मंसिर १४, २०८०
प्रगतिशील राजनीतिको 'फ्रन्टलाइन'मा देखिने नेताहरू जति कठोर हुन्छन्, त्यो भन्दा बढी ‘इमोसनल र सेन्टिमेन्टल’ पनि हुन्छन् । त्यस्तै ‘इमोसनल फिलिङ्स’का बाबजुद परिस्थितिले कठोर बन्दै गएक...
कात्तिक ५, २०७७
कैलालीको घोडाघोडीका गणेश कुँवर भारतमा कोरोना संक्रमण बढ्दै गएपछि बिस्कुट कम्पनीको काम छाडेर गत वैशाख महिनामा घर आए ।
कोरोना त्रास बीचको नेपाल–भारत बन्दाबन्दीले उनले एक महिना गौरीफन्टा सीमा क्षेत्रको क्वारेन्टीनमा बिताए ।
सीमा क्षेत्रको क्वारेन्टीनमा चरम दुःख भोगेका उनी अब रोजगारीका लागि भारत नजाने सोच्दै एक महिनापछि नेपाल प्रवेश गर्न पाए । परिवारको आर्थिक अवस्था कमजोर छ । घरमा बुढा बुवा–आमा, श्रीमती र कलिला बालबच्चा छन् । आम्दानीको स्रोत केही नहुँदा घर आएको ३ महिनापछि त छाक टार्नै मुस्किल पर्न थाल्यो ।
त्यसपछि आफ्नै गाउँ ठाउँमा कामको खोजीमा भौँतारिए तर लागेन । त्यसपछि निराश बनेर भारततर्फ हिँडेका उनले भने, ‘अहिले मुखमै आएको दशैं छोडेर भारत जाँदैछु ।’
‘कलिला छोरा–छोरी अनि बुढा बुवाआमा दशैं मनाएरै जाउँला जानै परे अहिले नजाऊ भन्दै हुनुहुन्थ्यो तर कसरी दशैं मनाउने ?’ आँखामा टिलपिल आँसु पार्दै उनले भने,’ के गर्ने बाध्यता छ । आफ्नै ठाउँमा काम गर्न मन थियो । घरपरिवारसँगै दशैं मनाउन मन थियो । तर आफ्नो ठाउँमा ८/१० हजारको पनि काम पाइएन । बाध्यताले दशैं नमनाएरै अर्काको देशमा जाँदै छु,’ उनले भने ।
दशैंभन्दा साहुको ऋण ठूलो
परिवारसहित भारत जाँदै गरेको अवस्थामा डोटीको बढीकेदारका बिर्खबहादुर साउद बुधवार त्रिनगर नाकामा भेटिए । काखमा दूधे बालक च्यापेकी उनकी श्रीमती, अनि उनी भारत प्रवेशका लागि लाइनमा थिए । रोगभन्दा भोक ठूलो भयो अनि बाध्य भएर कमाउन भारत जादैँछौं,’ बिर्खबहादुरले भने, ‘साहुले सताएका छन् । अर्को वर्ष असारको भाका छ । समयमै मैले ऋण तिर्न नसके मेरो घरजग्गा साहुले लिलाम गर्छन् । त्यसैले परिवारसहित दशैंमा रोजगारीको खोजीमा भारत जाँदैछु ।’
उनी मात्रै हैन दशैंको समयमै अहिले प्रदेशका गौरीफन्टा, गड्डाचौकी नाका हुँदै दैनिक सयौँको संख्यामा नागरिकहरू रोजगारीका लागि भारत जाँदैछन् ।
४ महिनामा एकै नाकाबाट ५१ हजार जना भारत प्रस्थान
उनीहरू जस्तै हजारौं संख्यामा नागरिकहरू सुदूरपश्चिमका नाका हुँदै रोजगारीका लागि भारत जाँदैछन् । विगतका वर्षमा दशैंको समयमा भारतबाट आउनेहरूको लर्को हुन्थ्यो, तर यस वर्ष भने परिस्थिति ठीक उल्टो छ । सुदूरपश्चिमका नाकामा स्वदेश फर्किने भन्दा भारत प्रस्थान गर्नेहरूको संख्या ठूलो छ ।
पछिल्लो ४ महिनाको अवधिमा एउटै नाकाबाट ५१ हजार ३ सय ५९ जना भारत गएको सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारको तथ्याङ्क छ । त्रिनगर नाकाबाट मात्रै चार महिनाको अवधिमा ५१ हजार बढी नागरिक रोजगारीका लागि भारत प्रस्थान गरेको आन्तरिक मामिला तथा कानून मन्त्रालयका प्रवक्ता तेज प्रकाश जोशीले बताए ।
चैतयता नेपालीहरू भारतबाट आउने क्रम निकै बढेको थियो । भारतमा पनि कोरोनाको संक्रमण बढ्दै गएपछि नागरिकहरू त्रासले घर फर्केका थिए,’ प्रवक्ता जोशीले भने, ‘यो अवधिमा चार लाख नागरिक सुदूरपश्चिम आएका थिए । जेठसम्म प्रदेशका नाका हुँदै भारत जानेको संख्या शून्य थियो तर जेठपछि भने बढ्दै गइरहेको छ । हालसम्म यो नाका भएर मात्र ५१ हजार बढी नागरिक भारत गएका छन् ।’
सरकारी कार्यक्रम कार्यान्वयनमा आएनन्
कोरोनाको त्रासका कारण बेरोजगार भएर सुदूरपश्चिमका नागरिक धमाधम भारतबाट फर्किन थालेपछि यहाँको प्रदेश सरकार र स्थानीय सरकारहरूले उनीहरूलाई स्वदेशमै रोजगारीका अवसर दिने भन्दै चर्का नारा लगाए । त्यति मात्रै हैन चालू आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रममै विभिन्न कार्यक्रमहरू राखे ।
सरकारले नीति तथा कार्यक्रम र बजेट ल्याएको पनि चार महिना बित्न लागको छ तर ती कार्यक्रमहरू भने अझै कार्यान्वयनमा आएका छैनन् । स्वदेशमा रोजगारीका अवसरहरू नहुँदा नै आफूहरू बाध्य भएर भारत जानुपरेको कञ्चनपुरका अशोक थापाले गुनासो गरे ।
‘हामीहरू भारतबाट आउँदा यहीँ व्यवस्थापन गर्छाैं भनियो तर अहिले परिवारमा छाक टार्नै मुस्किल परिसक्यो, तर राज्य स्तरबाट कसैले हेरेन,’ उनले दुःखेसो पोखे ।
‘सरकाले कोरोना प्रभावितहरूका लागि भनेर व्यवसायमूलक कार्यक्रम ल्यायो । आवेदन माग्यो । मैले पनि दिएँ तर खै सरकारले सहुलियत ऋण दिएको ?’ उनले आक्रोश पोखे ।
‘सरकारले ल्याएका कार्यक्रमहरूमा पनि राजनीति नै हुन्छ । जस्तासुकै कार्यक्रम ल्याए पनि उनीहरूका कार्यकर्ताहरूले मात्रै पाउँछन् । वास्तविक पीडितले पाउँदैनन्’, धनगढीका पदम सुनारले भने, ‘हामी त चुनावका बेला भोटबैंकका रूपमा मात्रै प्रयोग हुन्छौं, त्यसैले आफ्नो परिवार पाल्न भारत जानै पर्छ ।’
सरकार भन्छ, ‘६० हजार आवेदन आएको छ, व्यवस्थापन हुँदैछ’
प्रदेश सरकारले कोरोना प्रभावितहरूलाई लक्षित गर्दै डेढ अर्बको सुदूरपश्चिम प्रदेश स्वरोजगार विकास कोष ल्याएको छ,’ मुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्टले भने त्यो कार्यान्वयनको चरणमा छ । हामीले एक अर्ब रकमको साना तथा मझौला उद्यमलाई बैंक तथा वित्तीय संस्थामार्फत कर्जा दिनका लागि र नयाँ उद्यमीलाई कर्जा प्रवाह गराउनका लागि न्यूनतम ब्याजदरमा दिने गरी एक अर्ब रकम बजेटमार्फत विनियोजन गरेका छौं । त्यो पनि एक महिनाभित्रै कार्यान्वयनको चरणमा जादैँछ ।’
‘कृषि मन्त्रालय र पर्यटन तथा औद्योगिक मन्त्रालयमा विभिन्न अनुदानका कार्यक्रमहरू छन्,’ उनले थपे ।
कृषि कार्यक्रमका लागि मात्रै ६० हजार बढीको आवेदन परेको छ,’ भूमि व्यवस्था कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयका सचिव डा. किसनलाल भट्टले भने, ‘अबको केही दिनमै सबै कार्यान्वयनमा आउँछन् र यसले गर्दा स्वदेशमै केही गर्न चाहनेहरूलाई सहज हुन्छ । एकै घरका पनि बढी आवेदन परेकाले कार्यान्वयनमा ढिलाइ भएको हो, अब व्यवस्थापन हुँदैछ ।’
‘प्रदेश सरकारले ल्याएका कार्यक्रमहरू कार्यान्वयनमा गए रोजगारीका लागि भारत जानुपर्ने बाध्यता अन्त्य हुन्छ,’ मुख्यमन्त्री भट्टले भने ।
मुख्यमन्त्रीले यसो भनि रहेपनि नागरिकहरू बाध्य भएर भारत फर्किरहेका छन् ।
प्रगतिशील राजनीतिको 'फ्रन्टलाइन'मा देखिने नेताहरू जति कठोर हुन्छन्, त्यो भन्दा बढी ‘इमोसनल र सेन्टिमेन्टल’ पनि हुन्छन् । त्यस्तै ‘इमोसनल फिलिङ्स’का बाबजुद परिस्थितिले कठोर बन्दै गएक...
भगवान् गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी विश्वकै लागि शान्तिक्षेत्र हो । यो क्षेत्र आउँदो महिना विशेष हुने भएको छ । विश्वकै प्रतिष्ठित र ठूलो पुरस्कार मानिने नोबेल पुरस्कार विजेताहरूको जमघट हुने भएपछि विशेष हुन लागेक...
बुधवार काभ्रेको धुलिखेलस्थित काठमाडौं विश्वविद्यालयका १ हजार ८३८ जना विद्यार्थीमाझ सनम ढकाल दृश्यमा आए । एमबीबीएसमा सर्वोत्कृष्ट भएर गोल्ड मेडल ल्याउँदै सनम दीक्षित भएसँगै सबैमाझ परिचित भएका हुन् । काठम...
श्रीमान्–श्रीमती नैं शाखा अधिकृत, त्यो पनि एकसाथ । यस्तो सुखद संयोग सरकारी सेवामा प्रवेश गर्न चाहनेमध्ये कमैलाई मात्र जुर्ने गर्छ । तर, गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिका वडा नम्बर–६ का सुरेन्द्र पाण्डे र रमित...
रोल्पाका देवराज बुढामगर गाउँकै साधारण किसान हुन् । परिवर्तन गाउँपालिका–४ पाथावाङ निवासी देवराजका ६ छोरी र एक छोरा सरकारी जागिरे छन् । छोराको आसमा ६ छोरी जन्माए देवराज र उनकी श्रीमती नन्दाले । हुन पन...
बुटवलका कुलचन्द्र पाण्डे सफल पर्यटन व्यवसायी हुन् । कुनै समय भारतको एउटा कम्पनीमा काम गरेका पाण्डे अहिले रूपन्देहीमा ‘एसियन ब्राण्ड’ चम्काउने ‘टुरिजम’ उद्यमीका रूपमा चिनिन्छन् । तीन दशकअघि...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...