पछिल्लो केही दिनयता काठमाडौँ उपत्यकामा कोभिड १९ को संक्रमणदर बढिरहेको छ । पछिल्लो ३ दिनमा काठमाडौँ जिल्लामा ५ सय ५, ललितपुरमा ३० र भक्तपुरमा ६६ जनामा संक्रमण देखियो । आइतवार मात्र उपत्यकामा ४ सय २९ संक्रमित भेटिएका छन् ।

देशको राजधानीसमेत रहेको काठमाडौँ उपत्यकामा संक्रमणको संख्या दिनानुदिन बढ्नुले राम्रो संकेत गरेको छैन । केही दिनअघि उपत्यकामा रहेका सबै पालिकाका मेयरहरूको संयुक्त बैठकले उपत्यकामा आइसोलेसनको संख्या बढाउने र परीक्षण पनि बढाउने निर्णय गरेको थियो ।

परीक्षण बढेपछि संक्रमितको संख्या पनि बढ्ने र संक्रमितलाई राख्न आइसोलेसनको आवश्यकता हुने भएकाले यो निर्णय गरिएको काठमाडौँका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यले बताए ।

के भन्छन् स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रमुख विशेषज्ञ ?

स्वास्थ्य सेवा विभागका महानिर्देशक डा. महेन्द्र श्रेष्ठ अहिले स्वास्थ्य मन्त्रालयमा प्रमुख विशेषज्ञ भएर गएका छन् । उनी कोभिड १९ नियन्त्रण र रोकथाम कार्यक्रमका देशैभरका फोकल पर्सन पनि हुन् ।

परीक्षण बढेका कारण संक्रमितको संख्या बढेको हो त भन्ने प्रश्नमा डा. श्रेष्ठले भने, ‘परीक्षण बढेर मात्र होइन । परीक्षण किन बढेको हो त्यो बुझ्नुपर्छ । जस्तै आज १० जना भेटियो भने उनीहरूको कन्ट्याक्टमा आएका १ सय ३० जनाको थप परीक्षण हुनुपर्छ ।’

उनले धेरै मान्छेमा संक्रमण देखिनु भनेको ट्रेसिङको दायरा पनि बढ्नु भएको बताए । काठमाडौँ उपत्यकामा अझै पनि परीक्षणको संख्या उल्लेख्य हुन नसकेको श्रेष्ठले स्वीकारे ।

‘कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ भएअनुसार परीक्षण अझै हुन सकेको छैन । त्यसलाई व्यवस्थापन गर्नुपर्ने छ,’ उनले भने ।

अहिले उपत्यकामा दैनिक करीब ३ हजार जति परीक्षण हुन्छ । यो संख्या अपुग भएको र यसलाई अझ बढाउनुपर्ने डा. श्रेष्ठको भनाइ छ ।

‘उपत्यकामा २६ हजार या २८ हजार परीक्षण गर्ने गरी अभियान नै चलेको भनिएको छ तर संख्या हामीले तोक्नु हुँदैन,’ डा. श्रेष्ठले भने, ‘कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ जतिको हुन्छ त्यतिको परीक्षण हुनुपर्छ । एक दुई लाखको हुन्छ भने पनि सबैको परीक्षण गर्नुपर्यो ।’

गत वैशाखमा १५ हजारको परीक्षण गरिएको थियो !

डा. श्रेष्ठले गत वैशाखमा उपत्यकामा मात्र १५ हजारको परीक्षण गरिएको तर त्यतिबेला २/४ वटा मात्र संक्रमण भेटिएको बताए ।

‘पहिला एउटा पनि भेटिन्थेन । गत वैशाखमा हामीले उपत्यकामा १५ हजार परीक्षण गर्यौं । त्यतिबेला ३/४ वटा मात्र देखिएको थियो । तरकारी बजार र सफाई कर्मचारीहरू मात्र २ हजारको टेस्ट गरिएको थियो । त्यतिबेला संक्रमण देखिएको थिएन,’ श्रेष्ठले भने ।

यतिबेला काठमाडौँ महानगरपालिकाका सफाई कर्मचारीमध्ये १ हजार र प्राइभेट सेक्टरका सफाई कर्मचारीमध्ये १ हजारको टेस्ट भएको थियो ।

त्यतिबेला देशैभर लक-डाउन थियो । तर जब असारको अन्तिम-अन्तिम तिरबाट देशमा लक-डाउन खुकुलो गरियो, विभिन्न ठाउँहरूबाट आएका संक्रमितको संख्या बढ्यो ।

डा. श्रेष्ठ भन्छन्, ‘जब त्यतिबेला गरिएको लकडाउनलाई लूज डाउन गरियो अनि भारतबाट धमाधम मान्छेहरू आए । अन्य खाडी मुलुकहरूबाट पनि आए । त्यसले गर्दाखेरि त्यसलाई व्यवस्थित गर्न सकिएन र अहिले संक्रमण बढेको देखिएको छ ।’

स्वाब दिन जानेले गलत सूचना दिन थालेपछि कन्ट्याक्ट ट्रेसिङमा अवरोध !

डा. श्रेष्ठले संख्या तोक्नुभन्दा पनि संक्रमितको सम्पर्कमा आएका सबैको परीक्षण गर्ने आफ्नो टार्गेट रहेको बताए ।  

‘हाम्रो टार्गेट संक्रमितसँग सम्पर्कमा आएको मान्छे सबैको टेस्ट गर्ने हो,’ उनले भने ।

उनले संक्रमितको कन्ट्याक्ट ट्रेसिङमा अहिले सबैभन्दा ठूलो अवरोध आएको बताए ।

‘एउटा समस्या केमा भएको छ भने मान्छेहरू जुनबेला स्वाब संकलन गर्न जान्छन्, त्यो बेला मान्छेहरूले गलत सूचना दिने गरेका छन् । घरको ठेगाना गलत दिने, फोन नम्बर गलत दिने जस्ता कामहरू भएका छन्,’ उनको गुनासो छ ।

उनले संक्रमितलाई समाजले हेर्ने दृष्टिकोण राम्रो नभएकाले यस्तो भएको बताए । ‘नम्बर र ठेगाना नै गलत दिएपछि हामीलाई संक्रमितसम्म पुग्न र कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ गर्न गाह्रो भइरहेको छ,’ डा. श्रेष्ठले भने ।

संक्रमित बसेको घर या ठाउँको पहिचान हुनु राम्रो कुरा रहेको तर भाडामा बसेको छ भने बस्न नदिने, वरिपरीकाले राम्रो व्यवहार नगर्ने जस्ता कामहरू तत्काल रोकिनुपर्ने र अन्यथा कोरोना नियन्त्रणमै समस्या पैदा हुने डा. श्रेष्ठले बताए ।

निषेधाज्ञा कहिलेसम्म ?

काठमाडौँ उपत्यकामा जारी निषेधाज्ञा कहिलेसम्म जारी राख्ने भन्ने विषय अहिलेसम्म अन्योलमा छ । गत साउन ३० गतेबाट जारी निषेधाज्ञा अहिलेसम्म कायम छ ।

गत भदौ १० गते बसेको तीनवटै जिल्लाको सुरक्षा समितिको बैठकले भदौ १७ गतेसम्म निषेधाज्ञा लम्ब्याउने निर्णय गरेको थियो । निषेधाज्ञा सकिन अब ३ दिन बाँकी छ । 

कतिपय सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताहरूले मान्छेलाई घरभित्र थुनेर राख्नाले कोरोना नियन्त्रणमा नआउने टिप्पणी गरिरहेका छन् । 

निषेधाज्ञा कहिलेसम्म लम्बिन्छ भन्ने प्रश्नको उत्तर सरकारी अधिकारीहरूसँग छैन । काठमाडौँ जिल्ला प्रशासन कार्यालयका एक उच्च अधिकारीले लोकान्तरसँग भने, 'अझै ३/४ दिन बाँकी छ । निर्णय आएपछि तपाईंहरूले थाहा पाइहाल्नुहुन्छ नि !'