×

NMB BANK
NIC ASIA

नेपाल–चीन संयुक्त सैनिक अभ्यास : यसकारण तर्सिनु पर्दैन भारत

कात्तिक २०, २०७४

NTC
Sarbottam
Premier Steels
Marvel
आतङ्कवाद नियन्त्रण र विपद् व्यवस्थापनको परिप्रेक्ष्यमा विभिन्न देशहरूले आफ्ना सुरक्षा संयन्त्रहरूलाई संयुक्त अभ्यासहरूमा संलग्न गराउँछन् । यो प्रचलित अभ्यास हो ।

संयुक्त सैनिक अभ्यासका सिलसिलालाई यसै परिवेशमा हेरिनुपर्दछ । हालैका वर्षहरूमा नेपालले पनि भारत, अमेरिका समेतका देशका सैनिक टोलीहरूसित संयुक्त अभ्यास गरेका छन् ।

सीप र अनुभव सबैका लागि लाभदायक हुन्छ । नेपाल र चीनका सैनिक एकाईले माघको अन्त्यतिर गर्ने भनिएको यस्तै अभ्यासले दुवै पक्ष लाभान्वित हुनेछन् । खास गरेर पर्वतीय इलाकाहरूमा आइपर्ने चुनौतीको सामना गर्न यस्ता अभ्यासले नेपाल र चीन दुवै देशलाई सघाउ पु–याउने कुरा निश्चित छ ।

यो कुनै अन्य देश वा पक्षविरुद्ध जाने गतिविधि होइन, हुनै सक्दैन । र, नेपालको राजनीतिक भूगोल बुझेको चीनले आफ्नो दक्षिणी छिमेकीलाई अप्ठेरो पर्ने कार्ययोजना अघि सार्ने सम्भावना छैन ।

यसको पुष्टि केही दिनअघि मात्र चीनको मुखपत्र मानिने ‘पिपुल्स डेली’ अखबारको अङ्ग्रेजी संस्करण ‘ग्लोबल टाइम्स’ले एक टिप्पणी मार्फत दिइसकेको छ । यस वस्तुतथ्यउपर आँखा चिम्लेर दिल्लीका केही अखबार (र विद्युतीय सञ्चारमाध्यम) ले प्रस्तावित नेपाल–चीन संयुक्त सैनिक अभ्यासका बारे नकारात्मक सूचना, प्रतिक्रिया प्रवाहित गरिरहेका छन् ।

‘नेपाल–विज्ञ’ कहलिएका भारतीयमध्ये कसै–कसैले त नेपाल–चीन संयुक्त सैनिक अभ्यास जस्ता गतिविधिलाई सन् १९५० को नेपाल–भारत सन्धिले वर्जित नगरेपनि यसअघि नगरिएको हुँदा यस्तो अभ्यासले भारतमा चिन्ता बढाउँछ भन्ने आशय प्रकट गरेको देखियो ।

नेपाललाई आफ्नो करेसाबारी ठान्ने भारतको मानसिकता थोत्रो र असामयिक हो भन्ने तथ्य दिल्लीले जति छिटो बुझ्छ, उति जाती । यही वास्तविकता बुझाउने शब्दावली भएको सन्देश ‘ग्लोबल टाइम्स’ ले पनि दिएको छ ।

नेपालले स्वतन्त्र अस्तित्वको सुरक्षाका लागि भारत र चीन दुवैसित असल छिमेकीको सम्बन्ध राख्नुपर्छ । अर्को शब्दमा, दुई छिमेकीसितको सुसम्बन्ध नेपालको हितरक्षाको लागि हो; यही नै सर्वोपरि महत्वको विषय हो ।

छिमेकीका सुरक्षा चिन्ता, चासो त्यसै क्रममा हेरिने कुरा हुन् । परराष्ट्र विषयमा बेला–बेलामा चर्चामा आइरहने व्यक्तित्व स्वर्गीय यदुनाथ खनालले आफ्नो पुस्तकमा लेख्नुभएका दुईवटा बुँदा यहाँछेउ उल्लेख गर्नु सान्दर्भिक होला : (१) नेपालको क्रमशः भारत र चीनसितको सम्बन्धका संवेदनशील पक्षलाई नेपाल आफैंले बाहेक अरू कसैले सम्बोधन गरिदिन सक्दैन;  (२) भारत र चीन दुवै शक्तिशाली देश भएकाले नेपालसितको सम्बन्ध सञ्चालनमा ती देशमा वैकल्पिक नीतिहरू तय गरिएका हुन्छन् ।

प्राध्यापक खनालको यस खारिएको कथनले संकेत गरे झैं, नेपालले भारतसित मात्र असल छिमेकी सम्बन्ध कायम राखेर पुग्दैन; चीनसित पनि उत्तिकै सद्भावयुक्त सम्बन्ध कायम गर्नैपर्छ । अर्थात् भारतको चीनसित सामरिक अथवा अन्य प्रतिद्वन्द्विता छ भन्दैमा नेपालले चीनसितको आफ्नो सम्बन्धलाई कम आँक्न सक्दैन; मिल्दैन । नेपालले भारतलाई प्रसन्न राख्ने धुनमा आफ्नो हितमा आघात पुग्नेगरी चीनलाई चिढ्याउन सक्दैन । र, यसमा तत्कालको स्वार्थ हैन, दीर्घकालीन हित गाँसिएको छ ।

कदाचित् चीन नेपालका शासक–प्रशासकप्रति विश्वस्त रहेन भने बेइजिङले वैकल्पिक रणनीति प्रयोगमा ल्याउने जोखिम बढ्नेछ । त्यस्तो जोखिमको सामना गर्ने परिपक्व राजनीतिक नेतृत्व, कुशलता र स्रोत–साधनको अभावमा नेपालले अकल्पनीय संकट बेहोर्नुपर्ने हुनसक्छ । साथसाथै दक्षिण एसिया क्षेत्र नै प्रभावित हुनेगरी समस्याको आयाम बढ्नेछ । भारतले थप दायित्व काँध हाल्नुपर्ने अवस्था आउनेछ ।

तसर्थ सतही सोच र तात्तातो प्रतिक्रिया जनाउनेतिर भन्दा भारतको केन्द्रीय सरकारले गम्भीर भएर आफ्नो दीर्घकालीन शान्ति र सुव्यवस्थालाई प्राथमिकता दिनु बुद्धिमानी होला ।

Sagarmatha Cement
Muktinath Bank

Advertisment
RMC TANSEN
IME BANK INNEWS
shivam ISLAND

Advertisment
Nabil box
Kumari
Vianet communication
Laxmi Bank
hAMROPATRO BELOW NEWS
TATA Below
माघ २५, २०८०

काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...

जेठ ३, २०८०

प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्‍मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...

फागुन २१, २०७९

कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...

माघ १, २०८०

काकाकुल काठमाडौंको सपना र विकासको विद्रूप नमूना बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजना फेरि एकपटक उद्घाटन गरिएको छ । सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाइएको धारो खोलेर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रच...

पुस ११, २०८०

कार्यभार सम्हालेको एक वर्ष पुगेको अवसरमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले मंगलबार राष्ट्रका नाममा सम्बोधन गर्दै कार्यशैली परिवर्तनको घोषणा गरेका छन् । ४५ मिनेट लामो सम्बोधनमा प्रचण्डले एक वर्षमा...

बैशाख २४, २०८०

लोकान्तर सञ्चार प्रालिद्वारा सञ्चालित लोकान्तर डट्कम (Lokantar.com) स्थापनाको सात वर्ष पूरा गरेर आजदेखि आठौं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यस अवसरमा सबैभन्दा पहिला हामी हाम्रा समस्त पाठक, विज्ञापनदाता र शुभेच्छुकहरूप्...

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

अपराजित जनयुद्धको पराजित कथा

चैत १४, २०८०

सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

निर्मोही राज्य र युगीन अवतारको प्रतीक्षामा नेपाली समाज

चैत १२, २०८०

रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन ।  सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...

सत्यको खोजी

सत्यको खोजी

चैत १०, २०८०

कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...

x