‘खेतबारीबाट दुःख गरी उब्जाएको अन्नबाली बाँदरले खाइदिने, महिला तथा केटाकेटीलाई आतंकित बनाउने, यतिमात्र कहाँ हो र बाँदर अचेल धन्सारमै छिर्ने गरेको छ ।’

पोखराबाट दक्षिण दिशामा पर्ने २१ नम्बर वडावासीको नियमित गुनासो आइरह्यो ।

अब बाँदर धपाउने उपाय के त ?

एउटै विकल्प–रुख काट्ने ।

पोखरा महानगरपालिका २१ नम्बर वडाका अध्यक्ष खगराज आचार्यले २०७६ माघ २४ मा आफ्नो हस्ताक्षरसहित यसरी सार्वजनिक सूचना जारी गरे ।

‘वडा २१ क्षेत्रभित्र बाँदर आतंकले गर्दा कृषकले उत्पादन गरेका बालीनालीमा तथा मानवलाई समेत क्षति पुगेको हुँदा उक्त क्षति न्यूनीकरण गर्न सबैले आ–आफ्नो आवादी, खेतबारी तथा खरबारीमा रहेका अनावश्यक रुखबिरुवाहरु नियमानुसार कटानी गर्नू ।’

रुख काट्ने सूचनापछि स्थानीय खुसी छन् । तर बाँदर धपाउनकै लागि रुखै काट्नुपर्ने हाँस्यास्पद तर्कको सर्वत्र टिप्पणी हुन थालेको छ ।

वन ऐन २७६ अनुसार सार्वजनिक ठाउँको रुख काट्न पाइँदैन । आफ्नै स्वामित्वमा रहेको रुख कटानीमा पनि महानगरपालिका र वन कार्यालयको स्वीकृति लिनुपर्छ ।

यस विषयमा वडाध्यक्ष आचार्यले भने, ‘सार्वजनिक ठाउँको काट्ने भनिएको छैन । बाँदर समस्या न्यूनीकरणका लागि वडावासीलाई आ–आफ्नो आवादी, खेतबारी तथा खरबारीमा रहेका अनावश्यक रुखबिरुवाहरु काट्न भनिएको हो । यसो गरी केही कम हुन्छ कि भन्ने विश्वास छ ।’ 

उनका अनुसार रुख काट्नका लागि वडाबाट सिफारिस लिएर तालुक अड्डा पोखरा महानगरपालिमा गई वन कार्यालयबाट स्वीकृति लिनुपर्नेछ ।

‘पहिलो बसाइँसराइ दर कम थियो । अहिले सेवासुविधा खोज्दै मानिसहरु सहर पसे । मानिसको जन्मदर कम हुँदै गयो । गाउँमा बस्ने मानिसको संख्या पातलिँदै गयो । उब्जनी कम छ । जसले रुख बढ्दै जाने, बुट्यान तथा झाडी फैलियो,’  वडाध्यक्ष आचार्य भन्छन्, ‘ बाँदर आंक रोक्न नयाँ प्रविधिको विकास भैसकेको छैन । स्थानीयको गुनासो सम्बोधन गर्न सार्वजनिक सूचना जारी गर्नुपरेको हो । यसलाई सकारात्मक ढंगले लिनुपर्छ ।’

रुख कटानी हुँदैमा अन्नबाली खान बाँदर आउँदैन भन्नु उचित हो ? भन्ने प्रश्नमा वडाध्यक्ष आचार्य जवाफ दिन्छन्, ‘म ग्रामीण विकास पढेको व्यक्ति हुँ । गाउँमा के छ भन्ने सहरमा बसेकालाई थाहा छैन । अर्कै आँखाले हेरेर अनावश्यक टीका–टिप्पणी हुन थालेको सुनेको छु । मानिसहरु हैरान भैसके । खेतबारी त परैको कुरा घरभित्र थन्क्याएको अन्नबालीसमेत रहन छोड्यो ।’

वडाले यस किसिमको सूचना जारी गर्नुअघि विभिन्न टोल विकास संस्थाको भेलाले रुख काट्नुपर्ने निष्कर्ष निकालेको स्थानीयले बताउँछन् । ‘घर भित्र्याएको अनाज बाँदरले खोसेर खान्छ । एक्लै दुक्लै महिलालाई देखे झम्टिहाल्छ ,’ स्थानीयवासी भन्छन्, ‘हाम्रो प्रस्तावमा वडाले गरेको निर्णयमा खुसी छौं । अब केही कम हुन्छ कि ?’

बाँदर आतंकका कारण वर्षौपछि ठूलो हुने रुख काट्नुपर्ने वडाको निर्णयप्रति भने अधिकारकर्मीको आपत्ति छ ।

कास्की जिल्लाको उत्तर–पूर्व रुपा गाउँपालिकाले बाँदर नियन्त्रणका लागि बजेट नै छुट्याउने गरेको छ ।  गत वर्ष ५ सय बढी बाँदर नियन्त्रणमा लिई अन्यत्र लगेर छोडेको थियो ।