×

NMB BANK
NIC ASIA

लक-डाउनमा 'भर्चुअल' घुमघाम: पृथ्वीनारायण हिँडेको चन्द्रागिरीको बाटोदेखि सुनसान सराङकोटसम्म

चैत १९, २०७६

NTC
Sarbottam
Premier Steels
Marvel

एकहप्ते लक-डाउनबाट उच्चाट लागेपछि हामी बुढाबूढी घुमघामका लागि निस्कियौं । लक-डाउन लम्बिँदै थियो, तैपनि हामी कस्सियौं। महाभारतमा वर्णित कर्णको शरीरमा सुशोभित सुरक्षा कवचजस्तै हामीसँग पनि कोरोनाबाट जोगिने अभेद्य सुरक्षा कवच थियो- त्यो हो भर्चुअल घुमघाम। त्यसो त हिजोआज पूरै संसार भर्चुअल दुनियाँमा रमाइरहको छ । हामीमात्र कसरी अपवाद हुन सक्थ्यौं र ?

Sagarmatha Cement
Muktinath Bank

हामीले हाम्रो भर्चुअल यात्रा चन्द्रागिरी डाँडाबाट गर्ने निधो गर्‍यौं। कारण चन्द्रागिरी र काठमाडौं खाल्डोको अन्योन्याश्रित सम्बन्ध छ । गोर्खाली राजा पृथ्वीनारायण शाहले त्यही चन्द्रागिरी डाँडाको टुप्पामा सुस्ताउँदै गर्दा नेपाल खाल्डो हान्‍ने योजना बुनेका थिए । हाम्रा पुर्खाहरू गोरखामा उनकै प्रजा थिए । भक्तपुरका उनकै मितबा रणजित मल्लको पालमा हाम्रा पुर्खाहरू गोर्खा गएका थिए। हाम्रा सम्बन्ध भक्तपुरभन्दा गोर्खातिर बढी हुने नै भए । कारण त्यतिखेर दोहोरो नागरिकता लिने दिने चलन थिएन ।


Advertisment
RMC TANSEN
IME BANK INNEWS
shivam ISLAND

चन्द्रागिरी हिल्सको केबलकार कोरोनाका कारण बन्द थियो । त्यसैले वनको बाटो हिँड्नुको विकल्प थिएन । राष्ट्रनिर्माताका पदचाप पहिल्याउँदै उनले हिँडेको गोरेटोमा पाइला बढाउँदै हामी चैत महिनाको सिर्सिरे हावा खाँदै अपराह्‍न चन्द्रगिरी डाँडामा पुग्यौं । त्यहाँबाट देखिएको काठमाडौं खाल्डोको दृश्य वर्णनातित थियो जसलाई म शब्दमा उतार्न सक्दिनँ ।


Advertisment
Nabil box
Kumari

अरूबेला ३ शहर काठमाडौं तुवाँलाले ढाकेर केही देखिन्थेन । अहिले चैत महिनामा पनि काठमाडौं खाल्डो न्यानो शारदी घाममा पाहार तापिरहेको थियो । आकाश नीलो र स्वच्छ थियो, टाढाटाढाका हिमाली श्रृङ्‍खला प्रष्ट देखिन्थे । ती दृश्यले हामीलाई त्यसरी नै सम्मोहित बनाए जसरी तरेली परेका खेतका हरियाली र झुरुप्प परेका शहरका घरले पृथ्वीनारायण शाहको मन लोभ्याएको हुँदो हो । कारण, १२ हजार घरधुरी भएको उनको गोर्खा राज्यको राजधानी माझकोट बाँदर लड्ने डाँडामा अवस्थित थियो भने हरियाली खोज्न तल दरौँदी फाँटमा नै पुग्नुपर्थ्यो ।

Vianet communication
Laxmi Bank

मैले भर्चुअल दूरबिन काठमाडौंको खासखास ठाउँमा सोझ्याएँ । मेरी बास्सै ! मैले कहिल्यै कल्पनामा नचिताएको र सपनामा पनि नदेखेको दृश्य मेरासामु देखा परे । दूरबिन सोझ्याएर पहिले आराध्यदेव पशुपतिनाथलाई नमन गरें, पूरै देवपत्तन, मृगस्थली र वनकाली शान्त र स्निग्ध थिए। कहीँ कतै चालचुल थिएन । यही मौका छोपी आराध्यदेव महादेव आदिशक्ति पार्वतीसँग वनकालीमा दैवी क्रीडामा लीन थिए । संसारको श्रृष्टि जोगाउने धर्म जो उनको थियो ।

उता चाँगुनारायणमा मानदेव नारायणको पूजाआजामा व्यस्त देखिन्थे भने यता हाँडीगाउँको नौतले दरबारमा अंशुवर्मा आरामले घाम तापिरहेका देखिन्थे । लिच्छवी र मल्लकालको सम्मिश्रण पनि भर्चुअल दूरबिनमा प्रष्ट देख्‍न सकिन्थ्यो । महेन्द्र मल्ल किञ्‍चित् चिन्ताग्रस्त देखिन्थे । कारण काठमाडौंमा कसैको घरधुरीबाट धुवाँ निस्केको थिएन । कारण स्पष्टै थियो, लक-डाउनका कारण मानिसहरू एक छाकमा जिउ धान्‍न बाध्य थिए । त्यसमाथि इन्डक्सन बिजुली चुलोले धुवाँ निकाल्थेन । ती मल्लकालीन बुढालाई के थाहा ?

राजा प्रताप मल्लको शोकग्रस्त मलिन अनुहार केही उज्यालो देखिन्थ्यो किनकि उनले आफ्ना प्रिय पुत्र चक्रवर्तेन्द्र मल्लको सम्झनामा बनाएको रानीपोखरीले पुनःजीवन पाउन लागेको थियो । राणा प्रधानमन्त्री देव शमशेरको अनुहारमा पनि मन्द मुस्कान छाएको देखिन्थ्यो किनकि भूकम्पले जीर्ण दरबार स्कुललाई चीन सरकारले पुरानै शैलीमा निर्माण गरेको थियो । तर घण्टाघर कवि भुपि शेरचनले लेखेझैं पेन्सनवाला लाहुरेझैँ खुइलिएको बर्दी लाएर मूर्तिवत् खडा थियो ।

भर्चुअल दूरबिनलाई मैले अब असन हुँदै वसन्तपुर दरबारतिर सोझ्याएँ । असनको साँढे भन्‍ने उखान विस्मृतितिर पुगिसकेको थियो । त्यसले नवजीवन पाएछ । असनको डबलीमा मान्छे हैन, साँढेका बथानले रजगज गरिरहेका थिए । मान्छेको भीडलाई असन बजारको नाउँले पनि चिनिन्छ। तर मान्छेहरू भने दुला पसेका थिए ।

वसन्तपुर स्क्वायरमा एकतमासको सन्‍नाटा छाएको थियो । जीवित देवी कुमारी टोलाएर बसेकी थिइन् । सधैँ पर्यटकले गुल्जार हुने दरबार स्क्वायर सुनसान थियो । पहिले त्यहाँ नक्‍कली क्युरियो बेच्ने पसलेले पर्यटकलाई ठग्न ठूल्ठूला स्वरले कराइरहेको सुनिन्थ्यो । तर अहिले त्यसको ठाउँमा खान नपाएका कुकुरहरूका बथानले ठूलो स्वरमा भुकेको सुनिन्थ्यो । शायद महानगरपालिकाले केही गर्दै होला ।

भर्चुअलल दूरबिनबाट भादगाउँ र पाटनको पनि विहङ्‍गम दृश्यावलोकन गर्ने मनसुवा भयो । भुपतिन्द्र मल्ल किञ्‍चित् उदास मुद्रामा न्यातपोल मन्दिरको पटाङ्गिनीमा उँघिरहेका थिए, कारण उनले छ महिनामा नै बनाएको तीन शहरकै सबैभन्दा अग्लो पाँचतले मन्दिर भूकम्पको छ वर्ष लाग्दा पनि जीर्णोद्धार सम्पन्न भएको थिएन । तैपनि पचपन्‍न झ्यालको दरबारको संरक्षण देखेर उनले सन्तोषको सास फेरे ।

पाटनका मल्ल राजा सिद्धिनरसिंह मल्ललाई भने अर्कै चिन्ताले सताइरहेको थियो । उनको आत्माले कृष्ण मन्दिरअगाडि उनको सालिकको शिरमा बसेको सुनको चरा हेरिरहन्थ्यो । कारण त्यो सुनको चरा नउडेसम्म उनको आत्मा पाटन नगरीबाट नउड्ने जुन विश्‍वास थियो । तर अहिलेको पुस्ताले त्यसलाई किंबदन्ती सम्झिएकाले उनी किञ्‍चित् सुर्तामा थिए ।

तीन शहरको विहङ्‍गम दृश्यपछि हामी चन्द्रागिरी डाँडोबाट ओरालो लाग्यौँ, फेरि पृथ्वीनारायण शाहले हिँडेको बाटो पछ्याउँदै । भर्चुअल हिँडाइ पनि मज्जाको हुँदोरहेछ । भोक, प्यास, थकाइ केही नलाग्ने । यसो सम्झेजस्तो गरे पुग्दोरहेछ । हाम्रो यात्रा खानी खोला, नौबिसे हुँदै पृथ्वी राजमार्गको बाटो समात्दै अगाडि बढ्यो । खानीखोलामा चिया खाऊँ भनेको सबै पसल बन्द थिए। खानी नै नभएको ठाउँलाई  किन खानीखोला नाम राखे होलान् ?  बरू पहिलेकै धुनीबेसी नाम नै ठीक थियो त । अहिले त्यो धुनीबेसी काम नपाएर धुनी जगाएर बसेको रहेछ । नजिकैको व्यस्त धार्के बजार सुनसान ढाक्रे बजारजस्तो भएछ ।

हाम्रो भर्चुअल यात्रा फेरि अघि बढ्यो । बाटोमा गजुरी बजार भेटियो । तर एक हप्‍तामा नै चिन्‍न मुस्किल- खजुरीजस्तै सुकेछ । हामी मुग्लिन के पुगेका थियौं मलाई त सपना हो कि विपना जस्तो लाग्यो । मुग्लिन त पुरै मुगलानजस्तो लाग्यो । न बसका ताँती, न थकालीका होटल, न सुन्तलाका ठेलागाडाहरू । चार लेनको सुनसान सडकले खाउँलाजस्तो हेर्‍यो ।

सुनसान सडकहरू त्यति डरलाग्दा हुँदारहेछन् भन्ने कुरा आठ लेनको चकमन्‍न चक्रपथ देखेरै थाहा पाएको थिएँ । कोरोनाले कहाँसम्म गर्दो रहेछ भनेर मुग्लिनको सुनसान बजार साक्षी थियो । पहिल्यै स्कूल छँदा पढेको राजकुमार दिक्पालको कथा झल्झली याद आयो ।

त्रिशूली र मर्स्याङ्दीको दोभानमा नवनिर्मित आर्क पुल तरेपछि केही आशा आयो मनमा । तर के हुनु नि ?  आँबुखैरेनी पुगेपछि हामीले सानो छँदा गाउने त्यही उराठिलो गीतले पछ्याइहाल्योः

‘घर त खैरेनी,
हाँसेर बोलेनी मन त रोइरनी’

जस्तोसुकै विषम परिस्थितिमा पनि हामी नेपालीहरू दुःख भुलेर हाँसिरहन्छौँ, तर मन रोएको कस्ले पो देख्छ र ?

मनमा त्यस्तै कुरा खेल्दै थिए, पोखरा जाने र गोर्खा जाने दोबाटो आइपुग्यो । किन–किन मलाई गोर्खा जाने मन भएन । जसरी गोर्खा छाडेपछि पृथ्वीनारायण शाह एकपटक पनि आफ्नो पुर्ख्यौली घर गएनन्, मलाई पनि के जानु जस्तो लाग्यो । बरू पर्यटकीय नगरी पोखरा गए दिल बहलाउन सजिलो हुने ठानी हामी त्यतै हानियौं ।

एक छिनमा डुम्रे बजार आइपुगिहाल्यो । त्यहाँबाट केही माथि उकालोमा पर्यटकले असाध्यै पुल्पुल्याएको बन्दीपुर बजार आइपुग्थ्यो । हामी पनि त्यहाँ एक रात बिताएर नेवारी खाना- चिउरा, बारा, सेल र मगराती प्रसिद्ध झोल र कोदोको ढिँडोको परिकारमा रमाउने विचारमा थियौँ, तर के गर्नु- नामै काफी थियो, बन्दीपुर पूरा बन्दपुर थियो । यसपालि बन्दीपुरेले उत्साहपूर्वक मनाउने बिस्केट जात्रा नहुने निश्‍चित थियो ।

किञ्‍चित् थकथकी मान्दै हामी तल झर्‍यौं र अघि बढ्यौं । एकै छिनमा दमौली बजार आइपुगिहाल्यो । फेरि उही पुराना गीतका भाका स्मृतिपटलमा आइहालेः

‘घर त दमौली,
हामीसँग जान पाए रमाउली’

गीतमा राइम मिलाउन गण्डकी प्रदेशलाई अरू कसले भेटोस् ?  तर दमौली बजार पनि उत्तिकै सुनसान थियो, कोसँग बसेर रमाइलो गर्ने ? मन बहलाउन यसो सेती-मादी दोभानतिर लाग्यौं । बूढा महर्षि वेदव्यास गुफामा एक्लै झोक्राएर बसेका रहेछन् । महाभारतमा थप पर्व लेख्‍न उनीसँग कथा बाँकी थिएन, बचेखुचेको पनि महाभारत टेलिश्रृङ्खलामा आइसकेको थियो । 'कोरोनाभारत' लेखौं कि भन्‍ने दोधारमा रहेछन् बूढा त । त्यति लेखी सक्दासम्म दमौली बजारको मुख्य चोकमा उनको १०८ फिट अग्लो मूर्ति कसो नठडिएला ?

यस्तै सोचमा मग्न थिएँ, हाम्रो भर्चुअल गाडी कति चाँडै खैरेनीटार आइपुगेछ । आइनपुगोस् पनि किन ? जाम-साम कतै थिएन । प्रतिघण्टा १०० कोलोमिटरको तीव्र गतिमा ड्राइभरले गाडी हाँक्दै थिए । खैरेनी बजार पुगेपछि म फेरि स्मृतिमा डुब्न थालेँ । धेरै वर्षपहिले पढेको मञ्जुश्री थापा लिखित Tutor of History का पाना पुनः याद आए । खैरेनीटारकै सेरोफेरोमा लेखिएको त्यो किताबका पात्रजस्तो सजिव भलै धेरै पढ्न पाएको छैन । कति त वास्तविकतासँग पनि मेल खाँदा हुन् ।

खैरेनीटारमा हामी रोकिएनौं, फटाफट अघि बढ्यौं । केही छिनमा विजयपुर खोला आइपुगिहाल्यौं । विजयपुर खोलाको पुल के तर्नु थियो- मलाई सरोज गोपालको यादले सताइहाल्यो । कुनै बेला उनले गाएको 'देउराली उकाली चढेर, विजयपुर खोला तरेर' बोलको गीतले तहल्का मच्चाएको थियो । ‘ज्यानलाई पर्नु पीर पर्‍यो’ भन्ने शब्द सरोज गोपालले अहिलेको विषम परिस्थितिलाई मध्यनजर राखेर टिपेका रहेछन् भन्ने कुरा स्वयं उनलाई पनि के थाहा ? स्वर्गमा बसेर उनी त्यही गीत गुन्गुनाइरहेका होलान्- ज्यानलाई पर्नु पीर पर्‍यो ।

त्यही गीतको भाका टिपी गुन्गुनाउँदै हामी पर्यटकीय नगरी पोखरा प्रवेश गर्‍यौं । हामीले होटेल बुक गरेका थिएनौं । लेकसाइडमा सस्तो बेड एण्ड ब्रेकफास्ट कसो नपाइएला भन्ने सोचमा थियौं तर पूरै लेकसाइड लक-डाउनले चकमन्‍न रहेछ । पर्यटकका नाउँमा हामी दुई बुढाबूढी लखरलखर हिँडिरहेका थियौं । पर्यटकले भरिभराउ हुने लेकसाइड त लोन्ली साइड (Lonely side) पो भएछ। लोन्ली प्लानेट नामक विश्‍वप्रसिद्ध Travel Guide ले आफ्नो आगामी अंकमा Lonely Side नाम दिएर exotic holiday destination मा समावेश गर्ने पक्का छ रे !

रातको बाह्र बजेसम्म गुल्जार हुने बैदाम पर्यटक नपाएर बदामको खोस्टो छोडाएर समय काट्दै रहेछ । फेवातालको तिरैतिर पामेसम्मै लम्बिएका रेष्ट्राँ, क्याफे पनि मनाङको चामेभन्दा पनि सुनसान बनेछन् । हामीलाई लेकसाइड डुल्ने मन भएन । तालबाराही मन्दिर दर्शन गरेर हामी सराङकोट डाँडातिर लाग्यौं ।

तर कठैबरी, सराङकोट ! सूर्योदयको मनोरम दृश्य खिच्न सखारै त्यहाँ आउने पर्यटक नपाएर सुनसान थियो । सराङकोट अहिले सारङ्गीकोटजस्तै भएको थियो । हामी त्यहाँ पुग्दा एक जना बूढा गाइने सारङ्गीमा झलकमान गन्धर्वको ‘हे बरै’ बोलको विरह गीत बजाइरहेका थिए। हामीलाई हुनुबिधि नरमाइलो लाग्यो ।

सराङकोटबाट टाढाका डाँडाकाँडा पनि प्रस्ट देखिन्थे, जस्तो- घान्द्रुक, धम्पुस, नौडाँडा आदि । हाम्रो भर्चुअल दूरबीनले हेर्दा फेरि बैराग लाग्यो । घान्द्रुक त गुन्द्रुकजस्तै चाउरिएछ । त्यस्तो चहलपहल हुने गाउँको अहिले यो हाल ? नौडाँडाको नयाँ नाम ‘नआऊ डाँडा’ राखिएछ । त्यता मान्छे आयो कि ‘नआऊ, नआऊ’ भन्ने । धम्पुस गाउँमाथि लालीगुराँसको वनको फेदीमा प्रसिद्ध अष्ट्रियन क्याम्प छ । स्वदेशी, विदेशी पर्यटक भुतुक्कै हुने त्यो ठाउँ अहिले ‘आष्ट्रिच क्याम्प’मा रूपान्तरण भएछ । दूरबिन सोझ्याउँदा दुईवटा आस्ट्रिच चरा एकआपसमा नबुझिने भाषामा कुरा गर्दै थिए ।

उदास उदास हामी सराङकोटबाट ओह्रालो झर्‍यौं । प्याराग्लाइडिङ पनि थिएन । भए पनि हलिडे मुड थिएन । उद्‍विग्न मनलाई शान्त पार्न हाम्रा पइँताला विन्ध्यवासिनी मन्दिरतिर बढे । मन्दिरको प्राङ्गण शान्त, शुभ्र र स्निग्ध थियो । त्यहाँबाट अन्‍नपूर्ण र माछापुच्छ्रे हाँसेको अपरिमित दृश्य छर्लङ्ग देखिन्थ्यो । विन्ध्यवासिनी मन्दिरको प्राङ्गणमा एकचित्त लगाएर आँखा चिम्लेर कतिबेर बसियो थाहै भएन । स्वतस्फुर्त साधना भनेको त्यसैलाई भन्दा हुन् ।

साधनामा लिप्‍त हुँदा लाग्यो- सकल प्राणी र मानव जीवन अनित्य छ । अनित्य छ भन्‍ने जान्दा जान्दै मानिस तर हार खाने प्राणी होइन । इच्छाशक्ति भएरै एक्‍काइसौं शताब्दीसम्म आउन सकेको हो । जसरी रातपछि दिन आउँछ, अँध्यारोपछि उज्यालो आउँछ, त्यस्तै हो मानव जीवन पनि । आँसुपछि हाँसो, दुःख अनि सुख उसको जीवनका अभिन्‍न अङ्ग हुन् । व्यवधान त आउँछन् उसका जीवनमा, तर ऊ जहिल्यै त्यसबाट अघि बढिरहन्छ, हिँडिरहन्छ, हिँडिरहन्छ । उसको गति कहिल्यै रोकिएन, रोकिँदैन पनि । त्यसो नहुँदो हो त मानव सभ्यता उहिल्यै समाप्‍त हुने थियो ।

यता म आफ्नो अन्तर्मनसँग गहिरो साक्षात्कारमा लिप्‍त थिएँ, उता भान्साबाट श्रीमतीको मसिनो स्वर आयो- ‘कति घोरिइरहेको भन्या, जाउलो सेलाउन थालिसक्यो।’

म भर्चुअल वर्ल्डबाट रियल वर्ल्डमा आउँदा लक-डाउन झनै कडा भएको थियो । सडक सुनसान। भुस्याहा कुकुरबाहेक सडकमा केही थिएनन् ।

hAMROPATRO BELOW NEWS
TATA Below
मंसिर २, २०८०

गोपाललाई सानैदेखि धूमपानको लत बसेको थियो, शायद संगतको प्रभाव भनेको यही हुनुपर्छ । घरमा बाबुदाजुहरू हुक्का तान्थे । त्यति बेलाको चलन के भने सबैभन्दा सानोले तमाखु भर्नुपर्ने । त्यतिसम्म त ठीकै थियो, सल्काएर समे...

कात्तिक २८, २०८०

गोपी मैनाली   कविहरूले केका लागि कविता लेख्छन् भन्नेमा मत्यैक्यता पाइँदैन । कोही आनन्दका लागि भन्छन्, त कोही उपयोगिताका लागि । अझ कोही त अभिव्यञ्जनाको अर्को उद्देश्य नै हुँदैन भन्ने गर्छन् ।  ...

असोज ३, २०८०

त्यो शिक्षकले पढायो, नेता बन्न सिकायो र त आज देशको बागडोर चलाइरहेका छौ । त्यो शिक्षकले पढायो, कर्मचारी बन्न सिकायो र त आज देशको प्रशासन चलाइरहेका छौ । त्यो शिक्षकले पढायो, डाक्टर बन्न सिकायो र त आज हजारौ...

असोज ५, २०८०

वरिष्ठ मुटु रोग विशेषज्ञ डा. ओम मूर्ति ‘अनिल’द्वारा लिखित पुस्तक ‘जीवन्त सम्बन्ध’  लोकार्पण गरिएको छ। शुक्रबार राजधानीको बसुन्धरामा एक कार्यक्रमकाबीच लेखक डा. ओम मूर्तिकी आमा राजकुमा...

मंसिर ४, २०८०

विसं २०७९ को मदन पुरस्कार प्राप्त गरेको ‘ऐँठन’ उपन्यासका लेखक विवेक ओझालाई गृहनगर टीकापुरमा विभिन्न संघसंस्थाले सम्मान गरेका छन् । ओझालाई नेपाल रेडक्रस सोसाइटी टीकापुर उपशाखा, उद्योग वाणिज्य सङ्घ, ...

कात्तिक ८, २०८०

असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

चैत १४, २०८०

सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

चैत १२, २०८०

रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन ।  सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...

सत्यको खोजी

सत्यको खोजी

चैत १०, २०८०

कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...

x