×

NMB BANK
NIC ASIA

एक जमाना थियो, नेपाली गायक–गायिकालाई आफ्नो स्वरमा गीत रेकर्ड गराउन असाध्यै मुस्किल थियो । एउटा गीतमा स्वर दिन मात्रै पनि ६ महिनादेखि १ वर्ष कुर्ने गर्थे नेपाली कलाकार ।

Sagarmatha Cement
Muktinath Bank

काठमाडौं बाहिरका कलाकारहरू १० पटक काठमाडौं आउजाउ गरेपछि मात्रै गीत निर्माण गर्न सफल हुन्थे । त्यति दुःख गर्नेहरू मनैदेखि कला क्षेत्रलाई माया गर्ने र कला भएका व्यक्तिहरू मात्रै थिए ।


Advertisment
RMC TANSEN
IME BANK INNEWS
shivam ISLAND

तर अहिले समय फेरियो । जमाना आधुनिकतातर्फ मोडियो । पैसा भएपछि अटो ट्युन भरेर मीठो गीत दर्शकसँग पस्किन मिल्ने समय आयो । तर यो दर्शकलाई छल्ने काम मात्रै भइरहेको छ ।


Advertisment
Nabil box
Kumari

अटो ट्युन विनाको वास्तविक क्षमता केही समयअघि दुर्गेश थापाले एक टेलिभिजन कार्यक्रममा गाएको स्वरबाट थाहा हुन्छ ।

Vianet communication
Laxmi Bank

अहिलेका धेरै कलाकारलाई त्यो बेला स्वर परीक्षा पास गरेपछि मात्रै स्टुडियोको ढोका छिर्न पाइन्थ्यो, गीत गाउन पाइन्थ्यो भन्ने समेत थाहा छैन । हालै काठमाडौंस्थित डिल्लीबजार नजिकै आफ्नै घरमा गफिएर गायक नविन के भट्टराईले विगत सम्झिए, ‘त्यसबेला महिनौं कुरेर गीत गाउँथ्यौं । महिनौंसम्म गीत निर्माणमा समय दिन्थ्यौं । गीत चल्थे । वाहवाही हुन्थ्यो । कहाँ अहिलेजस्तो जमाना थियो र ?’

‘एउटा क्यासेटमा ८ वटा गीत हुन्थे, असन पुगेर क्यासेट ल्याएर त्यही गीत सुनिराख्थ्यौं,’ उनी भन्छन्, ‘अहिले गीत धेरै, महत्त्व कम भयो । त्यसबेला गीत थोरै तर क्वालिटीयुक्त गीत गज्जबका हुन्थे ।’

गीत भनेको आफू मरे पनि बाँच्ने चीज भएकाले हेलचक्र्याइँ गर्न नहुने बताउँछन् नविन । गायक भट्टराईले आफ्नो गीत ‘तिमीलाई सम्झिँदा’को धुन निर्माण गर्न मात्रै २ महिना लगाए । त्यसको गीत बनाउन १ महिना समय दिनुपर्‍यो । बजारमा ल्याउन ४ महिना लाग्यो ।

उनले भने, ‘त्यसबेला सबै कलाकारले बढी मेहनत गर्थे, त्यसैले त्यसबेलाका हरेकजसो गीत हिट हुन्थे । बजारमा आएका हरेकजसो गीतले मीठो छाप छोडेर मात्रै जान्थे ।’

नविनले अप्रत्यक्ष रूपमा थपे, ‘अहिले विना तयारी गायक–गायिका धेरै आए । तयारी विना १ दिनमै गीत लेखेर १ हप्तामा म्युजिक भिडियोसहित बजारमा गीत आउन थाले । त्यसपछि नेपाली संगीत उद्योगबाट कला हरायो । पछिल्लो समयका गीत, त्यसका शब्द, लय सुन्ने हो भने खै के हो, गीत हो र भन्ने भान हुन्छ ।’

तर, नविनले यो सबै अहिलेको टे«न्ड रहेछ भन्दै विषय अन्तै मोड्ने प्रयास गरे । नविनले पछिल्लो पुस्ताका कलाकारमा व्यावसायिक जोशजाँगरको अभाव रहेकोमा दुःख मानेका छन् । ‘मैले कसैलाई आरोप लगाउनु छैन,’ उनी भन्छन्, ‘सिक्न नखोज्ने, हतारहतारमा गीत ल्याउने, मेहनत नगर्ने । विथ आउट प्राक्टिस हाउ यु क्यान मेक योर सङ बेस्ट ?’

पहिलेको तुलनामा अहिले नेपाली गीतसंगीतको संख्या बढेको तर गुणस्तर विनाका गीत–संगीतको बाढी आएको लाग्छ नविनलाई । सोही कारण दर्शकले अहिलेका गीत एकछिन सुन्ने र केही समयपछि बिर्सिने गरेको नविन बताउँछन् ।

पछिल्लो समय नेपाली संगीतको बलियो ‘प्लेट फर्म’ भनेकै यूट्युब भएको छ । रेडियो, टेलिभिजनबाट पनि गीत त बज्छन् तर यूट्युबमा जस्तो दर्शक–श्रोताको सहज पहुँच र छनोट अरुमा छैन । 

पछिल्लो समय कमजोर र कमसल गीतले बजार पिटिरहेकोमा नविन खासै खुसी छैनन् । नविनलाई के लाग्छ भने पछिल्लो समय शब्दमा मात्रै होइन, संयोजनमा पनि असाध्यै हेलचक्र्याइँ भएको छ ।

अहिलेका गीत लोकप्रिय भएका छन्, नभएका होइनन् । उनी भन्छन्, ‘हिट हुनु र दर्शकले मन पराउनु फरक कुरा हो । अहिले यूट्युबमा आउने भ्युजको आधारमा कुनै पनि कलाकार र गीतमाथिको क्षमताबारे बोल्न गाह्रो छ ।’

यूट्युबमा अपलोड गरिएको गीतलाई आजभोलि ‘बुस्ट’ गरेर जबरजस्ती आएको भ्युज देखेर मख्ख हुनु राम्रो होइन भन्छन् उनी । ‘पहिलेजस्तो खोजी–खोजी दर्शकले मन पराइदिएका गीतलाई पो हिट मान्नुपर्ने होइन र ?’ उनले भने ।

खासमा नविन के भट्टराईले आजभोलि प्रविधिका कारण एकै गीतलाई जति पटक पनि रेकर्ड गराउन पाइने सुविधा भएकाले जस्ता पायो त्यस्तै प्रतिभा संगीत बजारमा छिरेको बताए ।

नविन के भट्टराइको परिचय अलिकति बेग्लै खालको छ । एक समयमा आधुनिक गीत, लोकगीतले जस्तै शहरी क्षेत्रका युवायुवतीको ध्यान नविन के भट्टराईका गीतले असाध्यै तान्थ्यो । नविन के भट्टराई भनेपछि त्यसबेलाका युवापुस्ताको बेग्लै आकर्षण थियो । अहिले पनि नभएको होइन तर त्यसबेलाको तुलनामा अहिले कमजोर छ, जुन कुरा नविनलाई महसूस भएको छ ।

‘मैले अहिलेको टे«न्ड जता गयो, त्यतै आफूलाई मोड्ने हो भने असम्भव थिएन,’ उनी भन्छन्, ‘तर मान्नुस् यो नेम र फेम भन्ने पनि एउटा चक्र हो । बिस्तारै हराउँछ । बिस्तारै पछि फर्किन्छ । यसमा खासै चिन्ता लिनुपर्ने विषय छैन । तर मेरो स्वभाव उही पुरानै हो, नविनको आफ्नै किसिमको स्टायल छ, त्यसबेला दर्शकले जे मन पराए, म अहिले पनि त्यही गर्ने हो ।’

तर ३ दशकदेखि अहिलेको पुस्तासम्मलाई गीत सुनाउन पाउँदा उनी मख्ख छन् । ‘एक किसिमले भाग्यमानी पनि हो,’ उनले भने, ‘त्यो बेला पनि मेरा गीतलाई असाध्यै मन पराउँथे । उफ्री–उफ्री नाच्थे । वान्स मोर भन्थे । अहिलेका युवापुस्ताको स्वभाव पनि त्यस्तै छ । नविन भनेपछि कुन कार्यक्रममा दर्शक शून्य छन् ?’

कुनै पनि कलाकारको ‘स्टार डम’ कहिले उच्च श्रेणीमा रहने र कहिले सामान्य हुने भएकाले यस विषयमा कोही कलाकार पनि चिन्तित हुन नहुने उनले बताए । ‘त्यसले डिप्रेसन, एन्जाइटी र नकारात्मक सोचतर्फ धकेल्छ,’ उनी भन्छन्, ‘टेक इट इजिली, जे हुन्छ राम्रो हुन्छ । साधना गर्न छोड्नुहुन्न । द्याट्स इट ।’

नविनले लकडाउनपछि आधा दर्जनजति कार्यक्रममा सहभागिता जनाइसकेका छन् । तर मेला महोत्सवमा होइन, लाउन्ज र बारमा भएका विशेष कार्यक्रममा । ‘आजभोलि बिस्तारै हलमा कार्यक्रम हुन छाडे,’ उनले भने, ‘भन्न किन हिच्किचाउनु ? आजभोलि धेरैजसो कलाकारको रोजीरोटी लाउन्ज र बारमा हुने कार्यक्रमले चलाएका छन् ।’

नेपाल र विदेशका केही कार्यक्रमका लागि कुराकानी भइराखेको र बिस्तारै कोरोना महामारी निको भएसँगै पहिलेजस्तै देश–विदेशका टूरमा व्यस्त हुने योजनामा छन् उनी ।

नविन के भट्टराई ३० वर्षदेखि संगीत उद्योगमा सक्रिय छन् । दर्जनौं लोकप्रिय गीत बजारमा ल्याइसकेका छन् । संसारका धेरै नेपालीको बस्तीमा पुगेर गीत गाएका छन् । तर लामो समयपछि उनले लकडाउनमा जीवन बिताए । लकडाउनसँगै उनी घरमै थुनिए । आमा, बहिनी, पत्नी र २ छोराछोरीका साथ उनले समय कटाए । लकडाउनकै बेला कान्छो छोरालाई जन्म दिइन् उनकी पत्नीले । उनी भन्छन्, ‘लकडाउनका बेला जन्मियो, असाध्यै खुशी भयौं । तर उसको नाम के राख्ने अहिलेसम्म फिक्स भएको छैन ।’

‘लकडाउनले गर्दा समाज, पैसा, परिवार, साथीभाइहरू बुझ्न पाइयो,’ उनले भने, ‘मलाई त लकडाउनले झन् क्रियटिभ बनायो । १ दर्जन हाराहारी गीत तयार गरेको छु । अब बिस्तारै रेकर्ड गर्ने हो ।’ अहिले आफ्नो ‘ड्रीम प्रोजेक्ट’मा व्यस्त रहेको उनले बताए ।

बिहान ४ बजे उठ्ने नविन के उठ्ना साथ तानपुरामा ‘प्राक्टिस’ गर्छन् । त्यसँगै गीतको रियाज गर्छन् । आधा घण्टा मर्निङ वाकमा निस्कन्छन् तर सधै होइन । नविनले भने, ‘रियाज सधै गर्छु । तर चिसो मौसममा अरु समयमा जस्तो नियमित मर्निङ वाकमा निस्कन्न ।’

उनले १ घण्टादेखि २ घण्टासम्म ब्हिान सधै साधना गर्ने गरेको बताए । उनले भने, ‘३० वर्षदेखि गीत–संगीतबाहेक अरु केही गरेको छैन । न कुनै व्यवसाय गरेको छु । फूल टाइम संगीतकर्मी हो । सोही कारण सधै रियाज गर्ने गरेको छु ।’

नविन के सामाजिक सञ्जाल चलाउँछन् । तर नेपाली न्यूजभन्दा धेरै विदेशी घटना हेर्छन् । नेपालको राजनीतिबाट वाक्क नविन भन्छन्, ‘सामाजिक सञ्जालमा सब्सक्राइब नगरे पनि केही आउँदैन । सधै आन्दोलन, सधै पार्टीका समाचार आउने न हो । इन्टरनेटमा बसेर नयाँ–नयाँ कुरा खोज्न मन पराउँछु ।’

hAMROPATRO BELOW NEWS
TATA Below
कात्तिक १९, २०८०

साङ्गीतिक क्षेत्रमा छोटो समयमै नाम र दाम दुवै कमाएकी गायिकामा पर्छिन् रचना रिमाल । करिअर सुरु गरेको ३ वर्षको अवधिमै उनले १२ सय हाराहारी गीतमा स्वर दिइसकेकी छन् ।  थुप्रै देशमा पुगेर आफ्नो स्वर गुञ्जाइस...

मंसिर २९, २०८०

लोकदोहोरी र आधुनिक गीतमा रुचाइएका गीतकार एवं संगीतकार राजकुमार बगरको स्वरमा ‘आँखैमा थियौ सानु’ बोलको गीत सार्वजनिक गरिएको छ ।  बगरकै शब्द एवं संगीत रहेको गीतमा उनीसँगै चर्चित गायिका...

पुस १६, २०८०

युवा लोकगायक अर्जुन सापकोटाले दाङको हापुरे महोत्सवमा दर्शक झुमाएका छन् । आइतवार मुख्य आकर्षणका रुपमा उपस्थित उनले आफ्ना चर्चित गीतहरू प्रस्तुत गरे ।  ‘हावा चिसो चिसो’, ‘पानी परेको...

मंसिर १४, २०८०

हाँस्य कलाकार सिताराम कट्टेल र कुञ्जना घिमिरेले वैवाहिक वर्षगाँठको अवसर पारेर ‘भगवान कसम’ बोलको गीत सार्वजनिक गरेका छन । १५ औं वैवाहिक वर्षगाँठको अवसर पारेर ‘धुर्मुस–सुन्तली&rsqu...

मंसिर १६, २०८०

कोरियोग्राफर रामजी लामिछाने एकसमय दिनैपिच्छे म्युजिक भिडियोको सुटिङमा व्यस्त हुन्थे । चल्तापुर्जा कोरियोग्राफर उनी महिनामा २२ वटासम्म म्युजिक भिडियोमा काम गर्थे ।  पछिल्ला महिना भने म्युजिक भिडियोमा उनको...

पुस २७, २०८०

ओमनको साङ्गीतिक कार्यक्रम सकेर फर्किएकी गायिका रचना रिमाल देशभित्रका मेला–महोत्सवमा व्यस्त हुन थालेकी छिन् ।  विदेशको कार्यक्रम सकेर फर्किएसँगै केही गीत रेकर्ड गराएकी उनी फेरि महोत्सवमा पुग्न थालेकी...

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

चैत १४, २०८०

सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

चैत १२, २०८०

रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन ।  सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...

सत्यको खोजी

सत्यको खोजी

चैत १०, २०८०

कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...

x