युक्रेनका विषयमा रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनको सोच के छ भनी संसारले चासो लिएको छ । 

रक्षा विशेषज्ञ जोनाथन मार्कसले यो संघर्ष पहिले नै शुरू भइसकेको बताएका छन् । 

रुस र युक्रेनबीचको युद्ध शुरू भइसकेको कसरी थाहा हुन्छ ? 

युक्रेनको सीमा पार गरेर रुसका ट्यांक र क्षेप्यास्त्रले विभिन्न लक्ष्यमा प्रहार गरेमा संकट बढेको र संघर्ष नयाँ चरणमा पुगेको सन्देश दिन्छ । 

युद्ध शुरू हुनुअघि पहिलो अलर्ट युक्रेनी सेनाका तर्फबाट आउँछ तर पश्चिमाहरूको भूउपग्रह र गोप्य सूचना जुटाउने विमानले पनि भीषण आक्रमणको तयारीका बारेमा राम्रो जानकारी दिन सक्छन् । 

अमेरिकास्थित सेन्टर फर नेभल एनालाइसिसमा रुसी सेनाका विशेषज्ञ माइकल कोफम्यानले आगामी समयमा आक्रमणको स्पष्ट संकेत देखिने बताए । 

कोफम्यान भन्छन्, ‘पहिलो संकेत सैनिकको संख्यामा वृद्धिबाट पाइन्छ । सीमामा सैन्यबलको साटो भारी उपकरण तैनाथ गरिएको छ । सैन्यबललाई चारैतिर फैलाउने, सहायक उपकरणहरू थप्ने, फिक्स्ड विंग र रोटरी एभिएसनमा परिवर्तन गर्ने अन्य संकेत हुन सक्छन् ।’

तर यस प्रश्नको जवाफ अर्को तरिकाले पनि दिन सकिन्छ । यसका लागि हामीले विगतमा गएर युक्रेनविरुद्ध रुसी अभियानलाई समग्रतामा हेर्नुपर्ने हुन्छ । 

मस्कोसँग भएको टूलकिटलाई हेरेर त्यसको उपयोग कसरी गरिएको छ भनी हेर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसरी हेदाई संघर्ष धेरै अघिबाट शुरू भइसकेको छ । 

दुई देशबीचको शत्रुता कैयौं वर्षदेखि चलिरहेको छ । 

रुसले युक्रेनको भूभाग क्राइमियामा पहिले नै कब्जा गरिसकेको छ । अनि युक्रेनको डोनबास क्षेत्रमा रुसले किएभविरोधी समूहलाई सहायता पनि दिँदै आएका छन् । 

सन् २०१४ मा युक्रेनी सेनाविरुद्ध रुसले पठाएको सेना तथा हतियारले विद्रोहीहरूलाई हारबाट रोकेको थियो । त्यतिखेरदेखि अहिलेसम्म लडाइँ जारी छ । 

सबै पक्षले अन्तर्राष्ट्रिय शान्तिको प्रयासलाई समर्थन गर्ने भने पनि उक्त दिशामा एकदमै कम प्रगति भएको छ । 

युक्रेनी सीमानजिक रुसको लडाकू फर्मेसन निर्माण असाधारण छ । बेलारुसमा पनि सुरक्षाबलहरूको तैनाथी भइरहेको छ । बेलारुसको सीमा पनि युक्रेनसँग जोडिन्छ । राजधानी किएभमा आक्रमण गर्न यो निकट विन्दु बन्न सक्छ । 

वरिपरिका देशका सीमामा सैन्यबलको तैनाथीलाई रुसी प्रवक्ता सामान्य अभ्यास मान्छन् । कसैलाई चेतावनी दिनका लागि यो तैनाथी नगरिएको उनको भनाइ छ । 

तर जुन संख्यामा सैन्य टुकडीहरू तैनाथ गरिएको छ र जसरी उनीहरूलाई सहायता उपलब्ध गराइएको छ, त्यसले यो नियमित युद्धाभ्यास मात्र नभएको संकेत दिएको छ ।

विश्लेषकहरू भूउपग्रहीय तस्वीरमार्फत सैन्यबलको तैनाथीमा निगरानी गरिरहेका छन् । मोबाइल भिडियोहरूमा युक्रेन वा बेलारुसतर्फ उपकरणहरूले भरिएको ट्रेन लगिरहेको देखिन्छ । सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरिएको सामग्रीको आकलन तथा सीमामा भारी संख्यामा पुगिरहेका सैन्य सामानबाट त्यहाँ के चलिरहेको छ भनी अनुमान लगाउन सकिन्छ । 

मस्कोले जे भने पनि युक्रेन र उसका पश्चिमी मित्रहरू चिन्तित हुने अनेकौं कारण छन् । 

रुसले क्राइमिया कब्जा गर्दा हाइब्रिड वा ग्रे जोन वारफेयर चलाएको छ । त्यो स्पष्ट युद्ध अभियान थिएन र रुसले त्यसलाई अस्वीकार गरेको पनि थियो । त्यस अभियानमा भाग लिनेहरूले सैन्य पोशाक त लगाएका थिए तर त्यसमा सेनाको दज्र्यानी चिह्न र देशको झण्डा थिएन ।

तर तिनीहरू सैनिक भएको विषयमा कुनै शंका थिएन । 

अहिले पनि ग्रे जोन युद्धको जस्तो गतिविधि देखिएको छ । त्यसमा युद्ध छ कि शान्ति छ भन्ने कुरा पत्ता लाग्दैन । 

रुसी सेनाले युद्ध र शान्तिलाई एकैसाथ लानका लागि महारथ हासिल गरेको छ । फरक फरक अवसरमा उसले फरक फरक तरिका अपनाउने गरेको छ । तर सबैको रणनीतिक लक्ष्य एउटै हुन्छ । 

त्यसैले युक्रेन र रुसबीच संघर्ष शुरू भइसकेको भन्न सकिन्छ । राष्ट्रपति पुटिनले यस ग्रे जोनको स्थितिलाई कहिलेसम्म तन्काउन खोजेका छन् भन्ने कुरा हेर्न बाँकी छ । 

बीबीसी हिन्दीबाट