पुस ११, २०८०
नेपालको सार्वजनिक प्रशासन, विशेषतः निजामती सेवामा व्यावसायिक सदाचारिता विकास भएन भन्ने प्रश्न समय समयमा उठ्दै आएको छ । कर्मचारीमा स्वाभाविक रूपमा हुनुपर्ने कार्यसम्पादनलाई व्यवस्थित बनाउने सीप, संस्कार र अनुभवजन्य...
काठमाडौंको मौसम । अँध्यारो रात । झमझम पानी दर्किरहेको थियो । नयाँ पुस्तक पढौं भनेर यसो खोलेको मात्र के थिए, अफिमको नशा लागेझैँ भुसुक्कै निदाएछु ।
मध्यरातको प्रहरमा अनौठो सपना देखें । अचानक आँखा अघिल्तिर ७ सूर्य बालेझैं चम्किलो प्रकाश पर्यो ।
नेपथ्यबाट मधुर स्वरमा ‘ए बालक उठ् !’ भन्ने आवाज मेरो कानका भित्तामा ठोक्कियो । यसो हेरेको भगवान् श्रीकृष्ण ‘राधे ! राधे !’ भन्दै मेरो समिपमै आउनुभो ।
सपनामा साक्षात भगवानको विराट रूप देखेर एक टक त मुटु नै रोकियो । ओठ काप्न थाले । म बबुरोलाई किन भेट्न आउनुभएछ भनि कौतूहल जाग्यो ।
दबेको आवाजमा ‘के कति कामले पाल्नुभएको होला प्रभू ?’ भनी बिन्ती बिसाएँ ।
‘स्वर्गबाट एउटा मुद्दा लिएर आएको छु, भेटघाटमा निस्केको ।’
भगवान्को जवाफ पूरा हुन नपाउँदै मैले प्रश्न तेर्स्याइहालें, ‘कोसँगको भेटघाट हो प्रभू ?’
‘नेपाली यूट्युबरसँग’ प्रभूले छोटो जवाफ फर्काउनुभो । ओहो ! प्रभू यो त गज्जबकै कुरा सुनाउनुभयो, हाम्रो लागि गौरवको कुरा हो, मैले उत्साहित हुँदै भने ।
भगवान् तात्तिँदै बोल्नुभो, ‘केको गौरव ? नेपाली यूट्युबरले स्वर्गमा समेत बसिखान दिएनन् । नेपाली यूट्युबरका भिडियोले देउता समेत बिग्रिसके ।’
‘कसरी प्रभू ?’ मैले बाल जिज्ञासा राखें ।
‘दिनरात नेपाली यूट्युबरका काण्डैकाण्ड र उच्छृंखल भिडियो हेरेर २–४ जना देउता समेत क्यामेरा काँधमा राखी यूट्युबर जस्तै भइसके । भगवान्का घरघरमा गएर कतिका घरमा झगडा पारिसके भने कतिका पारपाचुके समेत गराइसके । अस्ति १ जना यूट्युबर–देउताले त यमराजले गर्ने फैसला पनि आफैं गरिदिएछन् । कम्ती फसाद परेन ? एउटालाई लैजानुपर्ने अर्कै मनुष्य परेछ । त्यसमाथि यूट्युबर परेछ । मृत्यलोकमा एकछिन त भागाभाग चल्यो । तुरुन्त पृथ्वीलोकमा पुर्याइदिएको । धन्न साथमा क्यामेरा रहेनछ, त्यो दिन हामी बच्यौं । त्यही भएर यूट्युबरलाई सम्झाउन आएको,’ प्रभूले भन्नुभयो ।
प्रभूलाई सुनेर म खितखित हाँसे । मैले भने, ‘यो काम त नेपाल सरकारले नै गरिहाल्थ्यो प्रभू, हजुरले आउने कष्ट नगर्नु भए हुने ।’
‘तिम्रो सरकार पनि यूट्युबरभन्दा कम्ताको छ र ? सरकारका काण्डको लिस्ट यूट्युबरभन्दा ठूलो छ,’ भगवान्ले कडक जवाफ दिनुभो ।
म चुप लागें । एकछिन सन्नाटा छायो । छोटो अन्तरालपछि भगवान् बोल्नुभो, ‘पसलहरूको अवलोकन गर्छौ बालक ?’
‘कस्तो पसल भगवान् ?’ मैले सोधें ।
‘तिनै व्यापारिक पसल जस्ता यूट्युब च्यानल ।’
मलाई पनि उत्सुकता जाग्यो । लौ न प्रभू हेरिहालौं । स्वर्गमा समेत ट्रेन्डिङमा आउने भिडियो कस्ता रहेछन् ?
भगवान्ले आफ्नो शक्तिद्वारा ठूलो मल जस्तो स्क्रिन प्रकट गर्नुभयो । जसमा थरिथरिका पसलहरू सजाइएका थिए । बाल चञ्चलता जसरी मनमा उत्सुकता जाग्यो । अब चाहिँ मलाई पसल–पसल चहार्न मन लाग्यो ।
जे पर्ला–पर्ला । यूट्युबको मलमा छिरें । यस्तो लाग्यो कुनै मल्टिपरपोजको विदेशी मलमा छिरे जस्तै । क्या सानदार सजाएर राखिएका पसलहरू । पसलका उरन्ठेउला नाम सुन्दा यस्तो लाग्थ्यो – न्वारन गर्ने पण्डित कुनै फेस–रिडरभन्दा कम्ता नहोला । थरिथरिका सटरहरू । साहुजी त झन् कति काइदाका । थरिथरिका यूट्युबर साहु देखिए । बजारमा बेच्न राखिएका रङ्गीबिरङ्गी बेलुन जस्तै । कसैका वालमा उत्तानो परेका फोटाहरू सजिसजाउ थिए । कसैले बिजुलीको पोलमा करेन्ट निकाल्न लागेझै अर्धनग्न स्त्रीको तस्वीर टासेका थिए । क्या काइदाको दुनिया बाबै !
सबैभन्दा पहिले एउटा पसलमा छिरें । एउटा जड्याहा जस्तै उपरमुन्टेले जोसिँदै भन्यो, ‘वेलकम टु माई च्यानल ।’ साहुजी थियो सायद त्यो पसलको । ‘हाई डोज’मा छन् जस्तो लाग्यो र त्यो पसलबाट बाहिरिए ।
सिधै अर्को पसलमा फाल हालें । वालमा २ खुट्टाको बीचमा सिरानी च्यापेकी सुन्दरीको तस्वीरले स्वागत गर्यो । नाम पनि पूरै ‘कामुक’ ! यो च्यानलमा छिर्दा यस्तो लाग्यो म नेपालमा छैन । सिधा बुझ्ने हो भने ‘मिनि पोर्न’ साइट जस्तो । पोर्न साइटका गतिविधि त हुँदैनन् होला तर बोल्न र भन्न बाँकी केही पनि राख्दा रहेनछन् । यो खालका पसलका निश्चित ग्राहक हुँदा रहेछन्, कमेन्ट हेरेपछि थाहा भयो पूरै उत्तेजित कमेन्ट !
छेवैमा अर्को पसल पनि रहेछ । यसले पनि त्यस्तै काम गर्दो रहेछ पहिलाको पसल जस्तै तर यसमा चाहिँ मान्छेलाई प्रत्यक्ष हसाउनु पर्दो रहेछ । त्यो पनि पूरापूर ‘भल्गर’ बोलेर । यस पसलमा ‘म भन्छु नि कत्रो छ !’ भन्दै एक जना साहुजीकै कोही कराउँदै थिई । बाहिर निस्कने निर्णय गरें ।
अगाडि हेर्दा झन् आपत आइलाग्ला भन्ने डर ।
त्यो पसलबाट फुत्त निस्कें र अर्कोतर्फ लागें । यो पसलको साहुजी बोल्यो, ‘नमस्कार तपाईंलाई स्वागत छ हाम्रो बहसमा’ । यो पसलमा पूरै संसद भवनवाला ‘फिल’ । यस्तो लाग्यो देशको पूरै राजनीति यहीँ पसलबाट चल्दैछ । साहुजीका आसपास २ जना नेता जस्तै देखिने छोटे भलादमी थिए । एउटाले औलो उठाउँदै भन्यो, ‘तेरो पार्टीका नेताहरू चोर हुन् चोर ।’ अर्को बीचैमा जंगियो, ‘तेरो पार्टी त दलाल हो दलाल, बलात्कारी पार्टीको झोले !’ साहुजी बीचैमा बोल्यो, ‘तपाईंहरू यसरी झगडा नगर्नुस् । कार्यक्रमलाई सभ्य बनाउनुस् ।’
अन्तिममा पो थाहा भो – साहुजीको कामै दुनियाँलाई त्यहाँ ल्याएर झगडा गराउने रहेछ । वक्ताहरू बोल्दै उफ्रिँदै थिए, बुरुक्क–बुरुक्क भ्यागुता जस्तै । कतिबेला हात हालाहालमै उत्रिन्थे । खुबै रोमाञ्चक । कानको आधा श्रवण शक्ति यिनको कर्कस आवाजले खायो । त्यहाँबाट पनि कुलेलम हानें ।
छेवैमा अर्को पसल रहेछ । पसलको नामै अभियन्ता खालको थियो । एक जना आँखामा आँशु निकाले जसरी सानो स्वरमा एउटा बालिका देखाउँदै बोल्दै थियो । ‘हेर्नुस् नाईले यो बहिनीको पूरै शिर मुण्डन गरिदिएछ, नाङ्गो जंगलझै कुरूप देखियो । त्यसैले यसको टाउकोमा कपाल उमार्न जसरी भए पनि सहयोग गर्नुहोला, प्लिज प्लिज ।’
अर्को मनुवाले बोल्दै थियो । ‘हेर्नुस् मेरो नङ काट्दा मासु पनि काटिएछ । नङको अपरेसन गर्न कृपया केही पैसा सहयोग गर्नुहोस् ।’ यो चाहिँ पूरै हप्ता असूल कारोबारवाला पसल लाग्यो ।
हुरीले घरको छानो उडाएकादेखि कट्टु हराएका सारा गुनासाका पोका यही पसलमा हेर्न पाइयो । यस प्रकारका पसलका ग्राहक प्रायः देश बाहिर बस्दा रहेछन्, त्यो चाहिँ कमेन्ट हेरेपछि थाहा भयो ।
लुखुरलुखुर अर्को पसलको गेटमा पुगें । भिडियो चल्यो अनि साहुजीले बोल्न शुरू गरे, ‘नमस्कार म फलानो पत्रकार !’ एक जनाको मुखै अगाडि माइक ठड्यायो र भन्यो, ‘भन्नुस् यो मृत्यु कसरी भयो ? के मृत्यु हुनुअघि तपाईंलाई मृतकको फोन आकोथ्यो ?’ पछि थाहा पाए कसैका परिवारका सदस्यको मृत्यु भएको रहेछ र मुर्दालाई पोस्टमोर्टम कक्षमा पर्खिरहेका रहेछन् ।
विचराहरूका आँखामा आँशुका छाल बगिरहेका थिए । तर त्यो यूट्युबरले प्रश्न सोध्न छोडेन । छेवैको एक जना बहिनीले जंगिँदै भनिन्, ‘छिः मान्छेको वेदना पनि नबुझ्ने कस्तो यूट्युबर ।’ यो पसले अलि असामाजिक लाग्यो । मनले यो पसलमा धेरै बेर बस्न दिएन ।
मैले श्रीकृष्णलाई सोधें, ‘भगवान् यिनले यतिबिघ्न किन गरेका होलान है ?’ छोटो जवाफ फर्काउनुभयो, ‘पैसाको लागि नरपिशाचहरू ।’
‘अरुको चरित्र हत्या गरेर कसरी पैसा आउँछ र ?’ मैले फेरि प्रश्न तेर्स्याएँ । ‘जुन कन्टेन्ट बढी हेरिन्छ त्यसलाई यूट्युबले बढी पे गर्छ । त्यही भएर यिनीहरूले सूचना संकलन र पत्रकारिताका नाममा उच्छृंखलता फैलाए नि ! धन्दावाला व्यापारी !’
एउटा अर्को पसलमा छिरौंन त सोचेर गएँ । निक्खर मानवअधिकारवादी देखिनेवालाहरू हुँदा रहेछन यहाँ । सारा देशको पीरमर्काको चिन्ता लिएर बस्या छन् चिन्तारामहरू । लौ न देश बिगारे यिनले भन्दै एउटा फतरफतर गर्दै थियो शुरूआती भिडियोमै ।
यो चाहिँ आफ्ना विपक्षीलाई गालीगलौज गर्न खोलिएको पसल रहेछ । अर्को छेउमा एक जना कराउँदै थियो, ‘दुई कौडीका नेता !’
जोइले पोइ छोडेका, बहुविवाहदेखि जारी लिने र बिगो तिर्नेसम्मका मुद्दाहरू यो पसलले हेर्दो रहेछ । बुढाको सम्पत्ति लिएर अर्कैसँग फरार हुनेदेखि फिर्ता ल्याइदिनेसम्मका मुद्दा यही पसलमा देखिए । खेतको साध मिचिँदा होस्, चाहे टिप्परले किचिँदा होस्, यही पसलमा छिनोफानो हुने रहेछ ।
यूट्युब मलका पसल चाहर्दै थिएँ, भगवान्ले ठूलो स्वरमा बोल्नुभो, ‘यसलाई भन्छन् यूट्युब खेतीको आतंक ।’ प्रभूको जोरको कर्कस आवाजले निद्राबाट झसंग ब्युँझिए ।
साँचो अर्थमा भन्ने हो भने विषयवस्तुलाई तोडमोड गरेर सनसनीपूर्ण खुलासा भन्दै बेतुकका ‘हेडिङ’ राख्ने प्रवृतिले आमसञ्चारलाई नै अभद्र तुल्याएको छ ।
सस्तो प्रचारबाजी र सस्क्राइबको लोभमा यूट्युबरहरू क्यामेरामा जे पनि कैद गर्न र जे पनि बक्न तयार देखिन्छन् । यिनले समाजलाई सही सूचना सम्प्रेषण गर्न यूट्युबको प्रयोग गरेनन् । बरु भएभरका सामग्रीलाई सनसनीपूर्ण बनाएर समाजलाई बेवकुफ र दिग्भ्रमित पारिरहे ।
आफ्नो च्यानलको बाली सपार्न समाजमा भएका सकारात्मक पक्षलाई समेत नकारात्मक खुराक बनाएर नार्ने काम गरिरहे । केही जमातले यूट्युबरले पत्रकारितामा योगदान दिएका छन् भनि प्रस्ट्याउँछन् । यो कुरा नारायण गोपालले क्रिकेटमा योगदान दिए भने जत्तिकै हो । पत्रकारिताका आधारभूत नियमको समेत हेक्का नराखी भ्रामक र कपोकल्पित सूचना सञ्चार गर्ने यूट्युबरहरू सञ्चारकर्मी कम डलर व्यापारी बढी हुन् ।
यिनले राखेका शीर्षकबाट प्रस्ट थाहा पाउन सकिन्छ, यिनको सिधा उद्देश्य के हो भनेर । आफ्नो खेतीलाई उर्बर बनाउन जस्तोसुकै भद्दा, अश्लील र उट्पट्याङ सामग्री प्रस्तुत गर्न रत्तिभर पनि लज्जाबोध गर्दैनन् । यूट्युबरको बेशरम चालचलनले अहिले आमसञ्चारमाथि नै प्रश्न चिह्न खडा भएको छ ।
सञ्चारमाथिको छुद्र यूट्युबकारिता गरेर २–४ डलर अर्थोपार्जन त गर्लान् तर समाजमा यसले पारेको दीर्घकालीन असरको भरपाई कसले गर्छ ? जनतामा पारेको मानसिक उत्पीडनको उपचार कसले व्यहोर्छ ? भ्रमपूर्ण सूचनाले समाजलाई गरेको क्षतिको हिसाब कसरी मिल्छ ? यूट्युबको तरवारले चरित्रहत्या गरिएकाहरूले समाजमा आफ्नो शिर कसरी उठाउँछन् ?
समाजलाई प्रविधिमैत्री बनाउन, नयाँ–नयाँ प्रयोग सिकाउन, नविनतम आविष्कारको जानकारी दिन, शुद्ध मनोरञ्जन प्रदान गर्न, सत्यतथ्य सूचना सम्प्रेषण गर्न, सिक्न चाहेका कामको रिफ्रेन्स दिन संसारले यूट्युबको उपयोग गरिरहेको छ । तर हामी कहाँ पतिपत्नीको डिभोर्स गराउन, पीडितलाई पीडा थप्न, अरुको चरित्रहत्या गर्न, समाजमा भाडभैलो मच्चाउन, व्यक्तिगत रोष साध्न, गलत प्रवृत्तिलाई प्रश्रय दिन र चन्दा उठाउन यूट्युबको प्रयोग भइरहेको छ । जुन अत्यन्तै दुःखद हो ।
विज्ञानले कुनै पनि प्रविधिको विकास मानव कार्यमा सहजताका लागि गर्दछ । यूट्युबरको काम अरुको चरित्रहत्या गरेर माड खाने होइन । समाजमा द्वेष र क्लेश पैदा गरी सामाजिक अवस्थितिलाई कुरूप बनाउने होइन । समाजमा संस्कार निर्माण गर्ने अभिभारा हरेक नागरिकमा निहित छ ।
यूट्युबरले प्रस्तुत गरिरहेका गैरजिम्मेवारी र भत्सर्नायोग्य सूचनाले समाजलाई न त अगाडि बढाउन मद्दत गर्नेछ, न त यथास्थितिमा कायम रहन दिनेछ । यस प्रकारका बिर्सनलायक कार्यले समाजलाई मानसिक विचलन बनाई रसातलमा पुर्याउने पक्का छ ।
हामीले प्रसारण गर्ने सार्वजनिक चासोका सूचना प्रसारण गर्नुअघि सयपल्ट तौलिन आवश्यक छ । जनतासँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने कुराले ठूलो माने राख्दछ । तर यूट्युबरहरूले प्रसारण गर्ने सामग्रीको गति देख्दा यस्तो लाग्छ एकपल्ट आफैंलाई पो तौलिने हो कि ? अन्यथा यसबाट सिर्जित दुष्परिणाम स्वयं यूट्युबरले मात्र होइन, सिंगो परिवेशले भोग्नुपर्ने हुन्छ ।
अरुको घरको आँगनमा गएर कसैको मुखमा माइक घुसार्दै गर्दा सो व्यक्तिको सामाजिक जीवनको पनि हेक्का राख्न जरुरी छ । हत्याभन्दा कैयौ गुणा खतरनाक हुन्छ चरित्र हत्या । अर्काको मानहानी गरेर यूट्युबरकारिता गर्ने मात्र ध्याउन्नमा लाग्यौ भने यसले समाजलाई चाँडै अधोगतिमा लैजानेमा कुनै शंका छैन ।
धमिलो पानीमा माछा मार्न पोख्त केही वर्ग पनि आजभोलि क्यामेरा ठड्याएर यूट्युबकारिता गरिरहेका छन् । व्यक्तिगत दुश्मनी साध्न, अरुको आदर्शमाथि प्रहार गर्न, भाषा संस्कृतिलाई कमजोर बनाउन, जातीय द्वन्द्वलाई बढावा दिन र पैसाको खेती गर्न मात्रै यिनिहरू परिचालित छन् । लाइक, कमेन्ट, शेयर र सस्क्राइबको लोभले जसलाई पनि आहारा बनाउने प्राणी हो यूट्युबर । आफूले मन नपराएका व्यक्ति र संस्थाप्रति लक्षित गरी हुर्मत लिन पनि यूट्युबरहरू माहिर देखिन्छन् ।
यूट्युबको प्रयोग गरी जनताको सेन्टीमेन्टमाथि खेलेर अर्थोपार्जन गर्न खोज्नु, दुनियाँको चरित्र हत्या गर्दै हिँड्नु, सामाजिक विकृति फैलाउन खोज्नु, गलत प्रवृत्तिलाई मलजल गर्नु, झूटा मान्छे र आदर्शलाई बारम्बार हाइलाइट गरी स्थापित गर्न खोज्नु जस्ता कार्य सामाजिक मूल्यमान्यताका हकमा हत्या भन्दा पनि ठूलो अपराध हो । यसले निश्चित वर्गलाई पोषण त देला तर आखिरकार समाजलाई मानसिक सुकेनाशको अवस्थामा पुर्याइछाड्छ ।
हामी के बोल्छौं ? कस्ता संगित सुन्छौं ? कस्ता चलचित्र हेर्छौं ? कस्ता व्यक्तिलाई सुन्छौं ? यसले हाम्रो विचारको चैतन्य प्रकट गर्दछ र हाम्रो विचारले नै समाज बन्ने हो । त्यो प्रकट भएको विचारमाथि टेकेर नै समाजले अभ्यास गर्दछ । त्यसो भए हाम्रो चेतनाकोस्तर अहिले ट्रेन्डिङमा रहेका उच्छृंखलता फैलाउने खालका सूचना हेर्नेसम्मको मात्र हो त ? एकपल्ट आफैंलाई प्रश्न गरौं – हामी सबै यही परिवेशको एक हिस्सा हौं ? गलत प्रवृत्तिले प्रश्रय पाउनुमा हामी सबैको कतै न कतै हात रहेको छ ।
आजसम्म हाम्रो देशका यूट्युब ट्रेन्डिङ भिडियोहरू भनेकै गालीगलौज र चरित्र हत्याकै छन् । जसले अपशब्द बोल्छ, जसले अवान्छनीय क्रियाकलाप गरेर बोल्न सक्यो, त्यो यूट्युबको हिरो । यूट्युबमा हेरिएका भिडियो समाजका प्रतिनिधि विचार हुन् । हामी के हेर्छौं र के गर्छौं भन्ने कुरा नै समाजमा मन्थन हुने हुन् । नामै किटेर त भन्न नमिल्ला तर एकपल्ट ट्रेन्डिङमा परेको अनुहार सम्झिनुस् र उसको चाला नाप्नुस् अनि मज्जाले हाँस्नुस् ।
यूट्युब, गूगल जस्ता प्लेटफर्महरू आजका दुनियाका ठूला र साझा विश्वविद्यालय जस्ता भएका छन् । धेरैजसो विकसित देशका ट्रेन्डिङ भिडियोहरू विज्ञान, प्रविधि, कृषि उपकरण, खानपान बारेमा हुन्छन् ।
हामीले हेर्ने र बनाउने कन्टेन्ट भनेका, कसले कसकी पत्नी भगायो, कुन मन्त्रीका कति वटा गर्लफ्रेन्ड, फलानीले यति महंगो साडी किन लगाएकी, ठमेलमा के छामछुम भो, नेतालाई सबैभन्दा बढी गाली कसले गर्न सक्यो ? कुन हिरोइनका कति लामा दाह्रा ? यिनै हुन् हाम्रा ट्रेन्डिङ भिडियो भनेका । पूरै थाङ्ने ।
हामी के सिक्दैछौं ? समाज कहाँ जाँदैछ ? हामी के गर्दैछौं ? अनि हामीले चाहेको समाज कस्तो ? जसले जे गर्छ त्यही परिणाम पाउने हो । प्रविधिको सदुपयोग गरौं, दुरुपयोग होइन । यही गतिमा यस्तै खालका चरित्रविहीन भिडियोहरू निरन्तर बन्दै गए र समाजमा यिनले ठूलै स्थान पाउन थाले भने अब आउने हाम्रो भावी पुस्ता कस्तो सामाजिक दलदलमा फस्ला ? सोच्दै पट्यारलाग्दो । हामी आफूप्रति त इमानदारी हुन सकेनौं तर आउने सन्ततिमा वितृष्णा पैदा हुन सक्ने काम कसरी गर्न सक्छौं ?
आफूले खिचेको प्रदूषणयुक्त रिपोर्ट, भिडियो साँझ घरमा लगेर आफ्ना बालबच्चा र परिवारलाई छातीमा हात राखेर गर्वका साथ देखाउन सकिन्छ ? आफूले अरुको विरुद्धमा विषबमन, उट्पट्याङ हर्कत र चरित्रहत्या गरिरहँदा अबोध बालकले के सिक्छ ?
यसो भन्दैमा सबै यूट्युबरलाई एउटै भट्टीमा हालेर पोल्न मिल्दैन । केही यूट्युबरले राम्रा कहलिएका मिडियाभन्दा पनि उत्कृष्ट काम गरेका छन् । यूट्युबबाटै समाजसेवा पनि गरेका छन् । खोज पत्रकारिता गरेका छन् । समाजलाई विशुद्ध मनोरञ्जन पनि दिएका छन् । केही यूट्युबरले सांस्कृतिक धरोहरको जगेर्ना पनि गरेका छन् । ती सम्पूर्ण यूट्युबरलाई सलाम छ ।
सूचना र समाचार प्रकाशन सम्बन्धी काम गर्ने यूट्युबरलाई बाँध्ने कुनै वैधानिक कानून वा पत्रकारिताका आधारभूत परिधिभित्र कस्ने कानूनको टड्कारो आवश्यकता देखिन्छ । यूट्युबरहरू स्वयंले पनि समाज र सामाजिक परिवेशलाई ख्याल राखी सनसनीपूर्ण खबरभन्दा पनि सूचनामूलक खबर प्रसारण गर्न पट्टि ध्यान दिन आवश्यक देखिन्छ ।
नेपालको सार्वजनिक प्रशासन, विशेषतः निजामती सेवामा व्यावसायिक सदाचारिता विकास भएन भन्ने प्रश्न समय समयमा उठ्दै आएको छ । कर्मचारीमा स्वाभाविक रूपमा हुनुपर्ने कार्यसम्पादनलाई व्यवस्थित बनाउने सीप, संस्कार र अनुभवजन्य...
मखमली फुल्दा, मार्सी धान झुल्दा बहिनी आउने छिन्, दैलाको तस्वीर छातीमा टाँसी आँसु बगाउने छिन् .....। हाम्रो समयका चर्चित गायक नारायण रायमाझीको ‘नमुछे आमा दहीमा टीका’ बोलको गीत नि...
हाम्रा पुर्खाहरूले २०० (सन् १८१४) वर्षअघि कस्तो समाजमा जीवनयापन गरे ? यसको लेखाजोखा हेर्दा कहालिलाग्दा तथ्यबाहेक केही भेटिन्न । मूलतः पूर्वदेखि पश्चिमसम्म मध्यपहाडी क्षेत्रका युवाहरू लावालस्कर लागेर युद्धमा होमिए ।...
धरान उपमहानगरपालिकाका मेयर हर्क साम्पाङले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो नगरपालिकाबाट हटाएको विषय अहिले निकै चर्चामा छ । २०५४ मा त्यही प्रकृतिको क्रियाकलाप गरेका थिए, लीला थापा मगरले । जिल्ला विकास समिति...
केही वर्षअघि विद्वान प्राध्यापक डा. अभि सुवेदीले कान्तिपुरमा लेख्नुभएको एउटा प्रसंगबाट आजको चर्चा शुरू गर्नु उपयुक्त हुनेछ । त्यस प्रसंगमा नेपाली कांग्रेसका वर्तमान सभापति शेरबहादुर देउवाले पूर्व प्रधानमन्त्रीको हैस...
राजधानी काठमाडौंबाट कयौं सय माइल टाढा रहेका जाजरकोट र रुकुम पश्चिम यतिबेला भूकम्पले इतिहासकै सर्वाधिक पीडामा छन् । गोधूलि साँझसँगै ओठ काँप्ने जाडो शुरू हुन थाल्छ । आमाको मजेत्रोमा लपेटिएका बच्चाहरू चि...
स्वधर्म भन्ने शब्द हामीमध्ये धेरैले सुन्ने गरेका छौँ । स्वधर्मको आदि शिक्षक, प्रचारक वा आचार्य भगवान् कृष्ण हुन् । उनले सर्वप्रथम अर्जुृनलाई यसको शिक्षा दिएका थिए कुरुक्षेत्रको युद्ध मैदानमा । यसका आधुनिक व्याख्याता भने ...
गठबन्धनको नयाँ समीकरणसँगै पुनर्गठित मन्त्रिपरिषद्मा नेकपा (माओवादी केन्द्र)का तीन मन्त्री दोहोरिए । पार्टी नेतृत्वको निर्णयप्रति केही युवा सांसदले आक्रोश व्यक्त गरे । माओवादी पार्टी एउटा भए पनि सहायक गुट धेरै छन्...
उमेरले ३५ वर्ष पुग्नै लाग्दा मैले लोकसेवा आयोगको फाराम भरें । ३५ वर्ष कटेको भए फाराम भर्न पाउँदैनथें, तर नियुक्ति लिँदा भने ३५ वर्ष कटिसकेको थिएँ । लोकसेवा आयोगको सिफारिशअनुसार क्षेत्रीय सिञ्चाइ निर्देशनालयले...