मंसिर १४, २०८०
नेपाली सेनाका कर्णेल कामेश्वर यादवको घरमा चोरी भएको छ । ललितपुर महानरपालिका–१८ भैँसेपाटीमा रहेको उनको घरबाट १९ लाख ४२ हजार ६ सय रुपैयाँसहित विभिन्न सामानहरू चोरी भएको जिल्ला प्रहरी परिसरका एसएस...
लट्टे हाम्रो गाउँघरमा पाइने एक प्रकारको पुरानो बाली हो । पुरानो बाली भएका कारण यो लोप हुने स्थितिमा पनि छ ।
लट्टेको महत्त्व नबुझ्दा यसको प्रयोग पनि निकै कम भएको पाइन्छ । महाभारत हिमशृंखलादेखि मध्य तथा दक्षिण अमेरिकी देशमा लट्टेको खेती परापूर्वकालदेखि नै हुँदै आएको पाइन्छ ।
नेपालमा यसको नाम ठाउँ अनुसार फरक–फरक छ । तराईमा रामदाना, पहाडमा लट्टे वा लुडे, उच्च पहाडी तथा कर्णाली प्रदेशतिर मार्से, सुदूरपश्चितिर दार्चुला, बैतडीतिर बेथ, बेथे वा चौलाई भनेर चिनिन्छ ।
व्यावसायिक खेती नहुने हुँदा लट्टेको खोज तथा अनुसन्धान पनि खासै भएको पाइन्न । रातो लट्टेलाई नेपालमा उच्चकोटीको मानिन्छ । लट्टे एक बहुउपयोगी बाली मानिन्छ र यसको प्रयोग ठाउँ अनुसार फरक–फरक रूपमा गरिन्छ । यसको हरियो साग पनि निकै स्वादिलो सब्जीको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ भने गेडालाई भुटेर वा लड्डु बनाएर पनि खान सकिन्छ ।
उच्च पहाडी जिल्लामा यसलाई प्रमुख खाद्यान्नको रूपमा लिइन्छ । पहाडी जिल्लामा यसको साग निकै मन पराएर विभिन्न तरिकाले परिकार बनाएर खाइन्छ । अन्य सागजस्तो प्रचलन या प्राथमिकतामा नपरेपनि सागमा पनि खनिज तत्व प्रशस्त पाइने हुँदा निकै फाइदा छ ।
लट्टेलाई अन्य बालीजस्तै छुट्टै जमिनमा नलगाई बारीको छेउ छेउ वा रुखो ठाउँमा लगाइदिने चलन छ । स्वास्थ्य सम्बन्धी प्रचुर फाइदा हुँदाहुँदै पनि यो एक हेपिएको अन्नजस्तो लाग्न सक्छ । सबैतिर लट्टेलाई एक प्रमुख बालीका रूपमा प्रयोग नहुने हुँदा यसको व्यावसायिकता खासै हुँदैन । तर पछिल्लो समय यसको महत्त्व बुझ्न थालेपछि यसको प्रयोग र खेती व्यापक हुन थालेको देखिन्छ ।
‘ग्लुटिन फ्री’ अन्नको रूपमा लिइने हुँदा लट्टेका परिकार होटल तथा रेस्टुरेन्टमा पनि राख्न थालिएको छ । नेपालमा ठाउँ अनुसार यसको बाली फरक–फरक समयमा हुन्छ । लट्टेलाई कुनै बालीको छेउमा लगाउँदा त्यो बालीमा कुनै नराम्रो नजर नलाग्ने परम्परा पनि छ । महिनावारी वा सुत्केरी भएका बखत यो बालीको रोटी वा भुटेर खानाले फाइदा पुग्ने जनविवश्वास पनि छ । नेपालमा लट्टेको अनुसन्धान धेरै कम भएका कारण यसका जाति कति छन् भन्ने यकिन स्थिति छैन । केही प्रारम्भिक अनुसन्धानकर्ताका अनुसार नेपालमा यसका ४ जाति छन् भनेर भनिएको छ । लट्टेलाई कति ठाउँमा झार भनेर फाल्ने पनि गरिन्छ । भारतमा लट्टेलाई अमरनाथ भनेर पनि चिनिन्छ ।
लट्टेलाई नियमित खानुका फाइदाहरू
– लट्टेमा प्रशस्त प्रोटिन, फाइबर, म्याग्नेसियम, फस्फोरस, फोलेट, कपर, आइरन, जिंक पोटासियम पाइने हुँदा निकै नै स्वास्थ्यवद्र्धक खाना मानिन्छ ।
– ग्रेनहरूमध्ये सबैभन्दा ज्यादा फाइबर भएको खाना हो लट्टे ।
– ग्लुटिन फ्री भएका कारण धेरैका लागि उपयुक्त
– ब्लड सुगर नियन्त्रणका लागि निकै उपयोगी खाना
– शरीरको तौल खटाउन उपयोगी हुन्छ ।
– मुटुलाई सुरक्षा प्रदान गर्न लट्टे निकै उपयोगी मानिन्छ ।
– स्किन केयरका लागि राम्रो मानिएको खाना हो ।
– क्यान्सर हुनबाट जोगाउन मद्दत पुर्याउँछ ।
– डाइबिटीज हुनबाट बचाउँछ ।
– हाइपरटेन्सन अर्थात् उच्च रक्तचापका लागि उपयोगी
– एनेमिया उपचारका लागि पनि उत्तम हुन्छ लट्टे ।
– दीर्घ जीवनका लागि अति नै राम्रो अन्न ।
– टिशूहरू मर्मत र बढाउनका लागि उत्तम ।
– बलियो कपालका लागि पनि लट्टे राम्रो अन्न हो ।
– प्रशस्त आइरन पाइने हुँदा गर्भवती महिलाका लागि पनि राम्रो मानिन्छ ।
लट्टेबाट के–के बन्छ, कसरी खाने ?
लट्टे एक स्वास्थ्यवद्र्धक अन्न भएका कारण पछिल्लो समय यसका परिकारहरू पनि थरिथरिका बन्न थालेका छन् । लट्टेको सागको तरकारी वा भुटेर पनि खान सकिन्छ । लट्टेको सागलाई उसिनेर साधेर खाँदा पनि अति नै स्वादिष्ट मानिन्छ ।
लट्टेको दानालाई उसिनेर चिसो बनाइ सलाद बनाएर खाँदा पनि निकै स्वास्थ्यवद्र्धक हुन्छ । लट्टेको सुप पनि निकै प्रख्यात र राम्रो हुन्छ । विदेशमा पनि लट्टेको धेरै नै प्रयोग हुन्छ र यसका परिकारहरू धेरै नै छन् । लट्टेलाई एक साइड डिसको रूपमा निकै नै प्रयोग गरिएको पाइन्छ । भेज बर्गर खानेहरूका लागि किनुवा वा लट्टेको प्याटिज बनाएर खानेहरू पनि निकै छन्, जुन स्वास्थ्यका लागि निकै राम्रो मानिन्छ । लट्टेको रोटी, पकौडा, केक, स्न्याक्स र ड्रिंक्स समेत बनाएर खान सकिन्छ । लट्टेको खिर पनि त्यतिकै मिठो र स्वास्थ्यवद्र्धक मानिएको छ ।
नेपाली सेनाका कर्णेल कामेश्वर यादवको घरमा चोरी भएको छ । ललितपुर महानरपालिका–१८ भैँसेपाटीमा रहेको उनको घरबाट १९ लाख ४२ हजार ६ सय रुपैयाँसहित विभिन्न सामानहरू चोरी भएको जिल्ला प्रहरी परिसरका एसएस...
पाल्पामा १९ वर्षीया किशोरीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा एक जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा गुल्मीको इस्मा गाउँपालिका ६ का २६ वर्षीय जिज्ञाश दाहाल रहेका छन् । उनलाई मंगलवार साँझ पक्राउ गरिएको प्रहरीले जनाएको...
बाराको कलैया उपमहानरपालिका–६ मदर्सा टोलमा रहेको बाल एकता इंग्लिस बोर्डिङ स्कूलका प्रिन्सिपल गुड्डु भनिने रुपेश स्वर्णकारको हत्याका मुख्य योजनाका सोही विद्यालयकी पूर्वशिक्षिका तथा लेखापाल राधा गुप्ता रहेको ख...
काठमाडौं उपत्यकामा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको छ । सोमवार अपरान्ह ४ बजेर ३३ मिनेटको समयमा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको हो । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रविन्दु भएर अपराह्न ४ बजेर ३१ मिनेटमा ५ दशमलव ८ रे...
तत्कालीन प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) अशोक सिंहले २०७९ फागुन १० गते जिम्मेवारीबाट राजीनामा दिए । प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी)को लाइनमा रहेका सिंहको जन्ममितिमा कैफियत देखिएपछि राजीनामा दिनुपरेको थियो ।&...
भैहवाबाट झण्डै २० किलोमिटर पश्चिममा छ रुपन्देहीको सियारी–५ मा बैदौली गाउँ । सोही गाउँकी ३३ वर्षीया सावित्रा खरेल खनाल आमा बन्ने खुसीको मुखैमा थिइन् । विवाह गरेको दुई वर्ष मात्रै पुग्नै लाग्दा सावित्रा आम...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...