पुस १८, २०८०
देशका विभिन्न शहरमा गरिब–मजदूरहरूले छाक काटेर सहकारीमा जम्मा गरेको पैसा बदनियतपूर्ण ढंगले हिनामिना गरेर टेलिभिजनमा लगानी गरेको विषयले बजार तातिरहेको छ, जसमा जोडिएका छन् रास्वपा सभापति रवि लामिछाने...
नेपालका उत्तर र दक्षिणका छिमेकीहरू भोलि एउटा सुरक्षा सम्झौतामा आबद्ध हुँदैछन् । दिल्लीमा इण्डियाका गृहमन्त्री राजनाथ सिंह र चीनका सार्वजनिक सुरक्षामन्त्री झाओ केझीले सोमवार हस्ताक्षर गर्ने लिखतलाई आफ्नो किसिमको ‘पहिलो सम्झौता’ भनिएको छ । यस विषयको प्रारम्भिक समाचार लेख्दा पि. टि. आई. समाचार संस्थाले सरकारी सूत्रहरूलाई स्रोतको रूपमा उल्लेख त ग~यो तर तिनको परिचय खुलाएको छैन ।
सन् १९६२ मा इण्डिया र चीनबीच भएको लडाञीको क्रममा उत्पन्न सीमा-विवाद आफ्नो ठाउँमा कायम रहन दिँदै गतवर्ष भुटानी सीमाछेउ डोक्लाममा दुई देशका सेना आमुन्ने-सामुन्ने भएको पृष्ठभूमिमा हुन लागेको यस ‘पहिलो’ सम्झौताबाट नेपाललाई पर्नसक्ने प्रभावबारे सजग रही यहाँका गृह, परराष्ट्र लगायतका निकायले यथोचित अनुगमन गरिरहेकै होलान् किनभने यसो नगरे जोखिमबारे बेखबर रहेको आरोप लाग्नेछ ।
इण्डियाको अंग्रेजी प्रेसका ताजा विवरणहरू नियाल्दा चीनसितको सुरक्षा सम्झौताको सन्दर्भले केही महिना पहिले नरेन्द्र मोदी र शी चिनफिङ माझ चीनको उहान शहरमा भएको अनौपचारिक वार्ताको क्रममा गति पाएको देखिन्छ । त्यसपछि यी दुई नेताहरूबीच सांघाई सम्मेलनमा चीनमै जुन महिनामा भेट भयो अनि दक्षिण अफ्रिकाको सम्मेलनताका जुलाईमा भेट भयो; र यी दुवै अवसरमा प्रस्तावित सम्झौताबारे थप प्रगति भयो । करीब तीन महिनाअघि एक चिनियाँ प्रतिनिधिमण्डल दिल्ली गएर वार्ता गरेपछि प्रशासनिक स्तरबाट सुरक्षा सम्झौताको चर्चित खाका स्वीकृत भएको हो ।
भनिएको छ, यस सुरक्षा सम्झौतापछि चीन र इण्डियाले यी क्षेत्रमा एकले अर्कालाई सहयोग गर्नेछन् : गुप्तचर सूचनाको आदानप्रदान, भ्रमण विनिमय कार्यक्रम, असल अभ्यासहरूको बाँडचुँड, विपद् आइपर्दा तिनको असर कम गर्ने विषय । थपमा, एक-अर्काको देशमा थुनामा रहेका मानिस फिर्ती गराउने विषय पनि समावेश छ यद्यपि यी दुई देशबीच प्रत्यर्पण सन्धि (एक्सट्राडिसन ट्रिटी) भने भैसकेको छैन । भनिन्छ, चीनमा १० जना इण्डियन बन्दी छन् र इण्डियामा भएका चिनियाँ बन्दीको संख्या पनि उत्ति नै छ ।
यसैबीच, दिल्लीका केही छापामा देखियो : इण्डियाका गृहमन्त्री सिंहले आफ्नो मातहतका आठ सशस्त्र संगठनका १0 लाख बर्दीधारी प्रहरीको नेतृत्व गर्छन् भने चीनका सार्वजनिक सुरक्षामन्त्री झाओको दैनिक निगरानीमा रहने सुरक्षाकर्मीको संख्या १९ लाख छ ।
मूलत: यस सुरक्षा सम्झौताको आवश्यकता चीनको ‘पेटी-सडक-पहल’ (बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ) अभियानका क्रममा इण्डियामा देखापरेको चिन्तालाई सम्बोधन गर्न सघाउ पुग्ने ठानेर बेइजिङले महसूस गरेको हो । छोटकरीमा बि.आर.आई. भनिने चीनको यस परियोजना अन्तर्गत पाकिस्तानतर्फ बन्ने सडक दिल्लीले आफ्नो भनेर दाबी गर्दै आएको तर हाल पाकिस्तान अधीनस्थ भू-भाग छिचोलेर जाने देखिएकोले इण्डिया चिनियाँ परियोजनाबाट झस्केको मानिन्छ ।
दिल्लीले आफ्ना सरोकारका मामिला सम्बोधन गराउने सन्दर्भमा अहिले हुन लागेको सम्झौताको प्रारम्भिक मसौदालाई ‘छाता सम्झौता’ को रूप दिन चाहेको थियो, तर चिनियाँ पक्ष त्यसमा राजी भएन । त्यसपछि बुँदा बुँदालाई बेग्लाबेग्लै सम्बोधन गर्ने अर्को (अन्तिम) मस्यौदा तय भएको हो । इण्डियाको ‘छाता’ रूपका सन्धि-सम्झौताका खाका अघिसार्ने चलनबाट उसका साना छिमेकीहरू पहिले नै परिचित रहिआएका छन् ।
माथि पनि सङ्केत भएको छ, सन् १९६२ यताको सीमा-विवाद यथावत् छँदाछँदै पनि एसियाका दुई ठूला देश डोक्लामपछि पैदा भएको तनाउ र आपसी अविश्वास कम गर्ने विचारलाई कार्यरूप दिन लागेका छन् । दक्षिण एसियाका राष्ट्रहरूले यस घटना-विकासलाई नजिकबाट नियाल्नु अनि आ-आफ्ना सुरक्षा चासोलाई तदनुरूप समायोजन गर्नु स्वाभाविक आवश्यकता मानिनुपर्छ ।
देशका विभिन्न शहरमा गरिब–मजदूरहरूले छाक काटेर सहकारीमा जम्मा गरेको पैसा बदनियतपूर्ण ढंगले हिनामिना गरेर टेलिभिजनमा लगानी गरेको विषयले बजार तातिरहेको छ, जसमा जोडिएका छन् रास्वपा सभापति रवि लामिछाने...
एकाधबाहेक अधिकांश मन्त्रीले प्रभावकारी कार्यसम्पादन गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ स्वयंले मन्त्रीहरूलाई प्रस्ट चेतावनी दिएका छन् । नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका ला...
आफ्नो तेस्रो कार्यकालको दोस्रो वर्षलाई प्रभावकारी बनाउने भनी दाबी गरेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस महामन्त्री गगन थापालगायत केही नेतासँग नियमित सल्लाह सुझाव लिन थालेका छन् । रा...
सर्वोच्च अदालतको परमादेशले प्रधानमन्त्रीबाट पदमुक्त भएपछि नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली बालुवाटारबाट रित्तो हात फर्केका थिए, २०७८ असार ३० गते । संसद् विघटनको अवगाल छँदै थियो, लामो समय सँगै राजनीति गर...
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
अन्तिम समयमा आएर कुनै फेरबदल नभएको खण्डमा सम्भवत: आज एनसेलको शेयर खरिद बिक्री सम्बन्धमा छानबिन गर्न सरकारले गठन गरेको समितिले आफ्नो अध्ययन प्रतिवेदन बुझाउने छ । बहस चरम उत्कर्षमा पुगेका कारण एक निजी कम्पनीको अप्...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...