कोरोनाभाइरस (कोभिड– १९) संक्रमण बढ्दै गएपनि नेपालमा पछिल्लो केही दिनयता लकडाउन बिस्तारै खुकुलो भइरहेको छ । 

कतै सुरक्षाकर्मीले रोक्दारोक्दै अवज्ञा भएका छन् भने कतै सुरक्षा निकायले आँखा चिम्लिएको अनुभूति हुन्छ ।

लकडाउनका कारण देशको अर्थतन्त्र नै संकटमा छ । आर्थिक गतिविधि न्यून छ, उद्योगधन्दा सामान्य अवस्थामा चल्न पाएका छैनन् ।

सबैभन्दा बढी प्रभावित कुनै क्षेत्र छ भने त्यो हो सार्वजनिक यातायात । चैत ११ गते लकडाउन शुरू भएयताका ७९ दिनमा सार्वजनिक यातायात ठप्पप्रायः छ ।

निजी सवारी साधन र पैदल यात्रुको चाप सडकमा बढिरहेका बेला सार्वजनिक यातायातलाई पनि सञ्चालनमा ल्याउनुपर्ने माग यातावात व्यवसायीहरूको छ ।

देशमा कोरोनाको जोखिम घट्नुको साटो बढिरहेका बेला सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्न पाउनुपर्ने मागलाई बेवास्ता गर्ने अवस्थामा पनि सरकार छैन ।

विद्यमान अवस्थामा सार्वजनिक यातायातलाई कसरी सञ्चालनमा ल्याउन सकिन्छ भनेर यातायात व्यवस्था विभागले तयारी गरिरहेको छ ।

मस्यौदाकै रूपमा रहेको प्रस्तावमा सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्दा ड्राइभरका लागि अनिवार्य पर्सनल प्रोटेक्टिभ इक्युपमेन्ट (पीपीई) र छुट्टै क्याबिनको व्यवस्था हुनुपर्ने उल्लेख छ ।

‘सार्वजनिक यातायात सबैभन्दा धेरै जोखिम भएको क्षेत्र हो । दैनिक हाजारौं मानिसहरू ओहोरदोहोर गर्छन् । ड्राइभरलाई कोरोनाभाइरसको जोखिमबाट बचाउनुपर्छ । त्यसका लागि कम्पनीहरूले अनिवार्य पीपीईको व्यवस्था गर्नुपर्ने निर्देशिका आउँदैछ,’ यातायात व्यवस्था विभागका महानिर्देशक गोगनकुमार हमालले लोकान्तरसँग भने ।

निर्देशिका अन्तर्राष्ट्रिय ‘प्रोटोकल’ र विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोरोनाबाट बच्नका लागि गरेको निर्देशअनुसार ल्याउन लागेको महानिर्देशक हमालले बताए ।

गाडीमा अनिवार्य स्यानिटाइजर

सार्वजनिक यातायात प्रयोग गर्दा यात्रुले अनिवार्यरूपमा स्यानिटाइजर बोक्नुपर्ने छ भने सवारी साधनमा पनि राख्नुपर्नेछ ।

मास्क र सामाजिक दूरी पनि अनिवार्य गर्ने प्रस्ताव तयार भइरहेको छ ।

पैसा राख्ने भाँडो 

सार्वजिक यातायातमा हातले छोएर भाडा लिन नपाउने व्यवस्था गर्न लागिएको छ, त्यसका लागि गाडीमा भाडा उठाउनका लागि अनिवार्य एउटा भाँडोको व्यवस्था गर्नुपर्नेछ ।

यात्रुहरूले भाडाका लागि खुद्रा पैसा बोकेर हिँड्नुपर्नेछ । 

‘यो हामीले कोरोनाबाट जोगिनका लागि गरेको हो, यसमा कसैले झञ्झट मान्न पाउने छैनन्,’ महानिर्देशक हमालले भने, ‘प्रविधिको जमानामा क्यास पैसाको साटो अन्य प्रविधि पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ नि !’

आधा घण्टामा हिँडेर पुग्ने ठाउँमा हिँड्न प्रोत्साहन गरिने प्रस्तावमा उल्लेख छ, यस्तो छोटो दूरीका लागि सवारी साधनहरूले यात्रु चढाउन पाउने छैनन् ।

एकपटक मानिस बोकेपछि डिसइन्फेक्सन

कोरोना संक्रमणको जोखिम कम गर्न सवारी साधनले एकपटक मानिस बोकिसकेपछि डिसइन्फेक्सन (निर्मलीकरण) गर्नुपर्नेछ ।

उदाहरणका लागि रत्नपार्कबाट भक्तपुरसम्म एउटा बसले मानिस लगेपछि भक्तपुरमा डिसइन्फेक्सन गर्नुपर्नेछ भने लामोदुरीका सवारी साधनले मानिसहरू पुर्‍याइसकेपछि स्यानिटाइज गर्नुपर्ने व्यवस्था ल्याउन लागेको महानिर्देशक हमालले बताए ।

सवारी साधनमा कसरी कोभिड–१९ को संक्रमणबाट जोगिन सकिन्छ भन्ने विषयमा स्वास्थ्य मन्त्रालय, स्वास्थ्य विज्ञलगायतसँग छलफल गरेर अन्तिम निर्णय लिइने महानिर्देशक हमालले बताए ।

कार्यान्वयनको पाटो अप्ठ्यारो छ : ट्राफिक प्रहरी

कोभिड– १९ संक्रमण बढिरहेको अवस्थामा सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गरेर प्रास्तावित नियमहरू कार्यान्वयन गर्न कठिन हुने ट्राफिक प्रहरीको बुझाइ छ ।

यातायात व्यवस्था विभागले निर्देशिका जारी गरेर सञ्चालन गरेपनि कार्यान्वयन गराउने पाटो प्रहरीकै भएकाले कम जनशक्तिले अप्ठ्यारो हुने महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाका प्रमुख वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक (एसएसपी) भीम ढकालले बताए । 

‘यस्तो समयमा सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्दा कार्यन्वयन गर्न समस्या छ,’ उनले भने, ‘हामीसँग अहिले जनशक्ति कम रहेकाले यसका लागि ठाउँ–ठाउँमा चेकपोस्ट राखेर गर्नुपर्ने गर्न कठिनाइ हुने देखिन्छ ।’

प्रहरीको आँखाअगाडि नियम पालना गरेजस्तो गर्ने अलिकति तल गएपछि फेरि मान्छे कोचेर लैजाने प्रवृत्तिका कारण पनि असहज हुने एसएसपी ढकालले बताए ।