अघिल्लो साता मंगलवार पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री इमरान खानले देशको नयाँ राजनीतिक नक्सा जारी गरेपछि भारतले कडा प्रतिक्रिया जनाएको छ । 

नयाँ नक्सामा जम्मु कश्मीर तथा लद्दाखलाई पाकिस्तानी भूभागका रूपमा दाबी दोहोर्‍याइएको छ । तर आश्चर्यको कुरा चाहिँ भारतको गुजरातमा पर्ने जुनागढ र सर क्रीकमा समेत पाकिस्तानले दाबी गरेको छ । 

सर क्रीक गुजरात र पाकिस्तानको सिन्ध प्रान्तको सीमा हो । यसका विषयमा दुई देशबीच विवाद चलिआएको छ र सुरक्षाबलहरू भिड्ने गरेका छन् । गुजरातको तटीय क्षेत्रमा रहेको जुनागढमा पाकिस्तानको दाबीले चाहिँ इतिहासको एक रमाइलो पक्षको सम्झना गराएको छ । 

बेलायती साम्राज्य भारतबाट हट्दै गर्दा ५०० भन्दा बढी राजारजौटाहरूलाई कि भारतमा कि पाकिस्तानमा गाभिन कि स्वतन्त्र रहन छुट दिइएको थियो । हुन त आधिकारिक अभिलेख पाइँदैन तर तत्कालीन भाइसरोय लुइस माउन्टबेटनले राजारजौटाहरूलाई भौगोलिक रूपमा अनुकूल हुने हिसाबमा भारत वा पाकिस्तानमा गाभिन भनेका थिए । 

भारत विभाजनको बेलामा एक राज्यका रूपमा रहेको जुनागढमा मुहम्मद महावत खान बाबी तेस्राले राज गरिरहेका थिए । उनी विलासी जीवन बिताउँथे र पशुहरू, विशेषगरी कुकुरहरू, प्रति प्रेम दर्शाउँथे । 
 

बाबीको खोरमा लगभग २ हजारवटा कुकुर रहेको मानिन्छ र उनी ती कुकुरहरूको जन्मदिनको पार्टी भव्य रूपमा मनाउँथे । उनले एसियाली सिंहको संरक्षणका लागि गिरलाई संरक्षित वन बनाउन चाहेको पनि बुझिन्छ । अहिले पनि गिर एसियाली सिंहको सबभन्दा ठूलो वासस्थान हो । 
 

बाबीले गाईवस्तु पालन, विशेषगरी गिर गाई, को विकासमा पनि लगानी गरेका थिए र कठियावाडी घोडाको प्रवर्द्धन समेत गरेका थिए । 
 

बाबी बाहेक जुनागढमा राम्रै प्रभाव भएका व्यक्ति थिए शाहनवाज भुट्टो । उनी जुनागढका प्रधानमन्त्री थिए र उनको थर पाकिस्तानको राजनीतिमा अहिलेसम्म पनि प्रभावशाली छ । 
 

बाबीले सन् १९४७ को सेप्टेम्बर महिनामा पाकिस्तानमा गाभिने निर्णय लिए । आफ्नो राज्य पाकिस्तानसँग समुद्रमार्फत जोडिएको उनको भनाइ थियो । शाहनवाज भुट्टोले व्यक्तिगत रूपमा पाकिस्तानका पहिलो शासक मोहम्मद अली जिन्नालाई गाभिने विषयको कागज हस्तान्तरण गरेको बताइन्छ । 

सन् १९४७ को अक्टोबर महिनामा बाबी र भुट्टो पाकिस्तान गए तर जुनागढमा समस्या देखिन थाले । उक्त राज्यमा रहेका बहुसंख्यक हिन्दूले नवाबको निर्णयको विरोध गरे । अनि भारतीय सैनिक र जुनागढका सैनिकबीच सानतिना लडाइँ भए ।
 

जुनागढका दुई संरक्षित राज्य मंगरोल र बाबरीयावाड त्यतिखेरसम्म भारतमा मिसिएका थिए । तर जुनागढको अर्को संरक्षित राज्य बन्तवा मानवदारले पाकिस्तानसँग मिसिने निर्णय लिएपछि मामिला जटिल बन्दै गयो ।

विभिन्न विवरणहरू रहेको भए पनि भुट्टोले स्थानीय रूपमा गठन गरिएको प्रशासनले जुनागढलाई नियन्त्रणमा लिने आग्रह गर्दै व्यवस्था कायम गर्न आह्वान गरेको बताइन्छ । त्यसपछि भारतले सन् १९४७ को नाभेम्बर महिनामा जुनागढमाथि नियन्त्रण कायम गरेको थियो । 

सन् १९४८ को फेब्रुअरी महिनामा जुनागढ र बन्तवा मानवदारमा जनमतसंग्रह गर्दा जनताले भारतमा गाभिनका लागि प्रचण्ड बहुमत दिए । त्यसको केही दिनपछि यी दुई राज्य भारतमा गाभिए । 
 

जुनागढको राजपरिवार अहिले पाकिस्तानको कराँचीमा बस्ने गर्छ । उनीहरू विवाहमार्फत भारतसँग जोडिएका छन् र भोपालमा भएका परिवारसँग उनीहरूको सम्बन्ध छ । 

पाकिस्तानले आफूमा गाभिनुपर्ने राज्य भारतले गाभेकोमा आपत्ति जनाउँदै अहिले आएर नयाँ राजनीतिक नक्सामा जुनागढलाई पारेको हो ।