कर्णाली प्रदेशको विकट जिल्ला कालीकोटमा सुत्केरी हुन नसकेका कारण कैयन आमाले ज्यान गुमाएका समाचार बारम्बार मिडियामा आइराख्छन् ।

आधारभूत स्वास्थ्य सेवामा समेत सबैको पहुँच पुग्न सकेको छैन । यस्तो अवस्थाका बीच जिल्ला अस्पताल कालीकोट भने तंग्रिन थालेको छ ।

जिल्ला अस्पताल कालीकोट प्रदेश सरकार मातहत आएपछि नयाँ सेवाहरू सुचारू भएको छ । दैलेख, अछाम र कालीकोटका अधिकांश सेवाग्राहीले अस्पतालबाट सेवा लिँदै आएका छन् । जिल्ला अस्पतालमा संघीय सरकारले ७० बेड राख्न मिल्ने भवन निर्माण गरिरहेको छ । यसको लागत २८ करोड रहेको छ ।

अस्पतालले डेन्टल सुविधा थप गरेको छ । अस्पतालमा एक्सरे मेसिन, भेन्टिलेटर थप गरिएको छ भने अक्सिजन प्लान्ट स्थापना गर्ने तयारी भएको छ । अस्पतालले फिजियोथेरापी सुविधा यही वर्षदेखि सञ्चालनमा ल्याएको छ ।

प्रदेश सरकारले आर्थिक वर्ष ०७५/०७६ मा एक करोड बजेट अस्पताललाई दिएको थियो । उक्त बजेटबाट अस्पतालमा पचास लाखको भवन निर्माण भएको छ भने बाँकी पचास लाखबाट हाडजोर्नीको अप्रेसन भइरहेको समयमा एक्सरे गर्दै हेर्न मिल्ने सीएम मेसिन पनि खरिद गरिएको छ ।

कर्णाली प्रदेशमा सरुवा रोग अस्पताल खोल्ने संघीय सरकारको अवधारणा अनुसार कालीकोटमा उक्त अस्पताल स्थापना गर्नुपर्ने स्थानीय अगुवाहरूको माग छ ।

निमित्त स्वास्थ्य सेवा व्यवस्थापक डा. भीष्मप्रसाद पोखरेका अनुसार आर्थिक वर्ष ०७६/०७७ मा तीन करोड ५५ लाख ६० हजार खर्च गर्ने अख्तियारी आएकोमा अस्पतालले तीन करोड ३० लाख ४७ हजार ८६७ रुपैंया खर्च गरेको छ ।

खर्च व्यवस्थापनमा चुनौती, दरबन्दीअनुसार छैनन् कर्मचारी

उनका अनुसार २ लाखभन्दा बढी सेवाग्राहीलाई सेवा दिइरहेको अस्पतालमा जम्मा ४७ जनाको दरबन्दी रहेको छ । उक्त दरबन्दीमध्ये १४ जना अर्थात् एक जना मेडिकल अधिकृत, एक जना लेखा अधिकृत, दुई जना हेल्थ अधिकृत, एक स्टाफ नर्स, कविराज एक, अनमी तीन, अहेव एक, कालुचेन अधिकृत एक र कार्यालय सहयोगी दुई जनामात्रै कार्यरत रहेका छन् । 

प्रदेश सरकारले विशेषज्ञ सेवा भनेर बजेट पनि दिइरहेको छ । सोही बजेटबाट एक सय १३ जना कर्मचारी राखिएको छ । ‘यसमध्ये सामुदायिक नर्सिङबाट २६ र विशेषज्ञ सेवाबाट १० जना कर्मचारी राखेका छौं,’ उनले भने, अन्यलाई हामीले यतै व्यवस्थापन गरेका छौं ।’

गत वर्ष मासिक रूपमा तलब सुविधाका लागि १८ लाख खर्च हुने गरेको थियो भने यो वर्ष बजेट अभावका कारण मासिक नौ लाख रुपैंया भुक्तानी गर्दै आएका छौं । 

उनका अनुसार अस्पतालमा कोभिड १९ विशेष अस्पताललाई आवश्यक जनशक्ति अभाव भएको, अस्पताल सञ्चालनका लागि बजेटको अपर्याप्तता, अक्सिजन प्लान्ट स्थापनाका लागि ८० लाख आवश्यक पर्नेमा ४० लाख मात्रै आएको, जोखिम भत्ता अपुग, चारपांग्रे सवारी साधनको अभाव, इन्धन (जेनेरेटर र सवारी इन्धनको व्यवस्था नभएको, दश किलोवाट क्षमता भएको सोलार प्लान्ट आवश्यक रहेको छ ।

कर्णाली सुत्केरी पोषण कोशेलीका लागि गत वर्ष बजेट अभाव भएका कारण वितरण गर्न नसकिएको उनको भनाइ छ । आर्थिक वर्ष २०७६ र ०७७ मा कालीकोटमा ३२ सय महिलाले स्वास्थ्य संस्थामा बच्चा जन्माएका थिए । 

त्यसका लागि ६४ लाख बजेट आउनुपर्ने भएपनि जम्मा ३२ लाख बजेट आएको थियो । यो वर्ष यो शिर्षकमा जम्मा ४५ लाख बजेट आएको छ ।

उनले भने, ‘यो वर्ष पनि बजेट कम हुने भएको छ । स्वास्थ्य संस्थामा सुत्केरी भएको खण्डमा प्रति महिला दुई हजारका दरले हामीले भत्ता वितरण गर्ने गरेका छौं ।’

उनले अस्पतालमा दुईवटा एम्बुलेन्सले सेवा दिइरहेको जानकारी दिए । 

कालीकोटमा एक जिल्ला अस्पताल, एक प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र, २८ वटा स्वास्थ्य चौकी, ८ वटा सामुदायिक स्वास्थ्य इकाइ, ४७ वटा आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र र ओदा फाउन्डेसनले सञ्चालन गरेको एक सामुदायिक अस्पताल सञ्चालनमा छन् ।