चालिस वर्ष पूरा हुँदा समेत लुम्बिनी गुरूयोजना पूरा हुन नसकेपनि लुम्बिनी क्षेत्रभित्र जडान गरिएका बत्तीले लुम्बिनीलाई झिलिमिली बनाएको छ ।

विश्व शान्तिका अग्रदूत भगवान गौतमबुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी अहिले सौर्यबत्ती र ‘गार्डेन लाइट’ ले ‘आहा! लुम्बिनी’ भन्ने हुँदै गएको छ । अब रातिमा पनि पर्यटकहरू ढुक्कसँग घुम्न पाउनेछन् । लुुम्बिनी विश्वका लाखौं बौद्ध अनुयायीहरूको प्रमुख आस्थाको केन्द्र हो ।

लुम्बिनी विकास कोषका योजना प्रमुख सरोज भट्टराईले दुई वर्षको अवधिमा लुम्बिनीलाई धपक्कै बल्ने बनाइएको लोकान्तरलाई बताए ।

‘दुई वर्षअगाडि रातिमा जंगली जनावर बँदेलको आक्रमणबाट दुई जनाको लुम्बिनी क्षेत्रभित्रै मृत्यु भयो,’ उनले भने, ‘त्यस्तै पाँच वर्ष अगाडि अँध्यारोमा लुम्बिनी क्षेत्रभित्रै महिलामाथि बलत्कारको घटना पनि बाहिर आएको थियो । अब रातिमा पनि पर्यटकहरू सजिलै लुम्बिनी घुम्न सक्छन् । बत्तीले लुम्बिनी उज्यालोमय बनेको छ ।’ 

लुम्बिनी क्षेत्रमा अहिले ५ सय ३३ सौर्यबत्ती र ३ सय ८० ‘गार्डेन लाइट’ जडान भइसकेका छन् । ‘गार्डेन लाइट’ इटालियन हुन् । त्यस्तै ४० किलोमिटर जमिनमुनिबाट एबिसी केबल (तार) बिच्छ्याएर लुम्बिनीमा ताररहित बनाइँदै छ । भट्टराईले थपे, ‘लुम्बिनी उज्यालो अभियान लुम्बिनी गुरूयोजनाकै ‘कम्पोनेन्ट’ हो ।’ 

रातिमा लुम्बिनीभित्र प्रवेश गर्नेलाई उज्यालोले मनै लोभ्याउँछ । रातिको समयमा मायादेवी मन्दिर, अखण्डा शान्तिदीप, बेबीबुद्ध, केन्द्रीय नहरमा बालिने आकर्षक बत्तीका कारण लुम्बिनी रमणीय बन्दै गएको छ । लुम्बिनीलाई उज्यालो बनाउन ३० करोड रुपैयाँ खर्चिएको छ, त्यसका लागि तार, पोल, सिस्टम तथा ट्रान्सफमर राख्ने काम शुरू भएको छ । यो बिजुली व्यवस्थापनको काम शुरू भएपछि लुम्बिनीमा बिजुलीको समस्या हट्ने छ । बाङ्गिएका, खिइएका तार पोल सबै हट्ने छन् । 

लुम्बिनी विकास कोषका निमित्त सदस्य सचिव ज्ञानिन राईले लुम्बिनीमा रातदिन झुम्न मिल्ने गरी बत्ती जडान गरिएको बताए । त्यस्तै गुरुयोजना क्षेत्रभित्र अप्टिकल फाइबर भूमिगत रूपमा बिच्छ्याउने कार्य, डाटा सेन्टर राख्ने काम पनि तीब्र गतिमा अगाडि बढेको छ ।  लुम्बिनीलाई सूचना प्रविधिमा पनि अब्बल बनाउनका लागि १ सय ७५ वटा अत्याधुनिक सीसीटीभी क्यामेरा जडान पनि गरिएको छ । गुरूयोजनाका चारवटा विभिन्न स्थानमा ठूलो ‘डिस्प्ले’ राख्ने काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । लुम्बिनीमा ६० हजार मानिसले इन्टरनेट (वाइफाई) चलाउन सकिने गरी प्रविधि जडानको काम शुरू भएको छ । 

उक्त आयोजनाको लागत २५ करोड ६४ लाख ३७ हजार रहेको छ । लुम्बिनीमा व्यवस्थित खानेपानीका लागि १ लाख ५० हजार लिटर अट्ने ‘वाटर टावर’ निर्माणको काम सकिएको छ । २१ करोड ९३ लाख २३ हजारको लागतमा निर्माण सम्पन्न उक्त टावर सञ्चालनमा आएपछि लुम्बिनीमा खानेपानीको कुनै पनि समस्या पर्ने छैन ।

लुम्बिनी गुरुयोजनाका मुख्य क्रियाकलापमध्ये पवित्र उद्यानका ४ वटा गोलाई पोखरी निर्माणको काम सकिएको छ । ४२ वटा प्लट निर्माण गरी केहीमा बगैँचा निर्माणको काम सकिएको छ भने केन्द्रीय नहर, वाटर टावर र वाटर सप्लाई सिस्टमको काम पनि सकिएको छ । लुम्बिनीमा क्यानल तथा पोखरीहरू निर्माणको काम सकिएको छ । 

सौन्दयीकरणको काम तीव्र रूपमा भइरहेको छ । ३ जोडी सिम्बोलिक पेभिलियन, केन्द्रीय नहरको दुवैतर्फ दुबोसहितको बगैँचा निर्माणको काम पनि सकिएको छ । सांस्कृतिक क्षेत्रमा संग्रहालय तथा पुस्तकालयका भवनहरू २ वटा, कार्यालय भवन र सूचना केन्द्र भवनको निर्माण पनि सकिएको छ । यी संरचनालाई पनि ठूलो आयोजनाको रूपमा लिइएको छ । 

विभिन्न पहुँच मार्गहरू कालोपत्रे तथा ट्र्याक खोल्ने कार्य सकिएको छ भने पूर्वी र पश्चिमी बिहार क्षेत्र, होटलहरू लगायतका निर्माण कार्यहरू सम्पन्न भएको भट्टराईले जानकारी दिए । अबको दुुई वर्षमा लुुम्बिनी गुुरुयोजना पूूरा हुुने विकास कोषको दाबी छ ।