हिन्दी फिल्म उद्योगका कलाकार सुशान्त सिंह राजपुतको असामयिक निधन भएको साढे तीन महिना बितिसकेको छ र अहिलेसम्म पनि यो तात्तातो बहसको विषय बनिरहेको छ । 

सुशान्तको मृत्युपछि बलिउडमा व्याप्त नातावादको विषय उठ्यो अनि मृत्युको अनुसन्धानको विषयमा बिस्तारै क्षेत्रीय तथा जातीय राजनीति हावी हुँदै गयो । अहिले आएर बलिउडमा लागूऔषध दुर्व्यसनको मुद्दा समेत यसमा जोडिन आएको छ । 

गत जुन महिनाको १४ तारिखमा मुम्बईस्थित आफ्नो अपार्टमेन्टमा सुशान्त मृत अवस्थामा भेटिएका थिए । मुम्बई प्रहरीले घटनाको प्रारम्भिक अनुसन्धानमा यो आत्महत्याको केस भनी घोषणा गरेको थियो । तर मानिसहरूले यसलाई नपत्याएर यसमा थप अनुसन्धान गर्नुपर्ने र सीबीआईलाई यसको जिम्मेवारी दिनुपर्ने माग गरे । 

सुशान्त बिहारबाट कलाकार बन्न मुम्बई पुगेका र बाहिरिया भएका कारण जम्नका लागि कठोर संघर्ष गरिरहेका थिए, त्यसैले उनको मृत्युले बिहारीहरूलाई निकै विचलित बनायो र केन्द्रीय निकायबाट जाँच हुनुपर्ने भनी उनीहरूले आवाज उठाए । यसैलाई बिहारमा सक्रिय दलहरूले भजाउने प्रयास गरे । 

बिहार विधानसभा निर्वाचन आउन लागेको सन्दर्भमा विपक्षी पार्टी राष्ट्रिय जनता दलका नेता तेजस्वी यादवले सुशान्तको मृत्युको केन्द्रीय निकायबाट अनुसन्धान गर्नुपर्ने भनी शुरूमा माग राखेका थिए । उनी पटनामा बस्ने सुशान्तका पितालाई भेट्न निवासस्थानमै पुगेका थिए । 

त्यसपछि सत्तारूढ भारतीय जनता पार्टी र जनता दल (युनाइटेड) पनि पछि परिने डरले सुशान्तका लागि न्यायको माग गर्दै जोडतोडले आवाज उठाउन थाले । 

बिहारका मुख्यमन्त्री नीतीश कुमारले सुशान्तको मृत्युमा मुम्बई प्रहरीको अनुसन्धानमा चित्त नबुझाएर पटना शहरका एसपी विनय तिवारीको नेतृत्वमा प्रहरीको एक टोलीलाई मुम्बई पठाए । 

उता महाराष्ट्रमा विपक्षी दल भाजपाले सुशान्तको मृत्यु अनुसन्धानमा उचित प्रक्रिया नअपनाइएको भनी सरकारको आलोचना गर्‍यो । 

बिहारकै अर्को दल लोक जनसत्ता पार्टीले पनि सुशान्तको मृत्युमा सीबीआई अनुसन्धानको माग गर्दै राजनीति चम्काउने कोशिश गर्‍यो । 

भाजपाको सांस्कृतिक विभागले सुशान्तको तस्वीर र पार्टीको चिह्न सहितको स्टिकर बनाएर ‘भुलेका छैनौं, भुल्न दिने छैनौं’ लेखिएको सन्देश कारमा टाँस्नका लागि बाँडेको छ । सुशान्तको नाम लेखिएका मास्कहरू पनि उसले बाँडेको छ । 

अनि उसले पटनामा सुशान्तको घर भएको राजीव नगर चोकको नाम सुशान्त सिंह राजपुत चोक राख्न तथा समेत माग गरेको छ । 

अर्को एक सानो दल हिन्दुस्तान अवाम मोर्चाले सुशान्तका लागि मरणोत्तर पद्मश्री पुरस्कारको माग गरेको छ । 

सुशान्तको मृत्युमाथिको अनुसन्धान चल्दै गर्दा एकअर्काबीच आरोपप्रत्यारोप पनि बढिरहेका छन् । कांग्रेस र आम आदमी पार्टीले उनको मृत्युका विषयमा भाजपाले ‘नीच’ राजनीति गरेको आरोप लगाएका छन् । 

बिहारको चुनावमा बाढीले पुर्‍याउने गरेको क्षति, कोभिड–१९ का कारण आएको आर्थिक समस्या तथा बेरोजगारी जस्ता मुद्दाले स्थान पाउनु स्वाभाविक हो तर सुशान्तको मृत्युको विषय पनि चुनावको ठूलै मुद्दा बनिरहेको छ । बाढी तथा कोभिड व्यवस्थापनमा चुकेको भन्ने आरोप लागेकाले छवि जोगाउन भए पनि नीतीश कुमारलाई सुशान्तको मुद्दा उठाउने बाध्यता आइलागेको छ । 

विभिन्न दलका नेताहरूले स्थानीय बासिन्दाको भावनामा खेल्नका लागि सुशान्तको मृत्युलाई बिहारी अस्मितासँग जोड्ने गरेका छन् । 

यससँगै जातीय राजनीति पनि जोडिन पुगेको छ । समग्र भारतमा अनि अझ बिहारमा जातभातको राजनीतिले निकै महत्त्व राख्ने गर्छ । 

सुशान्त क्षेत्री राजपुत समुदायका व्यक्ति थिए । बिहारमा राजपुतहरूको संख्या लगभग ४ प्रतिशत मात्र छ तर राजनीतिमा उनीहरूको उपस्थिति बलियो रहेको देखिन्छ । त्यसैले क्षत्री समुदायको मत हासिल गर्न पनि दलहरू लागिपरेका छन् । 

जातीयसँगै क्षेत्रीय राजनीति पनि यसमा जोडिन पुगेको छ । बिहार र महाराष्ट्रका सरकारले सुशान्तको मृत्युका विषयमा आरोपप्रत्यारोप गरिरहँदा सुशान्तकी प्रेमिका रिया चक्रवर्तीको नाममा पनि क्षेत्रीय राजनीति भइरहेको छ ।

याले सुशान्तलाई लागूऔषध दिने गरेको र आफूले पनि लिने गरेको लागूऔषध नियन्त्रण ब्यूरोसमक्ष स्वीकार गरेपछि उनी र उनका भाइ शोभिकलाई पुर्पक्ष चलुञ्जेलका लागि कारागारमा राख्ने आदेश मुम्बईको अदालतले दिएको छ ।

रिया बंगाली ब्राह्मण हुन् । बंगालकी छोरीलाई मिडिया तथा एनसीबीले अनावश्यक रूपमा दुःख दिइरहेको भनी कांग्रेस सांसद अधीर रञ्जन चौधरीले संसदमा बयान नै दिएका छन् । उनको बयानपछि कांग्रेस कार्यकर्ताहरूले कोलकातामा रियाको पक्षमा जुलूस नै निकालेका थिए । अर्को वर्ष पश्चिम बंगालमा हुने विधानसभा निर्वाचनलाई दृष्टिगत गरी यस्तो जुलूस निस्केको हो ।

यसैबीचमा बलिउड अभिनेत्री कंगना रनावतले पनि सुशान्तको मृत्युलाई राजनीतीकरण गरिरहेकी छन् । मुम्बई प्रहरीले उनकै शब्दमा ‘बलिउड माफिया’ सँग मिलेर काम गरिरहेको अनि सुशान्तको मृत्यु अनुसन्धानमा महाराष्ट्र सरकारले उचित कारवाही नगरेको भनी कंगनाले आलोचना गरिन् । 

त्यसपछि महाराष्ट्रका गृहमन्त्री अनिल देशमुखले कंगनालाई मुम्बईमा बस्ने कुनै हक नभएको भन्दै छोडेर जान भने । यो सुनेर तिलमिलाएकी कंगनाले मुम्बईको तुलना पाकिस्तान अधीनस्थ कश्मीरसँग गरिन् । अनि महाराष्ट्रमा सत्तारूढ शिवसेनालाई उनले सोनिया सेना नाम दिँदै कांग्रेसको पुच्छर बनेको भन्दै गिल्ला पनि गरिन् । 

त्यसपछि शिवसेनाका नेता सञ्जय राउत र कंगना रनावतबीच आरोपप्रत्यारोपको सिलसिला चल्यो र त्यसक्रममा अभद्र भाषाको समेत प्रयोग भए । महाराष्ट्रीय मूलका कलाकारहरूले पनि कंगनाको आलोचना गरे र कंगनाले उनीहरूलाई निर्मम जवाफ फर्काइन् । 

कंगनाको मुम्बईस्थित कार्यालयमा अवैध निर्माण गरिएको भन्दै बृहन्मुम्बई म्युनिसिपल कर्पोरेसनले त्यसलाई भत्काएपछि कंगनाले भिडियो सन्देश जारी गर्दै महाराष्ट्रका मुख्यमन्त्री उद्धव ठाकरेको कठोर आलोचना गरिन् र बाबरका सेनाले अयोध्यास्थित राम मन्दिर भत्काएकोसँग त्यसको तुलना गरिन् । 

कंगनाले खुलेर भारतीय जनता पार्टीको समर्थन गर्दै देवेन्द्र फणनवीस महाराष्ट्रको मुख्यमन्त्री भएको भए यस्तो स्थिति आउने थिएन भनिन् । उनलाई केन्द्रमा सत्तारूढ भाजपाले पूर्ण समर्थन गरेको छ र वाई प्लस स्तरको कडा सुरक्षा समेत उपलब्ध गराएको छ । 

कंगनाको राजनीतिक उदयको टर्निङ पोइन्टका रूपमा रहेको यो प्रकरणमा भारतीय समाजशास्त्रीहरूले जातीय राजनीतिका अनेकौं आयामहरूका विषयमा विश्लेषण गरेका छन् । सुशान्तको पक्षमा कंगना खुलेर आउनुमा बलिउडमा बाहिरियाको संघर्षप्रति कंगनाको सहानुभूतिका साथै जातीय सामीप्य पनि कारण रहेको उनीहरूको मत छ । 

सुशान्त क्षत्री थिए र कंगना पनि त्यसै समुदायकी हुन् । ट्विटरमा आक्रामक तेवर देखाउने क्रममा उनले आफू क्षत्राणी भएको बताउँदै लडाइँ शुरू नगर्ने तर शुरू भएको लडाइँ टुंग्याएरै छाड्ने भनी उद्घोष गरिन् । 

अनि हिन्दी फिल्म उद्योगमा मुम्बईको महत्त्व घटुवा गर्ने उद्देश्यले उत्तर प्रदेशमा फिल्म सिटी बनाउने घोषणा गरेका मुख्यमन्त्री योगी आदित्यनाथ पनि क्षत्री समुदायकै हुन् । 

भारतको राजनीतिमा मुसलमान अल्पसंख्यकहरूलाई पूर्णतः किनारीकृत गरेको भाजपा–आरएसएसले ऐतिहासिक रूपमा हिन्दू धर्मको मूल्यमान्यतालाई अक्षुण्ण राख्ने भनी परिचित क्षत्री समुदायलाई राजनीतिमा अघि बढाउने कोशिश गरिरहेको छ । मोदीका उत्तराधिकारीका रूपमा योगी आदित्यनाथलाई त्यसैअनुरूप सारिँदैछ । 

यससँगै सुशान्तको मृत्यु प्रकरणमा लागूऔषधको मुद्दा जोडिएपछि बलिउडका अनेकौं कलाकार त्यसमा मुछिएका छन् र त्यसक्रममा पनि राजनीति भएको छ । अरूभन्दा बढी दीपिका पादुकोणको खेदो खनिएको छ । उनी एनसीबीले गरेको सोधपुछका क्रममा रोएकी छन् । 

दीपिकाले पोहोर साल दिल्लीको जवाहरलाल नेहरु विश्वविद्यालयमा मोदी सरकारविरुद्ध विद्यार्थीहरूले गरेको प्रदर्शनमा मौन उपस्थिति जनाएकाले अहिले उनलाई तारो बनाइएको भन्ने विश्लेषणहरू आइरहेका छन् । 

मोदी सरकारको समर्थन गर्ने बलिउड कलाकारको संख्या दिनादिनुदिन बढिरहेको छ तर उम्दा तथा प्रभावशाली कलाकार र निर्देशकहरू अझै पनि विरोधी खेमामै देखिन्छन् । 

ती विरोधीहरूलाई पनि आफ्नो खेमामा ल्याउन सरकारले दबाब तथा प्रलोभन दुवैथरी उपायहरू अपनाइरहेको विश्लेषकहरूको मत छ । दीपिका पनि त्यसैको दबाबमा परेकी देखिन्छिन् । 

यसरी सुशान्त सिंह राजपुतको मृत्यु प्रकरण विधिवत अनुसन्धानबाट टुंगिनुपर्नेमा अनेक किसिमका राजनीतिको शिकार बनिरहेको देखिन्छ ।

यस प्रकरणले भारतको राजनीति कुन दिशामा अघि बढ्न खोजिरहेको छ भन्ने संकेत पनि दिएको छ ।