पोखरा महानगरपालिका–७ मुस्ताङ चोकस्थित अस्थायी पर्यटक बसपार्कमा लाखौं मूल्य पर्ने पर्यटक बसहरू लहरै देखिन्छन् । बस चल्न नपाएको ६ महिना पुगिसक्यो ।

गत वर्षको चैत ११ गतेदेखि सरकारले लागू गरेको १२० दिने लकडाउनसँगै त्यसयता सार्वजनिक यातायात सञ्चालन रोकले चैत–वैशाखको गर्मीको राप तथा अहिलेको बर्खे झरी पनि बसहरूले झेलिसके ।

पार्किङ गरिराखेको स्थानमा झारपात पलाएको छ । महंगो मूल्य पर्ने गाडीका टायर बिग्रिसकेका छन्, मोबिल फेर्नुपर्ने छ । गाडीमा जडित टीभी तथा ब्याट्री चोरीका घटना समेत सुनिन्छन् ।

सरकारले कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) महामारी नियन्त्रणका लागि चैतमा पहिलो पटक १ हप्ताका लागि लकडाउन घोषणा गर्‍यो । कतिपय टुरिस्ट बसका चालकले अर्को हप्ता त खोलिहाल्ला नि भनी गन्तव्यमा गाडी पुर्‍याएर घरतिर गए । तर लकडाउन लम्बियो । केही चालक त फर्किन पाएनन् । गाडी खुला ठाउँमा रहँदा घामपानी खाए । महंगो मूल्य पर्ने पर्यटकस्तरका सुविधासम्पन्न गाडीहरू गुड्न नपाई त्यसै थन्किन बाध्य भएका हुन् । 

यस्तो अवस्था कहिलेसम्म त ? निश्चित छैन । कोरोनाको जोखिमका कारण मानिसको भीडभाड हुने भन्दै सरकारले लामो दूरीमा सार्वजनिक यातायात चलाउन दिएको छैन । केही जिल्लामा जिल्लाभित्र मात्र आंशिक रूपमा आवश्यक मापदण्ड कायम गरेर गुडेका छन् । लामो दूरीमा चल्ने सार्वजनिक यातायातका साधन भदौ १ गतेदेखि चलाउने यसअघि निर्णय फेरबदल गर्दै १५ गतेसम्म रोकियो ।

कोरोना संक्रमण दर बढ्दै गएपछि पुनः भदौ मसान्तसम्म गाडी चलाउन दिइएको छैन । तसर्थ पोखराका पर्यटक बस व्यवसायीहरू पनि अन्योलमा छन् । गाडी खरिद गर्दा बैंकबाट लिएको ऋणको किस्ताबन्दी खप्टिएको खप्टियै छ । सिजनको बेलामा आम्दानीको स्रोत नहुँदा व्यवसायी पनि चिन्तामा डुबेको बताउँछन् । व्यवसायीले ४५ प्रतिशत जति बैंक ऋणमा गाडी झिकेको पाइन्छ ।

नेपाल एशोसिएसन अफ टूर एण्ड ट्राभल्स एजेन्ट्स् (नाट्टा) गण्डकी अध्यक्ष सञ्जयकान्त सिग्देलले कोरोनाका कारण पर्यटक बस व्यवसायी मारमा परेको गुनासो गरे । उनले विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लूएचओ) ले भनेजस्तो कोरोनाविरुद्ध स्वास्थ्य सचेतना अपनाउँदा आवश्यक मापदण्ड कायम गरी सीमित संख्यामा भए पनि गाडी चलाउन दिनुपर्नेमा जोड दिन्छन् । ‘सरकारले भनेजस्तो आवश्यक प्रोटोकल पूरा गर्छौं, कम्तीमा सञ्चालन खर्च त उठाउने मौका दिनोस् भनेका छौं,’ अध्यक्ष सिग्देलले भने, ‘एउटा सिट छाडेर गाडीमा १६–१७ जना मात्र बोक्न दिइयो भने कम्तीमा २ जना मजदुरले रोजगार पाउँथे । समस्यामा परेका यात्रुले सुविधा पाउँथे । चर्को भाडा तिरेर सानो गाडीमा जानु पर्थेन ।’

तर सरकारले आफूहरूको मागप्रति बेवास्ता गरेको उनको आरोप छ । काठमाडौंबाट बाहिर जानेहोस् वा निश्चित गन्तव्यमा सीमित संख्यामा यात्रु चढाएर गाडी गुडाउन सकियो सहज हुने अध्यक्ष सिग्देल बताउँछन् ।

गण्डकी प्रदेशअन्तर्गत टूर एण्ड ट्राभल्स क्षेत्रमा करीब ३ अर्ब बराबरको लगानी रहेको र करीब १ हजार १०० जना प्रत्यक्ष रोजगाररत छन् । तर विषम परिस्थितिको मारमा पर्दा व्यवसायीको लगानी डुब्ने डर छ भने कतिपयले जागिर गुमाएका छन् ।

सरकारले अहिले व्यवसायीलाई नहेरेको र २०२० वर्ष त्यसै खेरै जाने हुँदा आगामी वर्षका लागि नयाँ योजनाका साथ अघि बढ्ने तयारीमा व्यवसायी छन् । अबका दिनमा तत्काल विदेशी पर्यटक भित्र्याउन नसके पनि अवस्था सहज भएपछि प्याकेज बनाएर आन्तरिक पर्यटकहरू विभिन्न पर्यटकीय गन्तव्यमा पुर्‍याउन सकियो भने सबैलाई फाइदा पुग्ने भएकाले सोतर्फ ध्यान दिइएको उनले बताए ।

विदेशी पर्यटकलक्षित भएकाले सुविधासम्पन्न गाडी सधैं दुरुस्तै राख्नुपर्छ । लामो समय हिलोमा गडेका गाडीहरू गुडाउनु पर्दा मर्मत अनिवार्य छ । गाडीका टायरहरू बिग्रिसकेको र मर्मत नगरी चलाउँदा ‘पङ्चर’ हुने र जुनसुकै बेला दुर्घटनाको डर भएकाले मर्मत गर्नुपर्ने बस चालक बताउँछन् । खुला ठाउँमा घामपानीले सेकिँदै गएको गाडीको पछाडिका ४ र अगाडिको २ गरी ६ वटा टायर फेर्नुपर्दा एउटैको झण्डै ३० हजार रुपैयाँसम्म पर्ने रेन्बो टुर्स एण्ड ट्राभल्सको गाडीका चालक कृष्ण गुरुङले जानकारी दिए ।

‘मोबिलमा इन्जिन खेल्न पाएको छैन । मोबिल समेत फेर्नुपर्छ । मोबिल फेर्दा २०–२५ हजार रुपैयाँ लाग्छ । सबै टायर र मोबिल फेर्नुपर्दा २ लाख जति लाग्ला,’ उनले भने ।

२०४९ सालमा स्थापना भएको नाट्टा पोखरामा हाल १८१ जना सदस्य आवद्ध छन् । यहाँ टुरिस्ट बससहित जीप, भ्यान र हायस साना–ठूला गरी ३६१ गाडी छन् । तीमध्ये ठूला पर्यटक बस मात्र १२८ वटा छन् । कोरोना प्रभाव पर्नुअघि पोखराबाट काठमाडौं, सौराहा र लुम्बिनीका लागि दैनिक ३० वटा गाडी छुट्थे । त्यत्तिकै संख्यामा पर्यटक गाडीहरू त्यताबाट पोखरातर्फ आउँथे । सबैभन्दा बढी काठमाडौंका लागि २५, सौराहालाई ३ र लुम्बिनीलाई २ गाडी नाट्टा पोखरामा आबद्ध रहेका पर्यटक गाडीहरू चल्ने गरेको संस्थाले जनाएको छ ।