इतिहासमै सबैभन्दा सहज अवसर पाएको सरकार अहिले गम्भीर असहजतामा देखिन्छ । सत्तासीन पार्टीभित्रको आन्तरिक लफडा उत्कर्षमा छ ।

ककपिटमा २ जना वयोवृद्ध पाइलटको झगडाबीच सोही बिमानमै रहेका अनगिन्ती जवान तर लाचार र लम्पट सहचालकको सघन हस्तक्षेपको अभावका कारण नेकपा जहाजको यात्रा जोखिमपूर्ण बन्दैछ । बेलाबखत विभिन्न ट्रान्जिटका समयमा स्वयं पाइलटहरू नै जहाज अवतरण अगावै कुनै गम्भीर दुर्घटना हुनसक्ने भनिरहेका छन् ।

हुन त अप्रत्यासित र हतारिएको एकीकरणदेखि नै यस्तो आकलन गर्ने शंकाको सुविधाको उच्च प्रयोग भएकै थियो । कृत्रिम एकता धेरै नटिक्ने भनेर विचार व्यक्त हुने गर्थे, अहिले चरितार्थ बन्न खोजे जस्तो देखिँदैछ ।

नेकपाको कचहरीमा यसै पार्टीका नेता कार्यकर्तालाई त जीवनमरणकै सवाल होला । लगानी र प्रतिफलको वारदात बन्ला । षड्यन्त्र र सफलताका वासलातका रुपमा रहला तर यसका शुभेच्छुकहरू अथवा यो पंक्तिकार जस्तो राजनीतिको जानकार मात्रलाई समेत केही मर्माहत चाहिँ बनाउँछ । किनकि नेकपाको आन्तरिक लफडाले सरकारका काम कारवाही र प्रभावकारितालाई असर पार्छ । 

अफसोच, सरकारको प्रभावकारिता देख्न चाहिँ असामान्य क्षमताको सूक्ष्मदर्शक यन्त्र प्रयोग गर्नुपर्ने अवस्था छ । यद्यपि दलहरू निरन्तर फुट्नु तथा आन्तरिक लफडाबाजीको दलदलमा सदैव अल्मलिनु सवल प्रजातन्त्रका लागि निश्चय नै शुभ समाचार होइन । तसर्थ यो पार्टी फुट्नु चाहिँ गलत नै हुन्छ तर एकीकृत रहनु झनै गलत हुन्छ । कुनै पनि दल राजनीतिक शक्तिको रुपमा रहनुपर्छ कि पर्दैन भन्ने कुरा ३ मुख्य सिद्धान्तका कसीमा मापन गरिन्छ ।

दलका नेता तथा सदस्यको सामाजिक जीवन चरित्र, सरकार तथा मातहतका निकायको कार्यसम्पादन, दल स्थापनाको औचित्य ३ वटै आधारले अब नेकपा नामको र यही खालको कामको दल किञ्चित् आवश्यक नरहेको देखिन्छ ।

पूँजीवादी चरित्र तथा आचरण 

आज नेकपाका अधिकांश नेताहरूको जीवन तथा आचरण कम्युनिस्ट अनि समाजवादी चरित्र अनुरुप छैन । सर्वहाराका नेता भएको भ्रम छरेर सर्वभोगी र विलासी जीवन प्रिय बन्दैछ ।

पुस्तकालय मदिरालयमा फेरिएका छन् । जुवा, तास, लफडाबाजी, रामरमिता, भोगविलास, डिस्को, डान्सबार कम्युनिस्ट नेताका सन्तान र सन्ततिका आत्मीय अखडा बन्दैछन् । नाजायज, अवैधानिक तथा नकमाएको धनदौलत थुपार्नमा अधिक लगाव राख्छन् र अविच्छिन्न उपासना गर्छन् ।

बुर्जुवा शिक्षा भनेर अरूलाई विद्यालयबाट बाहिर निकालेर आफू चाहिँ निजी शिक्षाको व्यापारमा व्यस्त छन् । अत्तर छर्केर हिँड्ने, उच्चकोटीका विदेशी सोमरसका साथमा राजसी ठाँटको चौरासी व्यञ्जन उनीहरूको  प्रमुख दिनचर्या बन्दैछ । गोडा भएका कम्युनिस्टहरूलाई घोडा चाहिँदैन भन्नेहरू महंगा गाडी र हेलिकप्टरमा तडकभडकका साथ सवारी चलाउन उद्धत छन् ।

अधिकांश कम्युनिस्ट नेता व्यापारीभन्दा धनी छन् । रवाफिलो र भड्किलो जीवनशैली छ । आडम्बर र अहंकार यस्तो छ कि उनीहरू सामान्य नागरिक नभई असामान्य महासामन्त अथवा सम्भ्रान्तहरू हुन् । 

निर्वाचनबाहेक अन्य समय नागरिकसँग भेट्दा उनीहरूलाई लाज लाग्छ, उनीहरूका कुरा सुन्दा समय बर्बाद भए जस्तो आभाष हुन्छ । अनियन्त्रित दम्भ तथा अविवेकी आचरण चुलिँदो छ । सादा जीवन भन्ने कुरा त दस्तावेजमा लेख्नलाई मात्र बनाइएको हो । बलात्कार सामान्य ठान्छन् र भइरहने बताउँछन् । कालाबजारी, भ्रष्टाचार तथा तस्करीलाई दर्शन मान्छन्, घुस कमिसनखोरीलाई अमृतझैँ पिउँछन् । कसैले उनीहरूको विरोध गरे विदेशी दलालको आरोप लाउँछन् । 

उपभोक्तावाद तथा क्रोनी क्यापिटालिज्मको विस्तारलाई सहज हुने गरी नियम बनाउँछन्, साम्राज्यवादी आचरण देखाउँछन्, हरेकमा मुनाफा खोज्छन्, सबै स्रोतसाधन आफ्नो लागि दोहन गर्न चाहन्छन् ।

परिवारवाद उनीहरूको अन्तिम ध्येय हुन्छ, उनीहरूले शोषक तथा सामन्ती भनेका राजा महाराजाहरूले त्यति राज्यको दोहन गरेनन् होला, जति उनीहरू आफ्नो र परिवारको लागि गर्दैछन् । देश बनाउन होइन, आफू बन्नु मात्र उनीहरूको ध्येय हुन्छ । अहिलेका कम्युनिस्टहरूको सामाजिक जीवन आचरण कुनै पनि हिसाबले समाजवादी दर्शन तथा आदर्शसँग मिल्ने प्रकारको छैन । कार्यसम्पादन त झनै रुग्ण छ ।

रुग्ण कार्यसम्पादन

नेकपाको सरकारको कार्यसम्पादन पनि उत्साहजनक छैन । सायदै यतिधेरै निकम्मा तथा निष्प्रभावी सरकार त अन्य बेला महसूस भएकै थिएन होला । बलात्कार, हत्या तथा हिंसाजस्ता कुराहरू झन् बढिरहेको छ ।

काण्डै–काण्ड यति छन् कि सायद दुईतिहाइलाई लाज महसूस हुनुपर्ने हो । निर्मला बलात्कार काण्ड, सुन काण्ड, गुठी विधेयक काण्ड, रूकुम चौरजहारी काण्ड, सेक्युरिटी मास प्रिन्टर काण्ड, स्वास्थ्य सामग्री खरिद काण्ड, अयोध्या काण्ड, बेसार–पानी काण्ड आदिका तरगंहरूले समाजलाई झन् बर्बादीतिर लैजाँदैछ ।

हरेक ठाउँमा सेटिङ छ । साम, दाम, दण्ड, भेद सबैको प्रयोग गरेर सार्वजनिक संस्थान, निगम, विश्वविद्यालय, न्यायालय लगायत अन्य संस्थामा आफ्ना कार्यकर्ता भर्ती गर्ने र अपवादबाहेक तिनलाई सकेसम्म निकम्मा तथा कवाडी बनाइएको छ । हरेक ठेक्कापट्टामा कमिसन, हरेक नियुक्तिमा नजराना तथा घुस अनि निर्णयमा नियोजित सिन्डिकेट प्रस्ट देखिन्छ । मजदुर, किसान, पिछडिएका वर्ग, श्रमिकहरू भोटका लागि मात्र प्रयोग हुन्छन् ।

अरूबेला त व्यापारी, कर छली गर्ने उद्योगी, नजराना चढाउने कमिसनखोर, दलाल तथा समाजलाई तर्साउने डन, सकेसम्म बाँकी समुदायको शोषण गर्ने खलनायकहरूको सत्संग तथा मिलनमा दिव्य सफलताको उन्माद लिन्छन् ।

सामन्तको टाउको छिनाउनेदेखि शोषकको सफाया गर्ने दुहाई दिँदै शुरू भएका पार्टीका नेता आज आफैं नयाँ सामन्तको रूपमा उदाएका छन् । नागरिकका लागि सार्वजनिक सेवा प्रवाह र विकास निर्माण चाहिँ झनै खस्कँदो छ । देशको सर्वपक्षीय विकास, आर्थिक उपार्जन, प्रभावकारी सेवा तथा नागरिक जीवनलाई गुणस्तरीय बनाउने कार्ययोजनामा ठोस प्रस्टता छैन । 

दल त दलदलमा छँदैछन्, दलभित्रका समूह अहिले त गुट पनि नभएर गिरोहमा परिणत भएका छन् ।

गुटभित्र विचार तथा सिद्धान्तको छलफल हुन्छ, गिरोहमा केवल अरूलाई ठगेर वा हटाएर आफूलाई फाइदा हुने कदम उठाइन्छ । मात्र लेनदेन र नाफाघाटाको हिसाब गरिन्छ, चरम अवसरवादको प्रतिक्षा हुन्छ ।

आपसी मतान्तर जीवन, जनता, आदर्श, नीति तथा कार्यक्रममा नभई पदको बाँडफाँड र शक्तिको भोगका लागि हुन्छ । नेकपाको पछिल्लो अवस्था समेत यही हो नै, अब त यसको स्थापनाको औचित्य समेत सकिएको छ ।

औचित्यको समाप्ति

तत्कालीन माओवादीको उद्देश्य राजतन्त्र फालेर संविधान सभामार्फत् गणतान्त्रिक संविधानको निर्माण थियो भने तत्कालीन एमालेको उद्देश्य पञ्चायती व्यवस्थाको उन्मूलन थियो । दुवै पार्टीको आधारभूत उद्देश्य समेत पूरा भएकाले अब बाँकी नागरिक अपेक्षा पूरा गर्न नयाँ ढंगका दलहरूको आवश्यकता पर्छ । तत्कालीन शक्तिको प्रतिस्थापनपछि के गर्ने भन्ने न त स्पस्ट योजना थियो, न त सानदार व्यवस्थापन गर्दै नागरिकको आशा अनुसार काम गर्न सके । त्यही अदक्षताको प्रभाव अहिलेको नेकपामा पनि परेको हो । 

त्यसैले यो दल विभाजन भए पनि वा एकीकृत नै रहे पनि नागरिक भलाई तथा देशहितका लागि भने कागलाई बेल पाके जस्तो मात्रै हुन्छ । नेकपा जुटेमा वा फुटेमा पनि केही अनुपम र उदाहरणीय हुने अवस्था छैन । त्यसले कसैको आडम्बरलाई जोगाउँला तर कम्युनिस्ट आचरण, समाजवादी चरित्र तथा नागरिक अपेक्षालाई जोगाउन सक्ने ल्याकत देखिँदैन ।

त्यसैले नेता ज्यूहरू, नेकपा विभाजन होइन, विघटन गर्नुहोस् । बरू भविष्यमा अन्य कोही कसैले नयाँ ढंगले अर्को नैतिक र इमान्दार कम्युनिस्ट पार्टी पुनर्गठन गर्न सकोस् । कृपया, यसैलाई जीवन्तता दिएर समाजवादको खिल्ली नउडाइयोस् ।