टर्कीमा रहेको हाया सोफिया संग्रहालयलाई मस्जिद बनाउने राष्ट्रपति रेचेप तैयिप अर्दोआनको निर्णयले अहिले क्रिस्चियन र मुसलमानहरूबीत तीव्र विवाद निम्त्याएको छ । 

दुवै धर्मका मानिसका लागि यो निकै भावुकतापूर्ण विषय हो । 

यस घटनाले कथित सभ्यताको द्वन्द्वलाई चर्काउने अनि आधुनिक टर्कीका संस्थापक कमाल अतातुर्कका धर्मनिरपेक्षतावादी सुधारलाई उल्ट्याउने धेरै मानिसको तर्क छ । तर अर्दोआनका समर्थकहरू चाहिँ बहुध्रुवीय विश्वमा सभ्यतागत पहिचानलाई सुदृढ रूपमा राख्ने प्रयास हो भनिरहेका छन् । 
 

क्रिस्चियनहरू, विशेषगरी ईस्टर्न अर्थोडक्सहरू, यस घटनाबाट निकै आहत र क्रुद्ध भएका देखिन्छन् भने मुसलमानहरू यसबाट खुशी भएका छन् । 
 

क्रिस्चियनहरूका लागि ईस्टन रोमन (बाइजन्टाइन) साम्राज्यअन्तर्गत हाया सोफियाको ऐतिहासिक स्मरण कायम छ भने मुसलमानहरूका लागि ओट्टोमान क्यालिफेट (साम्राज्य) को महानताको स्मरण ताजा छ ।

अहिले हाया सोफियासमक्ष तीनवटा विकल्प मात्र बाँकी छन् : यसलाई ईस्टर्न क्रिस्चियानिटीको सबभन्दा महत्त्वपूर्ण चर्च बनाउने कि, संग्रहालय नै रहन दिने कि मस्जिद बनाउने । 

पहिलो दुई विकल्प यथार्थवादी छैनन् । तेस्रो विकल्पको कुरा गर्दा संवैधानिक रूपमा धर्मनिरपेक्ष रहेको टर्की अर्दोआनको शासनकालमा क्रमशः इस्लामीकृत हुँदै गइरहेको छ । 

अनि अर्दोआनले टर्कीलाई महाशक्ति बनाउनका लागि राज्यको सम्प्रभुतालाई गौरवशाली बनाउँदै गएका छन् । उनले देशलाई ओट्टोमान क्यालिफेटको सभ्यतागत उत्तराधिकारीका रूपमा प्रवर्द्धन गर्न खोज्दैछन् र त्यसमार्फत नरम शक्ति प्रक्षेपणको लक्ष्य राखेका छन् । 
 

त्यसैक्रममा उनले संसारभरि इस्लामी संगठन र इस्लामी गतिविधिहरूलाई सहयता गर्दै आइरहेका छन् । 
 

हाया सोफियाको मस्जिदीकरणका परिणामहरू विश्वका अनेकौं भागमा देखिनेछन् । भारत र इजरायलले आआफ्ना देशमा मस्जिदलाई परिवर्तन गर्न चालेको कदमलाई यसले जायज ठहर्‍याएको जस्तो देखिन्छ । अनि पश्चिमका विभिन्न शक्तिले सभ्यताको द्वन्द्वको संकथनलाई पुनर्जागृत गरेर पहिचानमा आधारित विभाजनलाई चर्काउने सम्भावना छ । 

विगत एक दशकयता विश्वमा बहुध्रुवीय एकीकरण प्रक्रिया अघि बढिरहेको सन्दर्भमा सभ्यतागत द्वन्द्वले अमेरिकाको विशाल रणनीतिक लक्ष्यलाई पनि पूरा गर्ने देखिन्छ ।