पौराणिक ज्ञानभण्डारमा लिङ्ग महापुराणको छुट्टै स्थान छ । ‘लिङ्गमेकादशं प्रोक्तम्’ अर्थात् यसै पुराणको १।२।३ मा उल्लेख भए अनुसार १८ वटा महापुराणमा यस पुराणको स्थान ११ औंमा पर्छ ।

‘लैङ्गं तु गुल्फकम्’ अर्थात् पद्पुराण स्वर्ग खण्ड ६२।५ का अनुसार यो पुराण पुराणपुरुषोत्तम भगवान्को अंगबिग्रहमा गोलीगाँठो मानिएको छ । गीताप्रेस गोरखपुरको पुराणकथांकमा यस पुराणको २ भाग रहेको उल्लेख छ ।

यस अनुसार पहिलो भागमा १०८ र दोस्रो भागमा ५५ गरी कूल १६३ अध्याय छन् । भागवतमा व्यासजीले यस पुराणको श्लोकसंख्या ११ हजार रहेको उल्लेख गरेका छन् तर गीताप्रेसको पुराणकथांकमा भने १२ हजार उल्लेख भएको पाइन्छ । 

लिङ्गपुराण शैवपुराण हो । यसको अर्थ यसले शिवजीको मात्र गुणगान गरेको छ भन्ने होइन । प्रसङ्ग अनुसार वैदिक सनातन धर्मावलम्बीहरूले मान्ने अन्य देवीदेवताले पनि यथावसर उत्तिकै चर्चा पाएका छन् । तथापि प्रधान देवता भने शिव नै मानिएका छन् ।

शैवसिद्धान्त र शैवदर्शन प्रतिपादन गर्ने यस पुराणको पहिलो भागमा लिङ्गोद्भव प्रसङ्ग, शिवपूजा पद्धति, शिवपूजा महात्म्य, शैवसिद्धान्त, शिवका विभिन्न अवतार, शैवपीठ, शिव सहस्रनाम, शिवाद्वैत सम्बन्धी विवेचन आदि विषय रहेका छन् ।

दोस्रो भागमा पाशुपतब्रत, शिवतत्व, दानधर्म, ज्ञानविज्ञान तथा योगाचार आदि विषयलाई प्रकाशित गर्ने प्रयास भएका छन् । 

पुराणहरूका नाम कतै वक्ताको नामका आधारमा, कतै श्रोताका नामका आधारमा र कतै पुराणमा वर्णित विषयवस्तुका आधारमा राखिएका छन् । तिनमा यो पुराण विषयवस्तुका आधारमा नामकरण भएको पुराण हो । वैदिक ग्रन्थहरूले भगवान् शिवलाई निराकार र साकार गरी २ किसिमले अथ्र्याउने काम गरेका छन् । यस अनुसार निराकार स्वरूपमा उनी परब्रह्म परमात्मा मानिएका छन् ।

गुणातीत अवस्थामा रहेकाले यसको रूप, रंग केही पनि हुँदैन । साकार स्वरूप पनि २ किसिमका रहेका छन् । तिनमा एक लिङ्गरूप र अर्को मूर्तिको रूपमा रहेका छन् । तिनै मूर्तिरूपलाई अर्धनारीश्वर पनि भनिन्छ । 

यद्यपि मूर्तिरूपमा उनलाई प्रायः पार्वतीको साथमा देखाइएको हुन्छ तर त्यो प्रतीक मात्र हो, यथार्थ होइन । शिवको अर्धनारी स्वरूपलाई सजिलोसँग बुझाउनका लागि पार्वतीको साथमा देखाउने काम भएको हो । वास्तवमा उनी हुन् अर्धनारीश्वर नै । अर्धनारीश्वर भनेको आधा अंग पुरुषको र आधा अंग नारीको भन्ने हो, जसले प्रकृति र पुरुषको प्रतिनिधित्व गरेको छ । यिनै अर्धनारीश्वरले सृष्टि, स्थिति र प्रलय सम्बन्धी कार्य व्यवस्थापनका काम गरेका हुन्छन् ।

लिङ्गपुराणले यिनै कुरालाई अथ्र्याउने, बुझाउने र बताउने काम गरेको छ । यसै अर्थमा यसलाई लिङ्गपुराण भनिएको हो । 

जहाँसम्म लिङ्ग भनेको के हो भन्ने कुरा छ त्यसको अर्थ भने निकै गहन रहेको पाइन्छ । पौराणिक ग्रन्थहरूमा आकाशलाई लिङ्ग र लिङ्ग घेर्ने योनी आकारको बाटुलो घेरालाई पृथ्वी भनिएको छ । सबै देवीदेवताको आलय र विलयको आधार भएकाले लिङ्ग भनिएको हो भन्ने उल्लेख भेटिन्छ । 

आकाशं लिङ्गमित्याहु पृथिवी तस्य पीठिका ।
आलयं सर्वदेवानां लयनाल्लिङ्गमुच्यते । 

तर यसको अर्थ त्यतिमा मात्र सीमित भने छैन । यसले अखिल विश्व ब्रह्माण्ड र त्यसभित्र हुने यावत गतिविधिलाई अथ्र्याउने काम गरेको छ । बनाउने पनि लिङ्ग हो, बनेको पनि लिङ्ग हो । खाने पनि लिङ्ग हो, खाइने पनि लिङ्ग हो । कर्ता पनि लिङ्ग हो, कर्म र क्रिया पनि लिङ्ग हो । सृष्टि कर्ता पनि लिङ्ग, सृष्टि पनि लिङ्ग, सृष्टिभित्रका गतिविधि पनि लिङ्ग । खगोल पनि लिङ्ग, भूगोल पनि लिङ्ग, खगोल र भूगोलभित्रका गतिविधि पनि लिङ्ग । ब्रह्माण्डमा ग्रह, नक्षेत्र, तारा लगायत समग्र आकाशादि पिण्डहरू छिपेर रहेका हुन्छन् । ब्रह्माण्डले समय अनुसार तिनलाई प्रकट गर्छ । त्यसैले ब्रह्माण्ड पनि लिङ्ग हो । 

हरेक वृक्षभित्र बीज पहिले नै रहेको हुन्छ । यद्यपि सतही रूपमा हेर्दा वृक्षभित्र बीज देखिँदैन तर समय आएपछि उसले आफूभित्रबाट बीज निकाल्ने काम गर्छ । त्यसैले वृक्ष पनि लिङ्ग हो । त्यसैगरी बीजभित्र वृक्षको अस्तित्व पनि रहेकै हुन्छ । यद्यपि यहाँ पनि बीजलाई फोरेर हेर्दा वृक्ष देखिँदैन । यसको अर्थ उसको भित्र वृक्ष छैन भन्ने होइन । वृक्ष, उसका हाँगा, लहरा, पात, फल, फूल सबै रहेकै हुन्छन् र समय आएपछि आफैं प्रकट हुन्छन् । त्यसैले बीज पनि लिङ्ग नै हो । 

ग्रह, नक्षेत्र आदि विशाल पिण्डदेखि सूक्ष्म परमाणुसम्ममा गणितको सूत्र अन्तरनिहित हुन्छ तर यसलाई हिसाब गरेर देखाउन कुनै चेतन तत्वको आवश्यकता पर्छ । यहाँ हिसाब गरेर देखाउने काम जुन चेतन तत्वले गरेको हुन्छ त्यो पनि लिङ्ग नै हो ।

पाणिनीय व्याकरणका नियम अनुसार गत्यर्थक र चित्रीकरणार्थक धातुबाट लिङ्ग शब्द बन्छ । यस अनुसार जसले यस विचित्र संसार रचना गरी उसलाई चेतन र गतिशील बनाउने काम गर्छन् र जो सोही संसारमा सदा अनुस्यूत भएर रहेका हुन्छन्, तिनै परब्रह्म स्वरूप परमात्मा नै लिङ्ग हो । ब्रह्माण्ड भनेकै लिङ्ग र लिङ्गीको समन्वय हो । व्यष्टिरूपमा भन्नुपर्दा हामी ब्रह्माण्डलाई लिङ्ग र त्यसलाई सञ्चालन गर्ने चेतन तत्वलाई लिङ्गी भन्न सक्छौं । अर्थात् लिङ्ग ब्रह्माण्ड, लिङ्गी  ब्रह्म तर समष्टिरूपमा भन्नुपर्दा लिङ्गी र लिङ्ग अर्थात् ब्रह्म र ब्रह्माण्ड एउटै हुन् । 

यसलाई एउटा रुख र उसमा फल्ने फलसित तुलना गर्न सकिन्छ । जस्तो आँपको बोटमा फल्ने आँप नै हुन्छ । अम्बाको बोटले फलाउने पनि अम्बा नै हुन्छ । मान्छेले जन्माउने मान्छे नै हुन्छ घोडाले जन्माउने घोडा नै र हात्तीले जन्माउने हात्ती नै हुन्छ । ब्रह्म र ब्रह्माण्ड पनि त्यस्तै हो । ब्रह्माण्डको उत्पत्ति ब्रह्मबाट हुन्छ । त्यसैले ब्रह्माण्ड पनि ब्रह्म नै हो र छोराछोरीको शरीरमा बुवाआमाको अंश पनि रहे जस्तै ब्रह्माण्डभित्र ब्रह्म पनि रहेकै हुन्छन् । त्यसैले यी सबै ब्रह्म नै हुन्, जसलाई लिङ्ग शब्दले सम्बोधन गरेको छ, हुन्छ ।