभित्र कर तिर्न नसकिने निष्कर्षमा पुगेका छन् ।
अर्थमन्त्रीको कार्यशैली: न गरीब खुसी, न धनी !
अर्थमन्त्रीको रूपमा डा. युवराज खतिवडाले लगातार तीनवटा बजेट पेश गर्ने अवसर पाए । छोटो–छोटो समयमा सरकार फेरबदल भइरहने नेपालमा एउटै अर्थमन्त्रीले तीनवटा बजेट ल्याउन पाउनु आफैंमा दुर्लभ अवसर पनि हो ।
तीनवटा बजेट पेश गर्ने अवसर पाएपनि खतिवडाले पेश गरेका कुनै पनि बजेट ‘वाह’ भन्ने आएनन् । खतिवडाको बजेटले देशलाई न कुनै दिशा दियो न जनताको जीवनस्तरमा सुधार ल्यायो ।
पहिलो बजेटप्रति गम्भीर विमति राख्दै पूरक बजेट ल्याउनुपर्ने बताएका नेकपा अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले ‘समाजवादउन्मुख’ भन्दै यसपटकको बजेटप्रति समर्थन जनाए । तर यो बजेटमा समाजवादको झल्को देखेको भन्दै प्रचण्डका कार्यकर्ता नेकपा केन्द्रीय सदस्य लेखनाथ न्यौपानेले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन्– ‘प्रचण्ड कमरेड, समाजवादउन्मुख बजेट आएकोमा एकदम खुसी हुनुहुन्छ रे ! समाजवादउन्मुख समाज हुन निम्नतम उत्पादन (खाद्य) को वृद्धि (कम्तिमा आयात—निर्यातको सन्तुलन), सेवाका क्षेत्रमा राज्यको उपस्थितिको विस्तार, भौतिक विकासको तीव्रता र नेता, कार्यकर्ता तथा जनताको बीचमा लोभलाग्दो चेतनाको विकास जरुरी हुन्छ भन्ने मैले बुझेको हो ।’
नेमकिपा सांसद प्रेम सुवालले बजेटमाथि जेठ १८ गते भएको सैद्धान्तिक छलफलमा भाग लिँदै खतिवडाको बजेट पञ्चायतको जस्तो भएको टिप्पणी गरे । पञ्चायत र कांग्रेसको जस्तो बजेट ल्याएर समाजवाद नआउने उनको जिकिर थियो ।
खतिवडाको कार्यशैलीले नेकपाको शाख गिराउने काम गरेको नेकपाका एक सांसदले टिप्पणी गरे ।
‘देशका उद्योग कलकारखाना कौडीको भरमा निजी क्षेत्रलाई बेचेको र धनी तथा गरीबको बीचको खाडल फराकिलो बनाएको आरोप खेपेका रामशरण महतको बजेटले अरू नभएपनि पूँजीपति वर्गको हित गरेका थिए,’ ती सांसदले भने, ‘खतिवडाले न गरीब जनताको मन जिने न त पूँजीपति व्यापारीको । गृहजिल्लावासी भएर हो कि अक्षम अर्थमन्त्रीप्रति प्रधानमन्त्रीको मोहनी विचित्रको छ ।’
५ दिनभित्र कर तिरिसक्नु पर्ने अर्थमन्त्रीको निर्णयलाई नेपाली कांग्रेसका एक सांसदले स्टानिलवादी चरित्रको संज्ञा दिए । नेकपाका सांसदहरू पनि खतिवडा नियन्त्रित अर्थतन्त्रको दिशामा अगाडि बढिरहेको टिप्पणी गर्छन् । दलीय ह्वीपका कारण बजेटको विरोध गर्ने आँट नभएको उनीहरूको गुनासो छ ।
नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य एवं सांसद गगन थापाले समाजिक सञ्जाल ट्वीटरमा लेखेका छन्, ‘अर्थमन्त्रीज्यूले व्यवसाय कसरी चल्छ भन्ने किताबमा मात्र पढ्नु भएको भएर नै होला, २ महिना लकडाउनमा राखेर, लकडाउनकै अवधिको ५ दिनको समय दिएर कर तिर्न हुकुम भएको ! अनि कर तिर्ने कार्यालयमा लाममा बस्दाचाहिँ कोरोना संक्रमणको डर नहुने रहेछ ! विद्वान मन्त्रीले भनेपछि पत्याउनै पर्यो !’
राजनीतिक पृष्ठभूमि भन्दा पृथक ‘टेक्नोक्र्याट’ अर्थमन्त्रीको बजेटले राजनीतिक परिवर्तन गर्न नसकेको तथा चुनावताका गरिएका वाचा पूरा गर्न नसकिएको भन्दै विगतमा स्वयं नेकपाका सांसदहरूले विरोध जनाएका थिए । नेकपाभित्र डिलमा पुगेको विवाद थामिएकाले यसपटक उनीहरू मौन छन् ।
कोरोनाका कारण अर्थतन्त्र शिथिल रहेको अवस्थामा ७ प्रतिशत आर्थिक वृद्धि गर्ने महत्त्वाकांक्षा देखेबाटै अर्थमन्त्री देशको वस्तुस्थितिबारे कति जानकार छन् भन्ने प्रस्ट हुने नेकपाकै सांसदको विश्लेषण छ । ‘बजेट आएपछि विगतमा संसदीय दलमा छलफल हुन्थ्यो, यसपटक केवल समर्थन गर्न निर्देशन छ,’ एक सांसदले भने ।
अर्थमन्त्रीका पछिल्लो कदम गगन थापाले टिप्पणी गरेजस्तै ‘किताबी ज्ञान’मा मात्र सीमित बन्ने जस्तो देखिएको छ ।
कतिपयले अर्थमन्त्रीको गतिविधिलाई स्टालिनसँग तुलना गर्ने गरेका छन् ।
सन् १९२४ मा तत्कालीन सोभियत संघको नेतृत्व गरेका लेलिनको मृत्यु भएपछि सत्तामा आएका जोसेफ स्टालिनलाई रुसको तानशाहको रूपमा चिन्ने गरिन्छ ।
शासनसत्ता हातमा लिएपछि स्टालिनले औद्योगीकरणको नाममा व्यापारी वर्गलाई हदैसम्म सताएका थिए ।
उद्योग कलकारखानालाई निश्चित लक्ष्य दिँदै हासिल गर्न नसक्नेलाई देशको दुश्मन भनेर जेल हाल्ने सम्मको काम गरेका थिए ।
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
सर्वोच्च अदालतको परमादेशले प्रधानमन्त्रीबाट पदमुक्त भएपछि नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली बालुवाटारबाट रित्तो हात फर्केका थिए, २०७८ असार ३० गते । संसद् विघटनको अवगाल छँदै थियो, लामो समय सँगै राजनीति गर...
चरम आर्थिक संकटबाट गुज्रिएको श्रीलंकाले सन् २०२२ को अन्त्यतिर औषधि किन्ने क्षमता पनि गुमाएको थियो । ५० अर्ब डलरभन्दा बढीको विदेशी ऋण 'डिफल्ट' भएको थियो भने लाखौंले रोजगारी गुमाएका थिए । दशौं लाख मान्छे...
सत्ता र शक्तिको आडमा गैरकानूनी ढंगले सरकारी जग्गा हडप्ने नेपालको शक्तिशाली व्यापारिक घराना चौधरी ग्रुपमाथि राज्यको निकायले पहिलोपटक छानबिन थालेको छ । काठमाडौंको बाँसबारीमा ठूलो परिमाणमा सरकारी जग्गा...
देशका विभिन्न शहरमा गरिब–मजदूरहरूले छाक काटेर सहकारीमा जम्मा गरेको पैसा बदनियतपूर्ण ढंगले हिनामिना गरेर टेलिभिजनमा लगानी गरेको विषयले बजार तातिरहेको छ, जसमा जोडिएका छन् रास्वपा सभापति रवि लामिछाने...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...