×

NMB BANK
NIC ASIA

लोक संगीत

नवीनको संघर्ष : भजन गाउने ‘सानो भक्त’देखि चर्चित लोकगायकसम्म

भदौ ७, २०७६

NTC
Sarbottam
Premier Steels
Marvel

काठमाडौं – अहिलेको लोकगीतको शैली र संस्कृतिलाई लिएर लोकगायक नवीन पौडेल (३९) खुशी छन् र चिन्तित पनि ।

Sagarmatha Cement
Muktinath Bank

खुशी यस अर्थमा कि युवापुस्ताले पनि लोकगीत मन पराए, लोकगीतको तालमा झुमे तर लोकगीतकै नाममा अश्लीलता र द्विअर्थी भाषा प्रयोगका कारण भने उनी चिन्तित छन् । 


Advertisment
RMC TANSEN
IME BANK INNEWS
shivam ISLAND

शुक्रवार लोकान्तरकर्मीले पौडेललाई सोध्यो – त्यसो भए लोकगीत कस्तो हुनुपर्छ त ? उनको जवाफ छ, ‘लोकले जे कुरा भन्छ, जे कुरा बोल्छ, जे कुरा भोग्छ, भनाइ, गराइ र भोगाइबाट निस्कने लयात्मक आवाज नै लोकगीत हो । त्यही आवाज हामीले गीतमा बुन्न सक्नुपर्छ, उन्न सक्नुपर्छ । नकि अहिलेका जस्ता भल्गर होइन । यथार्यता, समाज र चेतनाका गीत गाउनुपर्छ । ती नै लोकगीत हुन् । लोकगीत आमा, दिदीबहिनी, भाउजुसँगै बसेर हेर्दा/सुन्दा आहा ! भन्ने हुनुपर्छ न कि छिःछि !’


Advertisment
Nabil box
Kumari

सांगीतिक यात्रा 

Vianet communication
Laxmi Bank

पाल्पा दर्लमडाँडाका नवीनमा गायनको छाप भने बुवा लीलाधर पौडेलबाट पर्‍यो । उनका बुवा भजन गाउँदै हिँड्थे । नवीनका अनुसार बुबालाई पाल्पाका विभिन्न ठाउँमा हुने सत्यनारायण पूजादेखि धार्मिक कार्यक्रममा भजन गाउन निम्ता आउँथ्यो । 

सरकारी जागिरे भएपनि बुबामा गायनतर्फको बेल्लै मोह रहेको उनले बताए । नवीनलाई बच्चैदेखि लाग्थ्यो – म पनि बुवाले जस्तै गाएर हिँड्न पाए !

नवीनको बुवालाई पनि आफूहरूले गर्ने गरेको काम अब पछिल्लो पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्नुपर्छ भन्ने लागेको थियो रे ! बाल्यकाल स्मरण गर्दै नवीन भन्छन्, ‘एकदिन बुवा र उहाँको समूहलाई लागेछ – अब हाम्रो बिँडो कसले थाम्छ ? यी केटाकेटीहरूलाई पनि सँगै लानुपर्छ । केही त सिक्न पाउँछन् ।’ 

त्यसपछि बुवा जाने ठाउँमा नवीन र उनका साथीहरू पनि सँगसँगै जान थाले । उनी बुवाले गाएको टुक्कामा सँगसँगै स्वर दिन्थे । पछि नवीनलाई मानिसहरूले ‘सानो भक्त’ भन्न थाले । नवीन भन्छन्, ‘पूजादेखि धार्मिक कार्यक्रममा भजन गाउनेलाई भक्त भनिँदो रहेछ । त्यसैले मलाई ‘सानो भक्त’ भनेका रहेछन् । बुवाहरू ठूलो भक्त, जान्ने भक्त । हामी चाहिँ सानो भक्त, उरन्ठेउलो भक्त ।’ सानैमा आफूले खैंजडी बजाउनेदेखि चुट्का र ख्यालीको ज्ञान समेत पाएको बताउँछन् ।

उनलाई संगीतको मोहले यसरी तानेछ कि जता मादल बज्यो उनका खुट्टा उतै दौडिन्थे । उनले भ्याएसम्मका सांगीतिक कार्यक्रम र रत्यौली एउटा पनि छुटाएनन् । सांगीतिक बाटो पक्रिनलाई त्यो बेलाको हुटहुटी आएको उनी ठान्छन् । 

‘रोइला भनेर नाम बिगारे’

भजन, चुट्का र ख्यालीलाई रोइला भनेर नाम बिगारेको उनलाई मन परिरहेको छैन । ‘रोइलामा त रोदन हुन्छ । पीडा हुन्छ । मनको बह पोखिएको हुन्छ । भजनलाई रोइला भनेर बिगार्नु हुँदैन । यसको छुट्टै अस्तित्व छ,’ उनी भन्छन्, ‘मान्छेको ध्यान तान्न रोइला भनिएको हुनुपर्छ ।’  

भजनलाई रोइला नभन्न लोकसंगीतका विज्ञ तथा अध्ययनकर्ताले आफूलाई अनुरोध गरेको उनी बताउँछन् । आफ्ना केही गीतलाई आधार मानेर ख्याली र चुट्कामा रामप्रसाद पाठकले पीएचडी गर्न लागेको पनि उनी सुनाउँछन् । 

लोकगीतमाथि अध्ययन अनुसन्धान हुनुले यसको भविष्यलाई अझ सुन्दर बनाउने उनको तर्क छ । 

पहिलो गीत नै हिट 

नवीनका प्रेरणाका स्रोत हुन् रामप्रसाद खनाल । विक्रम संवत् २०५६ ताका खनालले नेपाल टेलिभिजनमा लोकदोहोरी कार्यक्रम चलाउँथे । खनालसँग नवीनको राम्रै चिनजान थियो । खनालले उनलाई निकै माया गर्थे । केही गर्न परे यसो गर नवीन भन्थे ।

त्यसै शिलशिलामा नवीनलाई कार्यक्रमको सेटदेखि ड्रेस र अन्य कुराको जिम्मेवारी दिइयो । नवीन सम्झन्छन्, ‘त्यसताका मैलै क्यामेरा, पहिरनदेखि साउन्ड सिस्टमसम्मका कुराहरू मिलाउनुपर्थ्यो ।’

कार्यक्रमको चाँजोपाँचो मिलाउने भएपछि उनको कलाकारसँग पनि चिनजान बढ्न थाल्यो । कलाकारले पनि उनलाई रामप्रसाद दाईको भाइ भनेर छुट्टै स्थानमा राखेर हेर्ने गरेको उनी सुनाउँछन् । 

२०५७ सालतिर रामप्रसाद खनालले भाइ भनेर निकै माया गर्ने भएकाले उनकै सिफारिसमा नवीनलाई म्युजिक नेपालमा गीत गाउन दिइयो । पहिलो रेकर्डिङबारे नवीन भन्छन्, ‘एउटा क्यासेटमा ३ वटा गीत हुन्थ्यो । एउटामा मैले विमलराज क्षेत्रीलाई साथ लिएर गाएँ । त्यो थियो – नरोउ धर्केर फर्किआउँछु लाहुरै गए नि बस पर्खेर’ । अर्को बुद्धिसागर बस्यालले गाउनुभयो भने अर्को चाहिँ ‘तिम्रै भरमा’ भन्ने मैले एक्लै गाएँ ।’

उनका अनुसार त्यतिबेला म्युजिक नेपालमा गीत गाउन बोर्डबाट सेन्सर पास हुनुपर्थ्यो । सेन्सरमा पनि रामप्रसाद खनाल भएका कारण आफूलाई गीत गाउन केही सहज भएको उनको भनाइ छ । 

पहिलो एल्बममै गीतका लागि १५ हजार एड्भान्स पाएको उनी बताउँछन् । भन्छन्, ‘त्यो जमानामा गीत गाउनुअगावै एड्भान्स पाउने सायद म पहिलो हुँला ।’ र बिडम्बना त्यो १५ हजार जसरी आयो त्यसैगरी गयो ।
‘हामी हाम्रो गीतको शूटिङ भइरहेको छ भनेर बस्यौं तर मदन दिमबिमको गीत ‘सुरिलो रुख सल्लै हो’ को भिडियो बनाइएको रहेछ । गीत शूटिङ अर्कैको भएको रहेछ । म जिल्लै ।’

पहिलो गीतबाट उनलाई दर्शक/स्रोताले चिन्न थाले । दोस्रो गीत ‘श्रीनगर बतासे डाँडैमा’ उनले राजु परियारसँग मिलेर गाए । 

त्यसपछि उनी दोहोरी साँझमा गीत गाउन दुबई गए । त्यहाँ पनि ‘श्रीनगर बतासे डाँडैमा’ गीत गाउन अत्यधिक माग आएपछि उनलाई लाग्यो – गीत बबाल चलेछ । अनि सोचे – अब नेपाल फर्किन्छु । त्यसपछि उनले पछाडि फर्केर हेर्नुपरेन ।

‘अरूको गीत गाउँदिनँ’

उनले हालसम्म लगभग ४ सय गीत गाएका छन् । उनले पहिलो गीत र दोस्रो गीतमा त्यसताका चलेका गायकसँग सहकार्य गरे । अरूको गीत किन नगाउने त ? उनी भन्छन्, ‘पहिलो गीत अर्कासँग गाउन बाध्य भएँ । शुरूका गीतमा मैले विमलराज क्षेत्री र राजु परियारसँग मिलेर गाएँ । ती गीत चले । अरूको गाउँदा नचल्न पनि सक्छ । नवीनको स्वरको कारण चलेन भन्लान् । के भन्लान् ? ब्लेम लाउलान् भनेर मैले कसैको गीत गाइनँ ।’ 

‘लोकदोहोरी विकास बोर्ड गठन हुनुपर्छ’

लोकगीतको विकास गर्न सरकारले लोकदोहोरी विकास बोर्ड गठन गर्नुपर्ने नवीन बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘देश धान्ने भनेको संस्कृतिले हो । संस्कृति नै रहेन भने देश नै कहाँ रहला र ? पश्चिमा संस्कृतिले गाँजिसक्यो । लोकगीत सुन्ने प्रवृत्तिको विकास हुनु जरुरी छ । यसका लागि सरकारले एउटा लोकगीतसँग सम्बन्धित विकास बोर्ड गठन गर्नुपर्छ । त्यसो भएमा बोर्डबाट पास भएका गीत मात्र बजारमा आउन पाउँछन् । यसले अश्लीलता हटाउँछ ।’ लोकगीतमा अश्लीलता हटाउन सबैले आ–आफ्नो ठाउँबाट लाग्नुपर्ने उनको बुझाइ छ ।  

करीब ४ सय गीत गाएका नवीनका ‘श्रीनगर बतासे डाँडैमा’, ‘ए हजुर सुन्नु भाछ र’, ‘यस्तै हुन्छ भन्ने भा’, ‘मायालु तिम्रै म हुँ नि’, ‘जान्न म त त्यो घर’, ‘सुदूरपश्चिम घर मेरो’, ‘म परें पाल्पालको’, ‘बोल्नुपर्छ ओइ’, ‘बुलाकी झुम्काना’, ‘मुसुमुसु हाँस्यौ’, ‘बागलुङ दमरखोला’, ‘सत्य खान्छु कसम’, ‘भोजपुरी गीत’, ‘दुःखका दिन गए’ लगायतका गीत चर्चित छन् ।

hAMROPATRO BELOW NEWS
TATA Below
मंसिर १६, २०८०

कोरियोग्राफर रामजी लामिछाने एकसमय दिनैपिच्छे म्युजिक भिडियोको सुटिङमा व्यस्त हुन्थे । चल्तापुर्जा कोरियोग्राफर उनी महिनामा २२ वटासम्म म्युजिक भिडियोमा काम गर्थे ।  पछिल्ला महिना भने म्युजिक भिडियोमा उनको...

फागुन ८, २०८०

लोक गायक अर्जुन सापकोटाका अफिसियल प्रायः गीतले स्रोता–दर्शकको माया पाउने गरेका छन् ।  उनले तीन साताअघि शान्तिश्री परियारसँगको स्वरमा सार्वजनिक गरेको ‘न सोध पिर के को ?’ले युट्युबमा ...

पुस २७, २०८०

ओमनको साङ्गीतिक कार्यक्रम सकेर फर्किएकी गायिका रचना रिमाल देशभित्रका मेला–महोत्सवमा व्यस्त हुन थालेकी छिन् ।  विदेशको कार्यक्रम सकेर फर्किएसँगै केही गीत रेकर्ड गराएकी उनी फेरि महोत्सवमा पुग्न थालेकी...

मंसिर ९, २०८०

बलिउडमा कलाकारको पारिश्रमिकलाई लिएर निकै चर्चा हुन्छ । विशेषगरी चलचित्रका स्टारहरूको पारिश्रमिकबारे सञ्चारमाध्यममा प्रशस्त समाचार बन्छन् ।  नेपालमा पनि बेलाबेलामा चलचित्रका स्टार कलाकारहरूको पारिश्रम...

पुस १६, २०८०

युवा लोकगायक अर्जुन सापकोटाले दाङको हापुरे महोत्सवमा दर्शक झुमाएका छन् । आइतवार मुख्य आकर्षणका रुपमा उपस्थित उनले आफ्ना चर्चित गीतहरू प्रस्तुत गरे ।  ‘हावा चिसो चिसो’, ‘पानी परेको...

पुस २, २०८०

‘यो मेरो पिरती’ बोलको लोकदोहोरी गीत गाउँदै कमला मगरले गायनमा डेब्यु गरेकी छन् ।  अहिलेका चर्चित गायक खेम सेञ्चुरीसँग उनले यो गीतमा स्वर दिएकी हुन् । रमेश परियारको शब्द एवं संगीत, कृ...

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

चैत १४, २०८०

सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

चैत १२, २०८०

रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन ।  सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...

सत्यको खोजी

सत्यको खोजी

चैत १०, २०८०

कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...

x