माघ १३, २०८०
रोल्पाका देवराज बुढामगर गाउँकै साधारण किसान हुन् । परिवर्तन गाउँपालिका–४ पाथावाङ निवासी देवराजका ६ छोरी र एक छोरा सरकारी जागिरे छन् । छोराको आसमा ६ छोरी जन्माए देवराज र उनकी श्रीमती नन्दाले । हुन पन...
दैलेखको भैरवी गाउँपालिका– २ का चेतन भण्डारी हालै भारतको गुजराततर्फ प्रस्थान गरे । कोरोना भाइरस संक्रमणको महामारीसँगै ७ महिनाअघि गाउँ फर्केका भण्डारी दशैंतिहारको मुखमा रोजगारीका लागि भारततिर लागे ।
विगतका वर्षमा दशैंतिहार लगायत चाडपर्व आउँदा स्वदेश फर्किने नेपालीको लर्काे लाग्थ्यो । तर कोरोनाकालमा नेपाली युवाको विगतभन्दा उल्टो यात्रा चलेको छ, चाडवाड नजिकिँदा गाउँघर छाडेर परदेश जानुपरेको छ ।
‘विगतमा दशैं मनाउन हरेक वर्ष हामी घर आउने गथ्र्यौं । यो वर्ष दशैंतिहार दशा बनेर आएको छ । ७ महिना गाउँमै बस्दा धेरै ऋण लागि सकेको छ,’ भण्डारीले भने, ‘ऋण तिर्न र दशैंसम्म २–४ पैसा भए पनि घरमा पठाउन गुजराततर्फ लागेको हुँ । हामीसँग यसको विकल्प नै छैन ।’
कोरोनाकै महामारीबीच स्वदेश फर्किएका कालिकोटको खाँडाचक्र नगरपालिकाका खडक शाही पनि भारततिर लागेका छन् । उनी १५ जनाको समूह बनाएर उत्तराञ्चल प्रदेशको नैनीतालमा रोजगारीका लागि गएका छन् ।
‘गाउँमा आम्दानी छैन । दशैंमा मिठोमसिनो खान, छोराछोरीलाई नयाँ कपडा खरिद गर्न र अन्य खर्च जुटाउन समस्या भयो । गाउँमा ऋण पाइने स्थानजति चहारेर अब ऋण पाउनै मुस्किल भयो,’ उनले लोकान्तरसँग भने, ‘भोकले मर्नुभन्दा कोरोनाले मरे मरिएला भनेर हिम्मत गर्दै बाध्य भएर दशैंको मुखमा भारत गएका हौं ।’
कालिकोटको नरहरिनाथ गाउँपालिकाका अधिकांश युवा भारततर्फ गइसकेका छन् । गाउँपालिका–६ का रमेश विश्वकर्मा गाउँमा हुने सानातिना रोजगारीका अवसरले परिवार पाल्न नसकिने भएकाले भारत फर्किनुपरेको बताउँछन् । ‘सरकारी ज्याला मजदुरी गर्दा दिनको ४००–५०० रुपैयाँ मात्रै कमाइ हुन्छ । यसले आफू के खाने ? छोराछोरीलाई के खुवाउने ?’ उनले भने, ‘बरु यसपालिको दशैं नमनाइएला । तर छोराछोरीलाई भोकै राख्नुभन्दा भारत जानुको विकल्प भएन ।’
दैलेखको आठबीस नगरपालिकाबाट समेत युवाहरू भारततर्फ गएका छन् । भारतको उत्तराञ्चल, मुम्बई, हिमाञ्चल, गढवाल, गुजरात लगायतका स्थानमा रोजगारीका लागि अधिकांश युवा गइसकेका छन् ।
दैलेखको भैरवी गाउँपालिका उपाध्यक्ष पदमकुमारी विष्टले गाउँपालिकामा भारतबाट फर्किएका ८० प्रतिशतभन्दा बढी व्यक्ति पुनः भारत नै फर्किएका बताउँछिन् । ‘हाम्रो तथ्यांक अनुसार हालसम्म ८० प्रतिशतभन्दा बढी व्यक्ति गइसके भने १५ प्रतिशतले दशैं कुरेर बसेका छन् । त्यसपछि उनीहरू पनि जान्छन्,’ उनले भनिन्, ‘५ प्रतिशतले स्वदेशमा नै केही गर्नुपर्छ भन्ने मानसिकताका साथ काम गर्न थाल्नुभएको छ ।’
जिल्ला प्रहरी कार्यालय सुर्खेतका प्रहरी नायब उपरीक्षक रामप्रसाद घर्तीका अनुसार बबई नाकाबाट असोज १–१२ गतेसम्म मात्रै २४ हजार ६२५ जना व्यक्ति बाहिरिएका छन् । ‘जसमध्ये ८० प्रतिशतभन्दा बढी नागरिक भारततर्फ गएका छन्,’ उनले भने । कर्णाली प्रदेशबाट बाहिरिएकामध्ये ७ हजार ११३ महिला र १७ हजार ५१२ जना पुरुष रहेका प्रहरीले जनाएको छ ।
कर्णाली प्रदेशको आन्तरिक मामिला तथा कानून मन्त्रालय अनुसार नेपालमा लकडाउन भएयता कर्णाली प्रदेशको प्रमुख नाका बबईबाट मात्रै ७० हजारभन्दा बढी व्यक्ति भारतबाट नेपाल फर्किएका छन् भने २ हजारभन्दा बढी व्यक्ति तेस्रो मुलुकबाट फर्किएका छन् ।
सरकारका मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाहीले लकडाउनको समयमा आएका सबै नागरिकलाई सरकारले यतै व्यवस्थापन गर्ने भनेर सार्वजनिक भाषणबाजी गरेपनि कर्णालीका युवा भारततिरै फर्किएका छन् । प्रदेश सरकारका भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्री विमला केसीले सरकारले बजेट कार्यान्वयनलाई तीव्र रूपमा लगेको बताउँदै भनेको समयमा नै सबैलाई रोजगारी सिर्जना गर्न नसकिने बताइन् ।
‘रोजगारी भन्ने बित्तिकै पाउने कुरा होइन । मुख्यमन्त्री रोजगारी कार्यक्रम कार्यान्वयन, मन्त्रालयबाट विभिन्न कार्यक्रम, विकास निर्माणका कार्यक्रम केही समयमा नै शुरू हुँदैछन्,’ उनले भनिन्, ‘सबै युवाले गाउँमै केही गर्ने र गाउँको मुहार फेर्न योगदान दिने सपना देख्नपर्छ । सरकारले व्याज अनुदानका कुरा ल्याएको छ । विना धितो व्यवसाय गर्ने युवालाई ऋण दिने भन्ने योजना बनाएका छौं । १–२ महिना धैर्य गर्नुपर्थ्यो ।’
रोल्पाका देवराज बुढामगर गाउँकै साधारण किसान हुन् । परिवर्तन गाउँपालिका–४ पाथावाङ निवासी देवराजका ६ छोरी र एक छोरा सरकारी जागिरे छन् । छोराको आसमा ६ छोरी जन्माए देवराज र उनकी श्रीमती नन्दाले । हुन पन...
नृत्यका पारखीहरूका लागि लुम्बिनी प्रदेशमा लोकप्रिय नाम हो किशोर थापा । रुपन्देहीका किशोरको परिचय खाली नृत्यकार (डान्सर)मा मात्र सीमित छैन । उनी नृत्य निर्देशक, गायक, मोडल र फूटबल खेलाडीको रूपमा समेत उत्तिकै च...
समय : आइतवार बिहान ७ बजे स्थान : नलगाड नगरपालिका, १ चिउरी, जाजरकोट (भूकम्पले सबैभन्दा धेरै क्षति पुर्याएको ठाउँ) ‘मेरी आमालाई किन यस्तो भयो ? मलाई पनि बाँच्न मन छैन,...
मनीषा जीसीको वास्तविक नाम विष्णु घर्ती क्षेत्री हो । गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिका– ३ हाडहाडेकी विष्णुलाई धेरैले मनीषा भनेर चिन्छन् । उनै मनीषा लोक सेवा आयोगले लिएका पाँचवटा परीक्षामा एकसाथ नाम निकालेर अह...
प्रगतिशील राजनीतिको 'फ्रन्टलाइन'मा देखिने नेताहरू जति कठोर हुन्छन्, त्यो भन्दा बढी ‘इमोसनल र सेन्टिमेन्टल’ पनि हुन्छन् । त्यस्तै ‘इमोसनल फिलिङ्स’का बाबजुद परिस्थितिले कठोर बन्दै गएक...
बुटवलका कुलचन्द्र पाण्डे सफल पर्यटन व्यवसायी हुन् । कुनै समय भारतको एउटा कम्पनीमा काम गरेका पाण्डे अहिले रूपन्देहीमा ‘एसियन ब्राण्ड’ चम्काउने ‘टुरिजम’ उद्यमीका रूपमा चिनिन्छन् । तीन दशकअघि...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...
आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...