कात्तिक २९, २०८०
महाभारतको युद्धमा धेरै शूरवीरले आफ्नो प्राण को आहुति दिएका थिए । यो यस्तो युद्ध थियो जसले कुरुक्षेत्र को धरतीलाई रक्तरंजित बनाएको थियो । रगत यति धेरै बगेको थियो कि आज पनि उक्त स्थानको माटो रातो छ ।&...
हिउँदे झरीका बाबजूद पनि यतिबेला पश्चिम नेपालको थारु वस्तीहरूमा माघ (माघी) पर्वको रमझम जारी छ । पुस २९ गतेदेखि शुरू भएको माघ पर्वको रौनकता जारी छ ।
थारु बस्तीको ठाउँ–ठाउँमा माघी मेला र गाउँघरमा मघौटा, सखिया नाचको उल्लास छाएको छ । यसैबीच धनगढी उपमहानगरपालिका–७ पटेलाबासी पनि मघौटामा झुम्मिएका छन् । घर–घरमा गएर मघौटा नाच्दै रमाएका हुन् ।
बाबाकी सगरम गैली मुरिया लहान गैली हाँ
सखिय हो सेन्दुर छुटल पानी घाट
बाबाकी सगरम गैली मुरिया लहान गैली हाँ
सखिय हो टिकुली छुटल पानी घाट
गल्ली गल्ली नेगली ढुरखी उरैली हाँ
सखिय हो लहंगामे लागि गैल ढुर सखिय हो
सकिरी गलियाम लगल बजरिया रे हाँ
सखिय हो करि डेउ बनिया टिकुलिक् मोल सखिय हो ।
बीच–बीचमा मघौटा नाचका नचुयाहरूले उत्तानो परेर मुखले पैसा टिप्ने कला प्रदर्शन गर्न थालेपछि माघको माहोल झनै उत्साहित बनेको हो । पटेलाका स्थानीय यूवा रामसिंह चौधरीले सदियौंदेखि माघमा मघौटालगायत सांस्कृतिक कार्यक्रमले उल्लास छाउँदै आएको बताउँछन् ।
माघ २ गतेदेखि थारु बस्तीमा बस्तीका नायक चुन्ने तथा अनुमोदन कार्य समेत थालिएको छ । पटेलाबासीले जखेरी (बखेरी) अर्थात् विगतको वर्षको समीक्षामा जुटेका छन् । पटेलाका महाँटाँवा (सहायक प्रमखं) अर्जुन चौधरीले विगतको समीक्षासँगै नयाँ कार्ययोजना बनाउँदै नयाँ नेतृत्व चयन गर्ने जानकारी दिए ।
कुनै थारु बस्तीमा जखेरी भनिएपनि कुनै वस्तीमा माघी डेवानी तथा भूरा खेल पनि भन्ने गरिन्छ । जसमा गाउँलेहरूको भेलाले नयाँ नेतृत्व चयन गर्दछ । यसैबीच गोदावरी नगरपालिका ८ फकलपुरवासीले बखेरीबाट नयाँ बरघरमा फुलाराम चौधरी र ओरगान (सहायक बरघर) मा गोपिलाल चौधरीलाई चयन गरेका छन् ।
गोदावरी–८ मजगाउँ कटानका स्थानीयले पनि स्थानीय बुद्धिराम चौधरीलाई सर्वसम्मत भलमन्सामा चयन गरेका छन् ।
यतिबेला फकलपुर र मजगाउँमा मात्रै होइन, प्रायः सबै थारु बस्तीमा माघको रौनकतासँगै नयाँ नेतृत्व चयन गर्ने कार्य शुरू गरिएको छ ।
तर राज्यको कुनैपनि तहले सरोकार नराखेपछि उनीहरूलाई चिन्तित तुल्याएको छ । फकलपुरका बरघर फुलाराम चौधरी भने, 'आजभोलि गाउँघरमा भलमन्सा बन्न कोही इच्छुक हुँदैन । त्यसमा राज्यको कुनैपनि निकायले प्रथाजन्य कानूनलाई मान्यता नदिँदा दुःख लाग्छ । तर पुखौंदेखिको प्रचलन जोगाउनुपर्छ भन्ने विचारले जिम्मेवारी सम्हाल्दै आएको छु ।’
राज्यले प्रथाजन्य कानूनलाई बेवास्ता गर्दा संकटमा परेको बताए । राज्यबाट भएको उपेक्षाले नयाँ पुस्तामा प्रथाजन्य संस्कारप्रति जागेको वितृष्णाले संकटमा परेको उनको भनाइ छ ।
भलमन्सा तथा बरघर प्रथा नेपालको आदिवासी थारू समुदायको प्रथाजन्य कानूनको रूपमा स्थापित प्रथा हो । जुन प्रथाअनुसार थारू समुदायमा बरघरहरूले निश्चित समय र उदेश्यका लागि समाजबाट कार्यकारी प्रमुखको जिम्मेवारी पाएका हुन्छन् । माघी पर्व मनाएपश्चात् आजभोलि थारु बस्तीमा बरघर, भलमन्सालगायत बस्तीको नेतृत्व चयनको काम धमाधम चलिरहेको छ । यसरी आफ्नो बस्तीको नेतृत्व आफैं छनोट गर्ने प्रणालीलाई थारु समुदायमा ‘माघी डेवानी’ भन्ने गरिन्छ । यसलाई 'भूरा खेल' भन्ने गरिन्छ ।
थारु कल्याणकारिणी सभा कैलालीका उपसभापति माधव थारुका अनुसार भलमन्सा तथा बरघरहरूले गाउँको विकास निर्माणमा श्रमदान, झै–झगडा मिलाउने, विवाह, भोज, मृत्यु संस्कार, गाउँलेको सुख–दुःखमा गाउँलेहरूलाई नै परिचालन गर्ने काम गर्दछन् । पहिले–पहिले गाउँको निःशुल्क सेवा गर्दै आएका नेतृत्वकर्ताहरूले पछिल्लो समयमा भने सेवा गरेबापत गाउँलेहरूले प्रत्येक घरबाट जिन्सी, नगद संकलन गरेर केही पारिश्रमिक समेत दिन थालेका छन् ।
समाज निर्माणमा भूमिका खेल्दै आएका बरघरहरुलाई प्रोत्साहनको लागि राज्यले नीति ल्याउनुपर्ने उपसभापति थारु बताउँछन् ।
कञ्चनपुरको पुनर्वास नगरपालिकाले भलमन्साहरूलाई प्रोत्साहन रकम दिन शुरू गरेको बताउँदै उनले त्यसको अनुसरण गर्नुपर्नेमा जोड दिए । सो नगरपालिकाले २०७५ साउन १ गतेदेखि नगरका ३२ जना भलमन्साहरूलाई प्रोत्साहन स्वरूप वार्षिक ५ हजार रुपैयाँका दरले प्रोत्साहन रकम प्रदान गर्दै आएको छ ।
महाभारतको युद्धमा धेरै शूरवीरले आफ्नो प्राण को आहुति दिएका थिए । यो यस्तो युद्ध थियो जसले कुरुक्षेत्र को धरतीलाई रक्तरंजित बनाएको थियो । रगत यति धेरै बगेको थियो कि आज पनि उक्त स्थानको माटो रातो छ ।&...
काठमाडौं, — हिन्दू धर्मले सहगोत्रीका बीच विवाह गर्न नहुने विधान गरेको छ । गोत्र भनेको वंश र कुल हो । प्रत्येक नयाँ पुस्तालाई गोत्रले जोड्ने काम गर्छ । जस्तो, कसैको भारद्वाज गोत्र छ भने त्यो व्यक्ति भरद्वा...
काठमाडौं -केही मानिस धार्मिक मान्यताका कारण लसुन र प्याज खाँदैनन् । विशेषगरी ब्राह्मणहरू लसुन प्याज खाँदैनन् । यसरी नखानुका वैज्ञानिक र धार्मिक कारण छन् । आयुर्वेदका अनुसार खाद्य पदार्थलाई तीनवटा श्रेणीमा बाँड...
सनातन धर्ममा गोत्रको धेरै महत्व हुन्छ । ‘गोत्र’को शाब्दिक अर्थ त धेरै व्यापक हुन्छ । यद्यपि विद्वानहरुले समय–समयमा यसरबारे यथोचित व्यख्या गरेका छन् । ‘गो’ अर्थात् इन्द्रिय, र &...
वास्तुशास्त्र अनुसार घरमा कुन ठाउँमा के कुरा राख्ने नियमको पालना गर्दा सुखसमृद्धि प्राप्त हुन्छ । वास्तु पालन नगर्दा भने स्वास्थ्य र धनहानिका अलावा अन्य धेरै समस्याबाट ग्रस्त भइन्छ । खराब भएको र टुटेफुटेको सामान घ...
महाभारतको युद्ध एक युग समाप्त हुने बेलामा भएको थियो । संसारमा फैलिएको पाप र अनाचारलाई ध्वस्त पारेर धर्मको ध्वज लहराउनका लागि युद्ध अनिवार्य थियो । यावत कमजोरीका बाबजुद पाण्डवहरू धर्मरक्षक भएकाले उनीह...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...