जेठ ३, २०८०
प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...
नेपालमा भएको सशस्त्र द्वन्द्वकालीन मुद्दाको निरूपणको बहस चलिरहेको समयमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले सोमवार अनासायै हेग (नेदरल्याण्डमा रहेको अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालत)को प्रसंग कोट्याएर राजनीतिलाई तरंगित बनाइदिए ।
नेत्रविक्रम चन्द विप्लवले नेतृत्व गरेको नेकपाका केही कार्यकर्तालाई आफ्नै निवास खुमलटारबाट पार्टी प्रवेश गराउने क्रममा प्रचण्डले आफूलाई हेग लगिए झन हिरो हुन्छु भन्ने अभिव्यक्ति दिए । ‘हेग लगिए पनि मलाई केही फरक पर्नेवाला छैन । हेग लगे भने त म झन विश्वकै हिरो भएर निस्कन्छु । संसारभरीका जनताले मलाई यो त न्यायको पक्षमा रहेछ, शान्तिको पक्षमा रहेछ भनेर चिन्ने छन् । तर मलाई लाग्दैन तिनीहरूले लान्छन् र विश्वको हिरो बनाउँछन् ।’
प्रचण्डले असान्दर्भिक कार्यक्रममा हेगको कुरा किन बोले ? बुझ्न कठिन छैन । सत्तासमीकरण र पार्टी एकताको सन्तुलन मिलाउने नाममा बेलाबखत उनलाई हेगको त्रास देखाइँदैछ । कहिले तत्कालीन माओवादीका लडाकुको नाममा भ्रष्टाचारको मुद्दा त कहिले युद्ध अपराधमा हेग लगिने त्रास प्रचण्डलाई देखाइने गरेको कुरा चर्चामा आइरहन्छ ।
कसैलाई युद्ध अपराधमा हेग पुर्याउनुपूर्व सम्बन्धित देशले अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतको रोम विधानलाई संसद्बाट अनुमोदन गर्नुपर्ने हुन्छ । संयुक्त राष्ट्र संघको मध्यस्थतामा भएको नेपालको शान्ति प्रक्रिया र सोही शान्ति प्रक्रियाको आधारमा पूर्व विद्रोही नेता तीनपटक प्रधानमन्त्री बनिसकेका छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभालाई सम्बोधन गर्नेदेखि विभिन्न देशको भ्रमण गरेर उनीहरू अनुमोदित भइसकेको अवस्थामा प्रचण्डलाई हेग लैजान त्यति सजिलो चाहिँ छैन । शायद आफूलाई हेग पुर्याउने भनेर त्रर्साउनेहरूलाई प्रचण्डले जवाफ दिएका हुन् ।
हेगमा लगेमा आफू विश्वको हिरो बन्ने अभिव्यक्ति भने प्रचण्डको परस्परविरोधी अभिव्यक्ति हो । प्रचण्ड देशको हिरो नै बन्न सकेका छ्रैनन् । यथार्थ के हो भने प्रचण्ड देशभित्रै आलोच्य पात्र हुन्, उनको लोकप्रियता घटेको उदाहारण चुनावी नतिजाले देखाइसकेको छ । जे आश्वासन दिलाएर युवालाई सशस्त्र द्वन्द्वमा होमिन प्रेरित गरे, ती एजेण्डाबाट प्रचण्ड आफैँ पछि हटिसकेका छन् । प्रचण्डको जीवनस्तरमा सुधार आएपनि आम नेपाली जनताको जीवनस्तरमा तात्विक सुधार आएको छैन ।
विश्वको हिरो बन्छु भन्ने उनको आत्मरति मात्र हो, विश्वको हिरो बन्न लायक काम उनले गरेका छैनन् । विगतमा द्वन्द्वको नेतृत्व गरेकै आधारमा उनी हिरो बन्न सक्दैनन्, किनभने सशस्त्र युद्धमा सहभागी भएको ठूलो पंक्ति अहिले पश्चाताप गर्दैछ । फेरि उनलाई हेगमा लैजान तम्सिनेहरू माओवादी सशस्त्र द्वन्द्वकै ‘बाइप्रडक्ट’हरू हुन् । अयोग्यको बिल्ला भिराएर रित्तोहात घर पठाइएका पूर्व लडाकुहरू नै प्रचण्डलाई हेग पुर्याउने षड्यन्त्रको हिंस्सा बनेका छन् । देशभित्रै आलोचनाको भूमरीमा रहेका नेताले विश्वको हिरो बन्छु भनेर आत्मप्रसंशा गर्नु प्रचण्डको दृष्टिदोष मात्र हो ।
सशस्त्र द्वन्द्वको नेतृत्वकर्ता र शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षरकर्ताको हैसियतमा आफ्नो टाउकोमाथि झुण्डिइरहेको ‘हेग तरवार’ हटाउने मुख्य जिम्मेवारी त प्रचण्डकै हो । नेपालको शान्ति प्रक्रिया मौलिक भएको र त्यसको हस्ताक्षरकर्तामध्ये आफू मात्र जीवित रहेको भनेर उनले श्रेय लिने गरेका छन् । शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्ने मध्येका एक पात्रको हैसियतमा प्रचण्डले यो प्रक्रियालाई निष्कर्षमा पुर्याउन उनकै बढी योगदान अपेक्षित छ । लेलिन विष्ट या कुनै अदृष्य पात्रलाई आरोप लगाउँदैमा समस्याको समाधान हुँदैन ।
संक्रमणकालीन न्यायको मुद्दालाई कार्पेटमुनिको धूलोजस्तै लुकाएर राख्दाको परिणाम नेताहरूले अहिले भोग्दैछन् । विदेश भ्रमणमा जान त्रर्सिनु पर्ने र सधैँभरी हेगको त्रासले उनीहरूलाई पच्छ्याइरहेको छ । विभिन्न देशका राजदूतहरूले अहिले पनि संक्रमणकालीन न्यायको कुरा उठाएर देशमा अस्थिरता उत्पन्न गर्ने काम गरिरहेका छन् । संक्रमणकालीन मुद्दालाई मेलमिलापका माध्यमबाट छिटो टुंग्याउनु नै सबैका लागि हितकर हुनेछ । दशकौं पुराना युद्ध अपराधको आरोपमा विभिन्न देशका नेताहरू बुढेसकालमा जेल परेका घटनालाई पूर्वमाओवादी नेताहरूले नजरअन्दाज नगरून् ।
प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टिनियो गोटरेसको भ्रमणका बेला नेपालको शान्ति प्रक्रिया फेरि एकपटक अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमाझ चर्चाको विषय बनेको छ । नेपालको शान्ति प्रक्रियाको शुरूआती चरणमा राष्ट्र संघले सहजीक...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
जाजरकोटलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर शुक्रवार मध्यरातमा गएको भूकम्पले कर्णाली प्रदेशका जिल्लामा धनजनको ठूलो क्षति पुर्यायो । आइतवार बिहानसम्म १ सय ५७ जनाको मृत्यु भएको छ भने सयौं घाइते भएका छन् । सयौंको संख्याम...
कार्यभार सम्हालेको एक वर्ष पुगेको अवसरमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले मंगलबार राष्ट्रका नाममा सम्बोधन गर्दै कार्यशैली परिवर्तनको घोषणा गरेका छन् । ४५ मिनेट लामो सम्बोधनमा प्रचण्डले एक वर्षमा...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...