उत्तर कोरियामा किम जोङ उनले शासन चलाउन थालेको १० वर्ष पुगेको अवसरमा शासनकालको समीक्षा गर्नु वाञ्छनीय छ ।

सन् २०११ आफ्ना पिता किम जोङ इलको मृत्युपछि किम सत्तामा आएका हुन् । जम्मा २९ वर्षको युवा उमेरमै सत्तामा आएका तथा विदेशी शिक्षाको अनुभव लिएकाले किमको शासनकालमा उत्तर कोरिया पहिलेको भन्दा उदारवादी हुने अपेक्षा कतिपयले गरेका थिए ।

पिताभन्दा केही फरक रहँदै किमले आर्थिक प्रगतिलाई आफ्नो प्रमुख एजेन्डा बनाएका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार, पूर्वाधार निर्माण परियोजना तथा अन्य आर्थिक उपायहरूको महत्त्वाकांक्षा उनले दर्शाएका थिए । 

किमले देशमा आर्थिक परिवर्तन ल्याउलान् अनि थप खुला बनाउलान् भन्ने जनताको पनि अपेक्षा थियो । विदेशी नेताहरूसँग किमले शिखरवार्ता गरेकाले देशमा आर्थिक सुधार तथा खुलापन आउँछ कि भन्ने लागेको थियो । 

तर व्यवस्थागत सुधार गर्नेतर्फ किमको ध्यान जान सकेको छैन । त्यसको साटो उनले आणविक हतियारहरूको परीक्षणको संख्या निरन्तर बढाउँदै लगेका छन् । अनि अमेरिका र दक्षिण कोरिया जस्ता शत्रु मुलुकसँगको सम्बन्धमा न्यानोपन कायम गर्ने अवसरहरू पनि उनले गुमाएका छन् । 

आफ्ना पिताले अपनाउने गरेका खराब अभ्यासलाई निरन्तरता दिनु किमको सबभन्दा ठूलो कमजोरी हो । अर्थतन्त्र र समाजमाथि कठोर नियन्त्रण उनको पालामा कायमै छ भने राजनीतिक आस्थाका बन्दीहरूलाई कठोर श्रमशिविरमा राख्ने तथा क्रूर सजाय दिने काम उनले जारी राखेका छन् । 

उत्तर कोरियाको (कु)ख्याति नै आणविक हतियारको परीक्षणमा अडिएको छ । किमको १० वर्षे शासनकालमा देशले चारपटक आणविक क्षेप्यास्त्र परीक्षण गरिसकेको छ । सन् २०१७ मा उत्तरले गरेको ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र परीक्षण उल्लेख्य थियो किनकि त्यो क्षेप्यास्त्र अमेरिकाको मुख्यभूमिसम्म पुग्न सक्थ्यो । 

त्यही हतियारको बलमा किमले अमेरिकाका तत्कालीन राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पसँग शिखरवार्ता गर्ने अवसर प्राप्त गरेका हुन् । सन् २०१८ को आरम्भमा ट्रम्प र किमबीच निकै चर्को शाब्दिक युद्ध चलेको थियो र ट्रम्पले उत्तर कोरियामाथि हतियारको वर्षा गराइदिने धम्की दिएका थिए । आणविक हतियार भएका दुई मुलुकका राष्ट्रप्रमुखले यसरी धम्की दिँदा विश्व नै थर्कमान भएको थियो ।

तर विश्वलाई आश्चर्यचकित बनाउँदै किम र ट्रम्पबीच सिंगापुरमा शिखरवार्ता भयो । दक्षिण कोरियाका राष्ट्रपति मून जे–इनको सक्रियतामा किम र ट्रम्पबीच वार्ता हुन सकेको थियो । तर मून भन्दा पनि त्यस वार्ताको प्रमुख कारण भने उत्तरको आणविक हतियारको डर र उत्तरलाई खुला बजार बनाउन पाएर व्यापार गर्न सकिन्छ कि भन्ने ट्रम्पको चाहना थियो । किम र ट्रम्पबीच पछिसम्म पनि पत्र आदानप्रदान हुने गरेको थियो अर्थात् दुई नेताबीचको व्यक्तिगत सम्बन्ध बलियो बन्यो ।

व्यक्तिगत सम्बन्धको यो न्यानोपन परिणामूलक भने रहेन । सिंगापुरपछि भियतनामको राजधानी हनोईमा भएको वार्ताको पनि कुनै ठोस परिणाम निस्केन । 

उत्तर कोरियाले पूर्ण तथा विश्वसनीय आणविक निःशस्त्रीकरण गर्नुपर्ने शर्त अमेरिकाले तेर्स्यायो । त्यसो नगरुन्जेल उसमाथि लगाइएको अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्ध जारी राख्ने अडान अमेरिकाले लियो । उत्तर कोरियाले चाहिँ सबै प्रतिबन्धहरू हटाउनुपर्ने अड्डी कसिरह्यो । 

अर्थतन्त्र समस्यामा परेर पुनः भोकमरीको स्थिति आइरहेको बेलामा पनि किमले आणविक हतियारको संख्या बढाउनमा किन जोड दिइरहेका छन् ? यसको जवाफ राष्ट्रवादमा खोज्नुपर्छ । 

दोस्रो विश्वयुद्धमा जापानी उपनिवेशवादीहरूलाई लखेटेको अनि कोरियाली युद्धमा चीनको सहायता लिएर अमेरिकीहरूलाई परास्त गरेको इतिहास उत्तर कोरियाली शासकहरूसँग छ ।

किम परिवार र उनीहरूको वर्कर्स पार्टीले राष्ट्रवादको ध्वजालाई उच्च राख्ने काम आफूहरूले गरेकाले शासन गर्ने अधिकार पनि आफूसँग भएको तर्क गर्ने गरेको छ । अनि त्यसमाथि किमका हजुरबुवा किम इल सुङ कोरियाको पवित्र पाएक्तु पर्वतमा जन्मेको र उनका वंशजहरूमा पनि त्यो पवित्रता कायम रहेकाले उनीहरू शासनसत्ताका हकदार हुन् भन्ने भाष्य उत्तर कोरियामा फैलाइएको छ । 

किम परिवारको त्यस अविच्छिन्न वंशीय शासनलाई आणविक हतियारले जोगाइरहेको छ । आणविक हतियार परित्याग गर्दा आफूले इराकका सद्दाम हुसेन र लिबियामा मुअम्मार गद्दाफीको नियति बेहोर्नुपर्ने हुनसक्ने कुरा किमलाई थाहा छ ।

त्यसैले संसारले जतिसुकै दबाब दिए पनि किमले आणविक हतियार कार्यक्रम जारी राखेका हुन् । तर आणविक हतियारमा जोड दिँदा उत्तर कोरिया विश्वबाट थप एक्लिएको छ । 

संयुक्त राष्ट्रसंघको सुरक्षा परिषद् र अमेरिका दुवैले उत्तर कोरियाका सामानको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् अनि उसलाई तेल आयात गर्न पनि रोकेका छन् । उत्तर कोरियामा विदेशी लगानी गर्न पनि दिइने गरेको छैन । 

माथि उल्लेख गरिएझैं ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्रको बलमा अमेरिकालाई समेत वार्ताको टेबलमा आउन किमले बाध्य बनाएको भए पनि आर्थिक प्रतिबन्ध खुकुलो गराउन भने सफलता पाएनन् । त्यसले गर्दा देशको आर्थिक विकास अत्यन्तै सुस्त छ अनि देशमा गरीबी व्याप्त छ । 

कोभिडअघि उत्तर कोरियाको भ्रमण गरेका बेलायती विश्लेषक टम फाउडीका अनुसार, त्यस देशका गाउँहरूमा गरीबी देखिन्छ । मानिसहरू दुःखजिलो गरेर जसोतसो पेट पालिरहेका छन् । तर राजधानी प्योङयाङमा भने मानिसहरू स्मार्टफोन चलाउने, विलासी सामग्री उपयोग गर्ने र संसारको बारेमा थाहा पाउने भएका छन् । 

आर्थिक प्रतिबन्धको मार झेलिरहेको उत्तर कोरियालाई कोभिड महामारीले झनै थला पारेको छ । त्यसो त संक्रमण तथा मृत्युका विषयमा उत्तरले कुनै जानकारी उपलब्ध गराएन । तर कोभिड संक्रमण रोक्नका लागि चीनसँगको सीमा बन्द गर्नुपर्दा उत्तर कोरियाको अर्थतन्त्र थप थलिएको छ । उत्तर कोरियाले अर्थतन्त्रलाई चलायमान राख्ने चीनकै कृपाले गर्दा हो ।

कोभिडसँगै यस वर्ष उत्तर कोरियामा बाढीपहिरोले पनि धेरै क्षति पुर्‍याएको छ । गत अगस्ट महिनामा देशको पूर्वी तटमा अविरल वर्षाका कारण हजारौं एकडमा खेतबाली नष्ट भए । त्यसका साथै हजारौ घर क्षतिग्रस्त भए अनि मानिसहरूलाई सुरक्षित स्थानमा लग्नुपर्‍यो । 

यसले गर्दा पनि देशको अर्थतन्त्रमा गम्भीर आघात पुगेको छ । पोहोर साल पनि प्राकृतिक विपतले उत्तर कोरिया थलिएको थियो ।

आफ्ना पिता र हजुरबुवाभन्दा फरक रही किमले अर्थतन्त्रमा पुगेको क्षतिका कारण आक्रान्त जनतासँग आँसु चुहाउँदै माफी समेत मागेका थिए । पोहोर साल अक्टोबर महिनामा सेनाको एक परेडलाई सम्बोधन गर्ने क्रममा किमले नागरिकको जीवनस्तर बढाउन नसकेकोमा माफी मागेका थिए । 

आफ्नो कमजोरीलाई उत्तर कोरियाली शासकहरूले विरलै मात्र स्वीकार गर्ने गरेकोमा किमको यो कदमले उत्तर कोरियाली जनतासामु धरातलीय यथार्थ बुझ्ने नेताको छवि बलियो बनाउने अवसर दिएको थियो । 

एसिया टाइम्समा एन्ड्रु सोलोमनले गरेको विश्लेषणअनुसार, किमको यो भावुकता प्रदर्शन उनको शासनकालको तेस्रो चरणको भाष्य हो । तेस्रो चरणमा कोरियाली भाषामा इम्मिज जेल जुई अर्थात् जनतालाई सर्वोपरि राख्ने किमको छवि विकसित भएको छ । 

त्यसभन्दा अघि उनले पिताबाट शासन हातमा लिएलगत्तै सोङयुन अर्थात् सेनालाई प्राथमिकता दिएका थिए भने दोस्रो चरणमा उनले ब्युङजिन अर्थात् अर्थतन्त्र र आणविक हतियारलाई एकैपटक विकसित गर्ने कामलाई अघि बढाएका थिए । 

तेस्रो चरणमा विकसित यस छविलाई किमले आफ्नो मौलिक विचारधाराका रूपमा स्थापित गर्न खोजिरहेका छन् । द कोरिया हेराल्डमा जी दा–ग्युमले गरेको विश्लेषणअनुसार, किम जोङ उनवादले जनतालाई केन्द्रमा राखेको छ तर यसैमार्फत किम उत्तर कोरियाका निर्विकल्प शासक हुन् भन्ने भाष्यलाई पनि स्थापित गरेको छ । आर्थिक समस्याका कारण देशका जनतामा शासकप्रति आक्रोश नफैलियोस् भनी जनताकेन्द्रित किम जोङ उनवाद ल्याइएको विश्लेषकहरूको कथन छ । 

तर किमले आफ्ना पिता र हजुरबुवाभन्दा नितान्त भिन्न अवधारणा नल्याएको बताइँदैछ किनकि देवत्वकरण गरिएको किम राजवंशमा भिन्नताभन्दा निरन्तरतालाई जोड दिइन्छ । किम पनि आफ्ना पुर्खाकै बाटोमा हिँडेर उत्तर कोरियालाई विश्व व्यवस्थाबाट अलगथलग तथा रहस्यमयी मुलुक कायम राख्न चाहन्छन् । उनको स्वास्थ्य अनि उनकी बहिनी यो जोङले उनको स्थान लिन लागेको विषयमा हल्लाहरू फैलिरहे पनि उनले आफ्नो शासन अहिलेकै तरिकाले कायम राख्ने देखिन्छ ।

चीनसँगको सम्बन्ध सुमधुर रहेमा किमले उत्तर कोरियामा अकण्टक शासन चलाउन पाउँछन् । गत जुलाई महिनामा किम र चीनका राष्ट्रपति सी चिनपिङले चाइना–नर्थ कोरिया ट्रीटी अफ फ्रेन्डशिप, कोअपरेसन यान्ड म्युचुअल असिस्टेन्सलाई थप २० वर्षका लागि बढाउने सहमति जनाएका छन् । 

आर्थिक प्रतिबन्ध, कोभिड नियन्त्रणका लागि गरिएको कडीकडाउ र प्राकृतिक विपतका बावजूद उत्तर कोरियामा सन् १९९० को दशकमा जस्तो भोकमरी नआउनुमा चीनबाट खाद्यान्न तथा आवश्यक वस्तुको आपूर्ति प्रमुख कारण हो । 

चीनलाई पनि उत्तर कोरिया संकटमा पर्दा आफू समस्यामा परिन्छ भन्ने कुरा थाहा छ । उत्तर संकटमा परेर शरणार्थीको लर्को चीनभित्र पसेमा त्यसलाई व्यवस्थापन गर्नुपर्ने टाउकोदुखाइ आइलाग्छ । 

त्यसैले आणविक कार्यक्रमलाई किमले आक्रामक नबनाए हुन्थ्यो भन्ने चाहनासँगै आफ्नो साझेदार सुरक्षित रहिरहोस् भन्ने चीनको आकांक्षाले पनि किमलाई शासन टिकाउन सहायता गरिरहेको देखिन्छ ।

चीनको एकदलीय शासनले आर्थिक समृद्धि दिलाएर जनताको जीवनस्तर बढाएको अनि देशलाई पनि महाशक्ति बनाएको देखी उत्तर कोरियाले पनि आणविक हतियार वृद्धिभन्दा पनि आर्थिक व्यवस्थापनमा जोड दिनु उपयुक्त हुन्छ ।