हिन्दू धर्मको योगदानका रूपमा रहेको शून्य अत्यन्तै पुरानो

संस्कार

हिन्दू धर्मको योगदानका रूपमा रहेको शून्य अत्यन्तै पुरानो

भदौ २९, २०७६

एजेन्सी

अंकप्रणाली तथा गणितमा शून्य हिन्दू धर्मको योगदान हो । हालै गरिएको कार्बन डेटिङबाट शून्यको उपस्थिति हामीले थाहा पाएभन्दा पनि धेरै पुरानो भएको पत्ता लागेको छ ।

यो जानकारी एक प्राचीन भारतवर्षीय पाण्डुलिपिमा भेटिएको प्रमाणबाट पुष्टि हुन्छ ।

Advertisment

सन् १९०२ देखि बेलायतको अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा राखिएको बखशाली पाण्डुलिपि तेस्रोदेखि चौथो शताब्दीको भएको मानिएको छ ।

Advertisment

इतिहासकारहरूसँग यस पाण्डुलिपिका बारेमा भएको जानकारीभन्दा सयौं वर्ष पुरानो यो पाण्डुलिपि भएको बताइएको छ ।

यो पाण्डुलिपि पाकिस्तानको पेशावरमा सन् १८८१ मा पत्ता लागेको थियो । पछि यसलाई अक्सफोर्डको बडलियन पुस्तकालयमा संग्रहित गरिएको थियो ।

बडलियनका रिचर्ड ओभेन्डनका अनुसार यो नयाँ जानकारी गणितको इतिहासका लागि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छ ।

प्राचीन भारतमा गणितमा प्रयोग हुने विन्दु शून्य चिह्नका रूपमा विकसित भयो र यसलाई बखशाली पाण्डुलिपिमा देख्न सकिन्छ ।

बडलियन पुस्तकालयका अनुसार यसअघि पाण्डुलिपि कुन समयको हो बताउन अनुसन्धाकर्ताहरूका लागि मुश्किल थियो किनकि यिनीहरू ७० भोजपत्रबाट बनेका हुन् । यिनमा तीन फरक समयका सामग्रीका प्रमाण भेटिएका छन् ।

एजेन्सी

हिन्दु संस्कार भित्र लुकेका १० वैज्ञानिक कारण

कात्तिक १५, २०८०

१. नमस्कारको चलन हिन्दु संस्कृतिमा मानिस हात जोडेर एक अर्कालाई अभिवादन गर्छन् जसलाई नमस्कार भनिन्छ । यो परम्पराका पछाडिको सामान्य कारण भनेको दुवै हात जोडेर गरिने अभिवादनले सम्मान झल्काउँछ । तर वैज्ञानिक र...

संस्कार

कसरी भएको थियो गोत्रको सुरुवात ?

कात्तिक २४, २०८०

सनातन धर्ममा गोत्रको धेरै महत्व हुन्छ । ‘गोत्र’को शाब्दिक अर्थ त धेरै व्यापक हुन्छ । यद्यपि विद्वानहरुले समय–समयमा यसरबारे यथोचित व्यख्या गरेका छन् । ‘गो’ अर्थात् इन्द्रिय, र &...

संस्कार

घरमा कहिल्यै नराख्नुहोस् यस्ता वस्तु, वास्तुशास्त्रले यसो भन्छ

कात्तिक २८, २०८०

वास्तुशास्त्र अनुसार घरमा कुन ठाउँमा के कुरा राख्ने नियमको पालना गर्दा सुखसमृद्धि प्राप्त हुन्छ । वास्तु पालन नगर्दा भने स्वास्थ्य र धनहानिका अलावा अन्य धेरै समस्याबाट ग्रस्त भइन्छ । खराब भएको र टुटेफुटेको सामान घ...

संस्कार

ब्राह्मणका लागि किन वर्जित छ लसुन-प्याज

कात्तिक १७, २०८०

काठमाडौं -केही मानिस धार्मिक मान्यताका कारण लसुन र प्याज खाँदैनन् । विशेषगरी ब्राह्मणहरू लसुन प्याज खाँदैनन् । यसरी नखानुका वैज्ञानिक र धार्मिक कारण छन् । आयुर्वेदका अनुसार खाद्य पदार्थलाई तीनवटा श्रेणीमा बाँड...

संस्कार

कुरु क्षेत्रमा नै किन लडिएको थियो महा भारतको युद्ध ?

कात्तिक १९, २०८०

महाभारतको युद्ध एक युग समाप्त हुने बेलामा भएको थियो । संसारमा फैलिएको पाप र अनाचारलाई ध्वस्त पारेर धर्मको ध्वज लहराउनका लागि युद्ध अनिवार्य थियो । यावत कमजोरीका बाबजुद पाण्डवहरू धर्मरक्षक भएकाले उनीह...

संस्कार

महाभारत युद्धमा मारिएका थिए हजारौं व्यक्ति, तर किन भेटिएन कसैको शव ?

कात्तिक २९, २०८०

महाभारतको युद्धमा धेरै शूरवीरले आफ्नो प्राण को आहुति दिएका थिए । यो यस्तो युद्ध थियो जसले कुरुक्षेत्र को धरतीलाई रक्तरंजित बनाएको थियो । रगत यति धेरै बगेको थियो कि आज पनि उक्त स्थानको माटो रातो छ ।&...

आलेख

उल्लासविहीन नयाँ वर्ष, चंगुलमा परेको लोकतन्त्र

बैशाख ६, २०८१

सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...

आलेख

ज्ञान र विज्ञानको भण्डार

बैशाख १, २०८१

एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्‍यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...

आलेख

अब चेत आफैंभित्र उमार्नु छ, २०८१ ले सम्पूर्ण मनोक्रान्तिको आमन्त्रण गरोस्

बैशाख १, २०८१

आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...