भदौ २४, २०८०
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
दक्षिण एसियामा तनाउ चर्केको छ । १४ फागुन (मङ्गलवार) झिस्मिसे बिहानै इण्डियाको वायुसेनाका एक दर्जन लडाकू विमानले पाकिस्तानमा प्रवेश गरी आतङ्ककारीका गढ ठानिएका इलाकाहरू विस्फोटनद्वारा ध्वस्त पारेको घटनाले परिस्थिति जटिल भएको छ । दिल्ली र इस्लामाबादबीच अहिलेको भनाभनको सिलसिला मत्थर हुन केही समय लाग्ने अवस्था छ । किनभने यस्तो हवाइ कारवाही दिल्लीले सन् १९७१ को लडाञीपछिको अवधिमा गरेको थिएन । पाकिस्तानले आफ्नो हवाइक्षेत्र इण्डियाका विमानले उल्लंघन गरेको स्वीकार गर्दै त्यसको प्रत्युत्तर ‘उचित समयमा’ दिइने वक्तव्य सार्वजनिक गरेको छ । यसो गर्न पाकिस्तानसित सामरिक क्षमता पनि होला तर अफगानिस्तान र इरानसितका बिग्रँदो सम्बन्धले उसको मनोबल खस्केको अवस्था छ ।
मङ्गलवारको घटनाबारे जानकारी दिने क्रममा दिल्लीका अधिकारीहरूले १२ दिन पहिले भारत-प्रशासित काश्मीरमा पाकिस्तानको संरक्षण पाएको आतङ्ककारी समूहको एक आत्मघाती हमलावरले अर्ध्दसैनिक बल (सिआरपीएफ्) का ४० जना सिपाहीको ज्यान लिएको हुँदा त्यसको प्रतिवादमा गरिएको हो भनेका छन् । अर्थात् अहिले तनाउ चर्किने स्थिति आएको पाकिस्तान-संरक्षित जिहादी समूहका आक्रामक गतिविधि नै हुन् भन्ने दिल्लीको दाबी छ । र, पाकिस्तानले यस्तो दाबीको प्रतिवाद चित्तबुझ्दो ढङ्गबाट दिन सकेको पनि छैन । सन् २००८ को नोभेम्वरमा मुम्बईमा लस्कर-ए-ताइबा नामक आतङ्ककारी समूहले सयभन्दा बढी निर्दोष मानिसको ज्यान लिएयता पटक-पटक यस्ता कृयाकलाप भएका विषयबारे दिल्लीमा चर्चा हुनु अस्वाभाविक होइन । दिल्लीले आफ्नो हैसियत र क्षमतालाई चुनौति दिइएको ठान्नु नाजायज पनि होइन ।
काश्मीरमा यस पटकको घातक आक्रमण जैश-ए-मुहम्मद नामक समूहले गराएको मानिएको छ । आवरणमा लोकतान्त्रिक पध्दति भए पनि पाकिस्तानमा सैनिक बल प्रधान मानिन्छ जसको जानकारी र दुरुत्साहनमा जिहादी समूहहरू भारत-प्रशासित काश्मीरलाई अशान्त गराइरहन्छन् । काश्मीर खण्डित भै भारत र पाकिस्तानमा विभाजित नभएको हुँदो हो त दक्षिण एसियाक्षेत्रले शायद दीर्घकालीन तनाउ बेहोर्नु पर्ने थिएन । जग-जाहेर छ, विगतका भारत-पाक युद्धमा मूलत: काश्मीर नै कारण बनेको छ ।
अहिलेको मामिला पनि काश्मीरसितै गाँसिएको हुनाले दक्षिण एसिया, एसिया र बाँकी विश्व नै सीमावर्ती तनाउ चर्केर फेरि युध्दमै परिणत हुने हो कि भनेर सशंकित बनेका हुन् । युध्द भयो भने त्यसका परिणाम भारत र पाकिस्तानले मात्र बेहोर्दैनन्---असरहरू पर-परसम्म पर्ने कुरामा सन्देह छैन । त्यसमाथि भारत र पाकिस्तान दुबैसँग आणविक हतियारको शक्ति समेत छ । नेपालको उत्तरी छिमेकी चीन पनि आणविक शक्ति हो । नेपाल यी तीनको चेपुवामा छ । (यो वास्तविकता बुझ्नु जरुरी छ, र नेपाल पश्चिमी देशका मान्यता र लहै-लहै वा सल्लाहमा हिंड्नु उचित हुँदैन भनिएको हो ।) ताजा घटनाहरूले निम्त्याउने जोखिम टरेको छैन । हामी संवेदनशील राजनीतिक भूगोलमा छौं ।
तथापि मङ्गलवारको भारतीय हवाइ कारवाहीलाई दिल्लीले लडाञीको स्तरसम्म नपुर्याउने सङ्केत देखिएका छन् । वायुसेनाको कारवाहीको सार्वजनिक जानकारी सैनिक प्रवक्ताको साटो विदेश सचिव विजय गोखले मार्फत दिइनु एउटा सूचक हो । अर्को, गोखलेको वक्तव्यमा हवाइ कारवाहीलाई ‘गैरसैनिक’ कदमको कोटिमा राखिएको छ र सम्भाव्य आतङ्की गतिविधिलाई निषेध गर्ने प्रयासमा सीमित गरेको भनिएको छ । थपमा, निर्वाचनको संघारमा रहेको भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको सरकारले देशमाथि व्यापक र दीर्घकालीन असर हुने गरी ठूलो लडाञी गराउने निर्णय नलिने अनुमान गर्न सकिन्छ । यस कोणबाट हेर्दा तत्कालको सङ्कट टर्ने अड्कल गर्न मिलेको हो यद्यपि सार्कक्षेत्रका सबै सदस्य-राष्ट्रले सहज वातावरण पाउन भने निकै समय लाग्नेछ ।
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
काकाकुल काठमाडौंको सपना र विकासको विद्रूप नमूना बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजना फेरि एकपटक उद्घाटन गरिएको छ । सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाइएको धारो खोलेर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रच...
काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...
लोकान्तर सञ्चार प्रालिद्वारा सञ्चालित लोकान्तर डट्कम (Lokantar.com) स्थापनाको सात वर्ष पूरा गरेर आजदेखि आठौं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यस अवसरमा सबैभन्दा पहिला हामी हाम्रा समस्त पाठक, विज्ञापनदाता र शुभेच्छुकहरूप्...
प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...