कोरोना कहरको मौका छोपी जिल्लाका विभिन्न खोलामा डोजरमार्फत अवैध उत्खनन गर्न थालिएको छ । यहाँका झन्डै दुई दर्जन खोलामा डोजर लगाई जथाभावी उत्खनन गर्ने क्रम बढेको हो ।

लकडाउन र निषेधाज्ञाका बेला स्थानीय सरकारको अनुगमन फितलो भएपछि नदीजन्य सामग्री निकाल्ने क्रम बढ्दै गएको छ । नारायण, दुल्लु र डुगेश्वरको दोभानमा रहेको त्रिवेणी खोलामा बीएनपी कन्स्ट्रक्सन र डीसी निर्माण सेवाले मनपरी रूपमा नदीजन्य सामग्री निकाल्दै आएका छन् । ‘संक्रमणको मौका छोपी ठेकेदारले जथाभावी गिट्टी–बालुवा निकालिरहेका छन्,’ स्थानीय विभूषण रानाले भने, ‘पालिका र स्थानीय प्रशासनमा पटकपटक रोक्न आग्रह गरे पनि बेवास्ता भइरहेको छ ।’

जनप्रतिनिधि र ठेकेदारको मिलेमतोमा अवैध उत्खनन भइरहेको उनको आरोप छ । उनका अनुसार खोलाको बीच भागमा डोजर लगाइँदा विभिन्न प्रकोपको जोखिम बढेको छ । पुलको पाँच सय मिटर नजिकबाट नदीजन्य सामग्री निकाल्न नमिल्ने भए पनि विभिन्न निर्माण कम्पनीले जथाभावी डोजर लगाइरहेको स्थानीयको गुनासो छ ।

नारायण नगरपालिका–२ स्थित छामघाट खोलाको पुल मुनिबाट ठेकेदारले निर्माण सामग्री निकालिरहेको स्थानीय कमल केसीले बताए । ‘प्रहरीलाई खबर गरे पनि बेवास्ता भयो,’ उनले भने, ‘उल्टै ठेकेदारले गाउँलेलाई धम्क्याइरहेका छन् ।’ उनका अनुसार लोहोरे, कट्टी, दोभान, छाम्घाट, ताराघाटलगायत खोलामा रात–दिन दोहन बढेको छ ।

माथिल्लो र तल्लो ड्गुेश्वरस्थित कर्णाली नदीको रामघाटमा पनि विभिन्न निर्माण कम्पनीले ढुंगा–गिट्टी निकालिरहेका छन् । खोला र नदीबाट निर्माण सामग्री चोरेर ठेकेदारहरूले महँगो मूल्यमा बिक्री गर्ने गरेको केसीको भनाइ छ ।

महाबु र भैरवी गाउँपालिकाले खोलाहरूको एकमुष्ट ठेक्का मध्यपहाडी लोकमार्गका ठेकेदारलाई दिए पनि अन्य ठेकेदारले समेत मनपरी गरिरहेका छन् । सबै पालिकालाई वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (ईआईए) गरेर मात्र नदीजन्य सामग्री उत्खनन गर्न आग्रह गरे पनि बेवास्ता भएको जिल्ला समन्वय समिति प्रमुख प्रेम थापाले बताए ।

‘सबै पालिकामा नियमविपरीत काम भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘अनुगमनमा कडाइ नहुँदा खोला र नदीहरूमा ठेकेदारको मनपरी बढ्यो ।’ जिल्ला वन कार्यालयले १ हजार रुपैयाँ मात्र जरिवाना गरी ठेकेदारलाई छुट दिँदा मनोबल बढेको उनको भनाइ छ । जिल्लामा सञ्चालित चार क्रसर उद्योग पनि मापदण्डविपरीत चलिरहेको उनको दाबी छ । सबै स्थानीय तहका विभिन्न खोला र नदीमा अनुगमन गरिने प्रमुख जिल्ला अधिकारी सन्तबहादुर सुनारले बताए । कान्तिपुर दैनिकमा ज्योति कटुवालले खबर लेखेकी छन् ।